«Η Ελλάδα είναι μια ευρωπαϊκή ιστορία επιτυχίας. Αλλά ο πρωθυπουργός μπορεί να μη λάβει τα εύσημα γι' αυτό στις επερχόμενες εκλογές», γράφει ο Economist σε ένα από τα άρθρα του για την Ελλάδα.
Το άρθρο του Economist αναλύει την πορεία της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια, τη διακυβέρνηση Μητσοτάκη, και επιχειρεί και μια ανάλυση για το τι θα γίνει στις εκλογές.
Το άρθρο του Economist
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι 55 ετών, αλλά μοιάζει πολύ νεότερος, είναι γεμάτος ενέργεια και ικανοποίηση καθώς κάνει έναν απολογισμό των τεσσάρων ετών που πέρασε στο Γραφείο του Έλληνα Πρωθυπουργού, με έναν καταιγιστικό κατάλογο επιτευγμάτων και επιτυχιών. Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς, καθώς απαριθμεί τα αισιόδοξα στατιστικά στοιχεία, ότι μπορεί να χάσει την πλειοψηφία που διαθέτει και ακόμη και τη δουλειά του. Ωστόσο, αυτό προβλέπουν οι δημοσκοπήσεις.
Ο κ. Μητσοτάκης, ένας αψεγάδιαστος τεχνοκράτης, είναι ένα από τα πιο αγαπημένα πρόσωπα των Βρυξελλών. Μετά το πανδαιμόνιο της διακυβέρνησης του προκατόχου του, όταν με το ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία η Ελλάδα έφτασε κοντά στην αποπομπή από το ευρώ, τα τελευταία τέσσερα χρόνια ήταν μια τεράστια ανακούφιση.
Ο κ. Μητσοτάκης έχει σταθερά κατευνάσει την ένταση με τη γειτονική του Τουρκία: η εσπευσμένη βοήθεια προς τα θύματα του σεισμού του Φεβρουαρίου εκεί ήταν έξυπνη, αλλά είχε και ανθρωπιστικό χαρακτήρα.
Ο ίδιος έχει φέρει επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες αλληλεπιδρούν με το κράτος, χάρη σε ένα εντυπωσιακό πρόγραμμα ψηφιοποίησης. Έχει περικόψει τη φορολογία των επιχειρήσεων, έχει αυξήσει τον κατώτατο μισθό και τις συντάξεις και, παρ' όλα αυτά, έχει καταφέρει να μειώσει τον υψηλότατο δείκτη χρέους της Ελλάδας προς το ΑΕΠ, αν και αυτό οφείλεται κυρίως στις επιπτώσεις του πληθωρισμού, ο οποίος αύξησε τα ονομαστικά έσοδα ταχύτερα από τα ονομαστικά έξοδα.
Επί των ημερών του, πέρυσι η Ελλάδα αναπτύχθηκε σχεδόν δύο φορές ταχύτερα από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, ενώ προβλέπεται να υπερτερεί και φέτος.
Μια σταθερή ροή επενδύσεων από το εξωτερικό, μεταξύ άλλων από γνωστές εταιρείες, όπως η Microsoft και η Pfizer, δείχνει ότι η Ελλάδα δεν θεωρείται πλέον μια από τις ασθενέστερες χώρες της Ευρώπης.
Πριν από έναν χρόνο, μάλιστα, η Ελλάδα παρήγαγε την πρώτη της νεοφυή επιχείρηση «μονόκερο», μια αποκλειστικά ψηφιακή τράπεζα με την ονομασία Viva Wallet.
Όλα αυτά σημαίνουν ότι τον περασμένο Αύγουστο οι πιστωτές της Ελλάδας τής επέτρεψαν να εγκαταλείψει τους μηχανισμούς επιτήρησης που είχαν επιβληθεί τα προηγούμενα 12 χρόνια, αφότου η χώρα αναγκάστηκε να παρακαλέσει για μια σειρά από τεράστια πακέτα διάσωσης, τα οποία αποπληρώνονται πρόωρα.
