Η ίδια αυτή χορευτική σκηνή της πόλης που πέρσι μπήκε στη λίστα άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco, πλέον απειλείται με εξαφάνιση λόγω gentrification και ακριβών ενοικίων.
Το Παρίσι έχει τη μόδα, η Κοπεγχάγη το ντιζάιν, το Βερολίνο τα κλαμπ. Από πολυήμερα ρέιβ σε πρώην αποθήκες του Ψυχρού Πολέμου μέχρι ηδονιστικά καταφύγια όπου... όλα επιτρέπονται, η γερμανική πρωτεύουσα δείχνει στον κόσμο πώς να διασκεδάζει, από τις παρακμιακές μέρες της Βαϊμάρης πριν από έναν αιώνα μέχρι και σήμερα.
Στη λίστα άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco
Υπήρχε άραγε το 2003 -όταν και θεσπίστηκε ο θεσμός της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς για την αναγνώριση και την προστασία τοπικών πολιτιστικών παραδόσεων, που περιλαμβάνουν από τέχνη, μουσική και χορό έως πεποιθήσεις, δόγματα και κουζίνα- κάποιος κάτοικος του Βερολίνου ή θιασώτης της techno σκηνής της γερμανικής πρωτεύουσας που να πίστευε ότι 21 χρόνια μετά, το 2024, η ίδια αυτή techno σκηνή της πόλης θα έμπαινε στη λίστα άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco;
Γιατί εκεί ανήκει πλέον η techno σκηνή του Βερολίνου, αναγνωρίζοντας τη συμβολή της στη διαμόρφωση της πολιτιστικής ταυτότητας της πόλης.
Η προσπάθεια για να ενσωματωθεί η μουσική και η κουλτούρα της techno στη λίστα της Unesco διήρκεσε περισσότερα από 10 χρόνια με πρωτοστάτη το Rave the Planet, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που υποστηρίζει την κουλτούρα της ηλεκτρονικής μουσικής.
Το Clubcommission του Βερολίνου, που αποτελεί δίκτυο για τα techno clubs και τους μουσικούς του Βερολίνου, ανέφερε ότι πρόκειται για «ακόμη ένα ορόσημο για τους Βερολινέζους παραγωγούς, καλλιτέχνες, διοργανωτές, ιδιοκτήτες κλαμπ της techno σκηνής».
Η δυσοίωνη (για το μέλλον των κλαμπ) έκθεση
Αλλά τον περασμένο Νοέμβριο, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που εκπροσωπεί τα συμφέροντα των βερολινέζικων κλαμπ, δημοσίευσε μια έκθεση που προειδοποιούσε ότι τα μισά από τα περίπου 250 κλαμπ της πόλης κινδυνεύουν να κλείσουν το 2025 λόγω της ραγδαίας αύξησης των ενοικίων του Βερολίνου, του «εξευγενισμού» [gentrification] και της αλλαγής των δημογραφικών στοιχείων.
Οι ξένοι και οι Γερμανοί τουρίστες έλκονται εδώ και καιρό από το Βερολίνο για τα φθηνότερα ενοίκια (σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες) και το ελευθεριάζον ήθος του live-and-let-live.
Για την Emiko Gejic, εκπρόσωπο της «Επιτροπής των Κλαμπ», η οποία εξέδωσε την έκθεση, ο λεγόμενος «θάνατος της κουλτούρας του Βερολίνου» δεν είναι κάτι καινούργιο. Ο «εξευγενισμός» και τα ακριβά νοίκια συμβαίνουν εδώ και χρόνια.
Αυτό που είναι καινούργιο, λέει, είναι μια «τέλεια καταιγίδα» πρόσθετων παραγόντων, όπως η παρατεταμένη οικονομική δυσπραγία από την πανδημία του Covid-19, ο πληθωρισμός, το αυξημένο λειτουργικό κόστος και η μείωση των επισκεπτών - όλα αυτά έχουν οδηγήσει ορισμένους ιδιοκτήτες κλαμπ να κλείσουν τα μαγαζιά τους.
Τα σχέδια ανάπλασης που απειλούν τα κλαμπ
Το πιο πρόσφατο πολυδιαφημισμένο κλείσιμο είναι το Watergate. Μετά από 22 χρόνια, το κλαμπ του Kreuzberg υπέκυψε στην αυξανόμενη οικονομική πίεση και έκλεισε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς του '25.
Ορισμένα κλαμπ αντιμετώπισαν μεμονωμένες προκλήσεις που επέβαλαν το κλείσιμό τους ή τουλάχιστον απείλησαν την ύπαρξή τους. Η Gejic επισημαίνει το σχέδιο ανάπλασης της περιοχής Rummelsburg του Βερολίνου, το οποίο ανάγκασε το κλαμπ Rummels Bucht να κλείσει τον Σεπτέμβριο του 2020 υπέρ ενός νέου ενυδρείου που θα ανοίξει το επόμενο έτος.
Στη συνέχεια, υπάρχει η σχεδιαζόμενη επέκταση του αυτοκινητόδρομου Α100 που θα απειλήσει κλαμπ όπως το Renate, το Else, το Neue Zukunft, το about blank, το Oxi και το Club Ost.
