Πριν από έναν αιώνα η γυναίκα που ίδρυσε τη Save the Children είχε ένα όραμα: να προστατέψει τα δικαιώματα των παιδιών ανά την υφήλιο.
Αυτό που την ωθούσε ήταν η πεποίθηση ότι όλα τα παιδιά του πλανήτη μας, όποια κι αν είναι κι όπου κι αν ζουν, έχουν το δικαίωμα να ζουν ανθρώπινα, να τους δίνονται οι ευκαιρίες να κυνηγήσουν τα όνειρά τους, να βρουν την ευτυχία, ένα όραμα που δεν έχει χάσει τίποτε από τη λάμψη του τόσα χρόνια μετά.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Ήταν Μάιος του 1919 όταν η μια θαρραλέα δασκάλα από το Σρόπσιρ της Αγγλίας με το ασυνήθιστο όνομα Έγκλαντιν Τζεμπ συνελήφθη στην πλατεία Τραφάλγκαρ του Λονδίνου, ενώ διαδήλωνε διαμαρτυρόμενη για τη λιμοκτονία που απειλούσε χιλιάδες παιδιά στην Αυστρία, την Ουγγαρία και τη Γερμανία – χώρες με τις οποίες η πατρίδα της – και οι άλλες δυνάμεις της Αντάντ- βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση μέχρι πριν από μερικούς μήνες.
Μάχη για να σωθούν τα παιδιά «του Εχθρού» από τη λιμοκτονία
Φρίττοντας στην ιδέα ότι περίπου 800 παιδιά πέθαιναν κάθε εβδομάδα από την πείνα μόνον στη Γερμανία μετά την ανακωχή της Κομπιέν – την ουσιαστικότερη επί της κεντρικής Ευρώπης ανακωχή, που σηματοδότησε την αρχή του τέλους του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου - η ιδρύτρια της Save the Children μοίραζε στους δρόμους φυλλάδια στους περαστικούς και σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες έγραφε με κιμωλία στα πεζοδρόμια συνθήματα, όπως «Να τερματιστεί ο αποκλεισμός», «Πολεμήστε την Λιμοκτονία». Η βρετανική κυβέρνηση, που ήθελε να αποφύγει την αρνητική δημοσιότητα για τον ναυτικό αποκλεισμό που είχε επιβάλει στη Γερμανία για να αποσπάσει αποζημιώσεις, έβαλε να την απομακρύνουν – κίνηση που αποδείχθηκε στρατηγικό λάθος αφού η Έγκλαντιν Τζεμπ δεν ήταν από τις γυναίκες που το βάζουν εύκολα κάτω.
Η 46χρονη δασκάλα γνώριζε ότι τυπικά τουλάχιστον είχε παραβεί την κείμενη νομοθεσία, αλλά επέμεινε να αναλάβει η ίδια την υπεράσπισή της. Και εστιάζοντας στην ηθική διάσταση της διαμαρτυρίας της, έδωσε πλούσιο υλικό για τους συντάκτες του δικαστικού ρεπορτάζ.
Ο εισαγγελέας του Στέμματος, σερ Άρτσιμπαλντ Μπόντκιν δεν της χαρίστηκε στη διάρκεια της αγόρευσής του. Αλλά όταν βγήκε η καταδικαστική ετυμηγορία, έδωσε στην Τζεμπ ένα πεντόλιρο για να πληρώσει το πρόστιμο που της επιβλήθηκε. Ήταν σαφές, ακόμη και για την Πολιτική Αγωγή, ότι στο ηθικό πεδίο νικήτρια ήταν η Τζεμπ.
Η υπόθεσή της έγινε πρωτοσέλιδο σε πολλές εφημερίδες την επομένη κι η Τζεμπ, εκμεταλλευόμενη την ξαφνική δημοσιότητα, οργάνωσε μαζί με την αδελφή της, Ντόροθι Μπάξτον, μια εκδήλωση ενημέρωσης του κοινού στη μεγαλύτερη αίθουσα που μπορούσαν να βρουν, το Ρόγιαλ Άλμπερτ Χολ.
Η ίδρυση της Save the Children
Πολλοί απ’ αυτούς που προσήλθαν στην εκδήλωση κουβάλησαν μαζί τους σάπιες ντομάτες για να πετάξουν στις «προδότριες αδελφές», που ήθελαν να βοηθήσουν «τον εχθρό». Αλλά η Έγκλαντιν Τζμπε δεν πτοήθηκε. Όρθωσε το ανάστημά της, ύψωσε τη φωνή της κι υπερασπίστηκε τα πιστεύω της: «Ως ανθρώπινα όντα είναι σίγουρα αδύνατο να βλέπουμε παιδιά να λιμοκτονούν χωρίς να κάνουμε την παραμικρή προσπάθεια να τα σώσουμε», βροντοφώναξε. Τα επιχειρήματά της άλλαξαν τη γνώμη του ακροατηρίου κι αμέσως στήθηκε έρανος. Μαζί με το πεντόλιρο που της είχε δώσει ο εισαγγελέας η Τζεμπ ξεκίνησε την ίδρυση της Save the Children.
Αλλά η δράση της παθιασμένης δασκάλας, που έγραφε και ερωτικά μυθιστορήματα, δεν περιορίστηκε στη διάσωση παιδιών στην κεντρικήΕυρώπη που προσπαθούσε να συνέλθει από τον Μεγάλο Πόλεμο. Το φθινόπωρο του 1921 ναύλωσε μαζί με την Save the Children ένα φορτηγό πλοίο για να μεταφέρει 600 τόνους τροφίμων και φαρμάκων στη Ρωσία που λόγω των πολιτικο-κοινωνικών αναταραχών ήταν αντιμέτωπη με το φάσμα της πείνας, σώζοντας εκατοντάδες χιλιάδες ζωές.
Η διακήρυξη των δικαιωμάτων του Παιδιού
Λίγα χρόνια αργότερα στη διάσκεψη της Κοινωνίας των Εθνών – προδρόμου του ΟΗΕ – στη Γενεύη το 1924 η Έγκλαντιν Τζεμπ παρουσίασε σε ηγέτες από όλο τον κόσμο την Διακήρυξη των Δικαωμάτων του Παιδιού. Στη συνταρακτική ομιλία της υπογράμμισε ότι «το πεινασμένο παιδί πρέπει να σιτίζεται, το άρρωστο παιδί να περιθάλπεται, το παιδί που μένει πίσω στη μόρφωση να βοηθιέται, το παιδί που παρανομεί να επανέρχεται στο σωστό δρόμο, τα ορφανά να στηρίζονται». Η διακήρυξη υιοθετήθηκε έναν χρόνο αργότερα, ενώ αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για την Χάρτα των Δικαιωμάτων του Παιδιού που υιοθέτησε η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στις 20 Νοεμβρίου του 1989.
Η Τζεμπ άλλαξε τον τρόπο που ο κόσμος αντιμετωπίζει τα δικαιώματα των παιδιώνά, αν και η ίδια ποτέ δεν απέκτησε δικά της. Η συνταρακτική ιστορία της έχει λησμονηθεί από τους περισσότερους, αλλά το όραμά της, οι αποφάσεις και η δράση της για τα παιδιά όλου του κόσμου εξακολουθούν ακόμη και σήμερα, έναν αιώνα μετά, να συγκινούν…