Η Ελλάδα μπορεί πλέον να δανείζεται από τις αγορές με τον κανονικό τρόπο, πληρώνοντας ένα spread (διαφορά απόδοσης) μικρότερο από δύο μονάδες σε σχέση με το γερμανικό, περίπου το ίδιο με αυτό της Ιταλίας. Το ελληνικό spread κορυφώθηκε το 2015 περίπου στο δεκαπλάσιο του σημερινού επιπέδου. «Κάναμε πολύ καλή δουλειά σε πολύ δύσκολους καιρούς», λέει ο κ. Μητσοτάκης -χωρίς μετριοφροσύνη ίσως, αλλά με ακρίβεια.
«Καμπανάκι» για τις διπλές εκλογές
Γιατί, λοιπόν, τα μαύρα σύννεφα πλανώνται γύρω από τον πρωθυπουργό; Η Ελλάδα πηγαίνει στις κάλπες στις 21 Μαΐου και, με τα σημερινά νούμερα, το κόμμα του, η Νέα Δημοκρατία, εξακολουθεί να κερδίζει τις περισσότερες έδρες, αλλά μόνο δώδεκα περίπου έδρες περισσότερες από τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα. Αυτό θα του στερήσει την πλειοψηφία και δεν έχει προφανείς εταίρους για μια κυβέρνηση συνασπισμού. Ένα σύστημα μπόνους, μοναδικό στην Ελλάδα και στο Σαν Μαρίνο εντός της Ευρώπης, έδινε 50 έδρες στο μεγαλύτερο κόμμα, προκειμένου να είναι ευκολότερη η επίτευξη πλειοψηφιών, αλλά το σύστημα αυτό έχει πλέον καταργηθεί.
Ο κ. Μητσοτάκης επλήγη από δύο μεγάλα προβλήματα. Το πρώτο είναι ένα σκοτεινό σκάνδαλο που στρέφεται γύρω από τις τηλεφωνικές παρακολουθήσεις δεκάδων πολιτικών, δημοσιογράφων, επιχειρηματιών κ.ά. από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών. Μεταξύ αυτών που στοχοποιήθηκαν (αν και ανεπιτυχώς) ήταν ο Νίκος Ανδρουλάκης, ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, του τρίτου μεγαλύτερου κόμματος. Ο κ. Μητσοτάκης έχει παραδεχθεί ότι υπήρξαν καταχρήσεις, αλλά αρνείται πως γνώριζε οτιδήποτε για αυτές. Ωστόσο, συνέβησαν επί των ημερών του. Πολλοί Έλληνες θεωρούν εξαιρετικά ύποπτο το γεγονός ότι, καθώς το σκάνδαλο ξέσπασε το περασμένο καλοκαίρι, ο ίδιος ο ανιψιός του, ο οποίος διετέλεσε προσωπάρχης του, παραιτήθηκε από την κυβέρνηση.
Ένα πολύνεκρο δυστύχημα
Ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν το φοβερό σιδηροδρομικό δυστύχημα που συνέβη στις 28 Φεβρουαρίου στη Βόρεια Ελλάδα, κατά το οποίο σκοτώθηκαν 57 άνθρωποι, πολλοί από αυτούς ηλικίας 20 ετών. Η Ελλάδα συγκλονίστηκε όχι μόνο από πένθος αλλά και από οργή, καθώς αποκαλύφθηκαν λεπτομέρειες για τις απίστευτα χαλαρές διαδικασίες και τον απαρχαιωμένο εξοπλισμό που οδήγησαν στην καταστροφή.
Αν και εδώ και δεκαετίες οι σιδηρόδρομοι της Ελλάδας ήταν παραμελημένοι, το δυστύχημα φάνηκε σε πολλούς να διαψεύδει τους ισχυρισμούς του κ. Μητσοτάκη περί εκσυγχρονισμού.