«Μέκκα του clubbing»
Η Ani Anca, μια Ρουμάνα επιχειρηματίας που έρχεται στο Βερολίνο για να διασκεδάσει στα κλαμπ του την τελευταία δεκαετία, λέει ότι αρχικά την τράβηξε η φήμη του ως «Μέκκα του clubbing». Πριν από χρόνια, κάποιοι Βερολινέζοι που είχε γνωρίσει στο αμερικανικό φεστιβάλ Burning Man την πήγαν στο Sisyphos - έναν μεγάλο χώρο σε στιλ αποθήκης, λίγο πιο κάτω από το κλειστό πλέον Rummelsbucht.
«Το Sisyphos ήταν κάτι που δεν είχα βιώσει ποτέ», είπε. «Ήταν Σάββατο βράδυ και είχα γνωρίσει ανθρώπους που ήταν εκεί... από την Τετάρτη»!
Η Anca λέει ότι ο κόσμος ερχόταν στο κλαμπ με τον ίδιο τρόπο που προετοιμάζεσαι για ένα πολυήμερο φεστιβάλ: με μια αλλαξιά ρούχα, πετσέτες και φαγητό.
«Τα κλαμπ [στο Βερολίνο] σχεδιάστηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορείς να βυθιστείς σε διαφορετικούς κόσμους, από ένα σκοτεινό μπουντρούμι μέχρι ένα funky winter house με χαρούμενη μουσική», λέει.
Έρχονται αλλαγές
Με τις πιο πρόσφατες αναφορές για την κατάρρευση της κουλτούρας των κλαμπ της πόλης, η Anca αναρωτιέται τι μέλλει γενέσθαι για το Βερολίνο. Αλλά ακόμη και ως πιστή θαυμάστρια της κλαμπ σκηνής του, δεν εκπλήσσεται που έρχονται αλλαγές.
«Νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί λόγοι για τους οποίους η κουλτούρα των κλαμπ του Βερολίνου φθίνει», λέει. «Πρώτα απ' όλα, υπάρχει μια αλλαγή των γενεών. Όπως γνωρίζουμε, οι άνθρωποι που έρχονται μετά τους Millennials, η Γενιά Z, έχουν έναν πολύ πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Πολλοί από αυτούς δεν πίνουν, πόσο μάλλον δεν κάνουν χρήση άλλων ουσιών που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι αποτελούσαν αναπόσπαστο μέρος της κουλτούρας των κλαμπ στο Βερολίνο».
Μέση ηλικία των clubbers
Πράγματι, μια ξεχωριστή έκθεση της Επιτροπής των Κλαμπ διαπίστωσε ότι η μέση εκτιμώμενη ηλικία των clubbers, σύμφωνα με τους ιδιοκτήτες των κλαμπ, ήταν τα 30 έτη. Μόνο το 9% εκτιμήθηκε ότι ήταν μεταξύ 18-21 ετών. Και το 52% των κλαμπ ανέφεραν συνολική μείωση της προσέλευσης.
Αυτοί που δεν θέλουν να ξεκινήσουν τη νύχτα τους στις 2:00 τα μεσάνυχτα ή να κάνουν χρήση παράνομων ουσιών για να περάσουν τη νύχτα είναι ακριβώς αυτοί στους οποίους στοχεύουν ο Tom Boerman και η Elena Kunze με το άνοιγμα του κλαμπ Electric Social που βρίσκεται ακριβώς στη γωνία από την πάντα πολυσύχναστη Alexanderplatz.
«Πάντα θα υπάρχουν κλαμπ»
Ο Boerman συμπάσχει με τους ιδιοκτήτες κλαμπ, αλλά πιστεύει ότι οι φόβοι ότι η κουλτούρα των κλαμπ θα πεθάνει στο Βερολίνο είναι υπερβολικοί.
«Υπάρχουν πολλοί μεταβαλλόμενοι παράγοντες που δρουν εναντίον της βιομηχανίας ψυχαγωγίας αυτή τη στιγμή και αυτές οι αλλαγές φέρνουν αβεβαιότητα», λέει.
«Είναι φυσικό αυτό να προκαλεί άγχος και απαισιοδοξία, αλλά το Βερολίνο είναι μια πόλη κλαμπ - πάντα θα υπάρχουν κλαμπ. Και αυτές οι προκλήσεις δεν αφορούν μόνο τα κλαμπ. Επηρεάζουν τα μπαρ, τα εστιατόρια και όλες τις άλλες μορφές διασκέδασης. Αν δεν θέλουμε μόνο κλαμπ στο Βερολίνο, πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να στηρίξουμε την ψυχαγωγία στο σύνολό της».
Στο τέλος της ημέρας, ο Boerman λέει ότι τα κλαμπ δεν μπορούν πλέον να αποκτήσουν ή να διατηρήσουν πρώην εγκαταλελειμμένους χώρους, πληρώνοντας παράλληλα χαμηλά ενοίκια, κάτι που αποτελούσε επί μακρόν το κλειδί για την επιβίωσή τους.
«Ποιες άλλες επιχειρήσεις υπάρχουν που μπορούν να εγκατασταθούν σε ένα εγκαταλελειμμένο ακίνητο στα περίχωρα της πόλης και να εξακολουθούν να έχουν ουρές έξω από την πόρτα για 12 ώρες συνεχόμενα;» αναρωτιέται. Τούτου λεχθέντος, δεν πιστεύει ότι τα κλαμπ του Βερολίνου θα εξαφανιστούν σύντομα.
«Δεν θα είναι εύκολο, αλλά είμαι σίγουρος ότι τα κλαμπ θα προσαρμοστούν και θα βρουν έναν τρόπο να προχωρήσουν».