«Μας έδωσαν πολλές νέες εφαρμογές, αλλά στο βάθος δεν έχει αλλάξει απολύτως τίποτα», λέει μια επιχειρηματίας. «Οι δημόσιες υπηρεσίες σε αυτή τη χώρα εξακολουθούν να είναι όσο απαράδεκτες ήταν πάντα», προσθέτει.
Η Δημόσια Διοίκηση και, ακόμη πιο χαρακτηριστικό, η Δικαιοσύνη παραμένουν απαρχαιωμένες και τρίζουν, και ο κ. Μητσοτάκης δεν έχει κάνει τίποτα για να τα ανατρέψει όλα αυτά. «Ασχολήθηκε με την επιφάνεια, όχι με το βαθύ κράτος», λέει ένας υψηλόβαθμος τραπεζίτης.
Ένας από τους πλουσιότερους επιχειρηματίες της Ελλάδας είναι πιο ωμός. «Όλα αυτά περί εκσυγχρονισμού είναι αηδίες», λέει. «Δεν είναι έτσι τα πράγματα».
Ο πρωθυπουργός απορρίπτει την κριτική αυτή, επισημαίνοντας την πρόοδο που έχει σημειωθεί, για παράδειγμα στη Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού, την οποία έχει ιδιωτικοποιήσει, ή το ότι φέτος για πρώτη φορά οι προσλήψεις στη Δημόσια Διοίκηση έγιναν με διαγωνισμό. Παραδέχεται, όμως, ότι χρειάζεται μια δεύτερη θητεία για να ολοκληρώσει το έργο του. Το δυστύχημα με το τρένο σηματοδοτεί την υποχρέωσή του να κάνει περισσότερα, επισημαίνει.
«Σχεδόν βέβαιο ότι κανείς δεν σχηματίζει κυβέρνηση στις πρώτες εκλογές»
Μπορεί να μην του δοθεί η ευκαιρία. Αυτό που σήμερα είναι σχεδόν βέβαιο είναι πως κανείς δεν θα μπορέσει να σχηματίσει πλειοψηφία μετά τις επόμενες εκλογές και ότι η Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα διορίσει υπηρεσιακό πρωθυπουργό (πιθανότατα έναν ανώτερο δικαστή) μέχρι να διεξαχθούν νέες εκλογές, πιθανότατα τον Ιούλιο, οπότε και θα δοθεί η πραγματική μάχη. Σε εκείνο το σημείο θα επανεισαχθεί μια αναθεωρημένη αλλά λιγότερο γενναιόδωρη εκδοχή του συστήματος του μπόνους εδρών.
Σύμφωνα με αυτό, ο κ. Μητσοτάκης θα χρειαζόταν ακόμη περίπου το 38% των ψήφων. Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι θα λάβει μόνο 34%-35%. Τι θα συμβεί λοιπόν; Θα προσπαθήσει να σχηματίσει συνασπισμό με τον οργισμένο κ. Ανδρουλάκη του ΠΑΣΟΚ, ο οποίος αυτή τη στιγμή λέει ότι το τίμημα της υποστήριξής του θα ήταν ένας άλλος ηγέτης για να ηγηθεί της Νέας Δημοκρατίας του κ. Μητσοτάκη. Το ΠΑΣΟΚ μπορεί αντ' αυτού να προσπαθήσει να συμμαχήσει με τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά θα χρειαστούν υποστήριξη από έναν «συρφετό» άλλων αριστερών κομμάτων. «Θα ήταν ένα τρελοκομείο», λέει ο επιχειρηματίας.
Έτσι, μπορεί να χρειαστούν τρίτες εκλογές φέτος: Μια προοπτική που γεμίζει τους πάντες με θλίψη. Όλους, δηλαδή, εκτός από τις αγορές, οι οποίες παραμένουν ήρεμες. Κι αυτό είναι μια αξιοσημείωτη απόδειξη της προόδου που σημειώθηκε στο δεύτερο μισό της θητείας του κ. Τσίπρα -και από τον ίδιο τον κ. Μητσοτάκη.