Αδριανός Γολέμης: Ο Έλληνας γιατρός των αστροναυτών -Η καραντίνα πριν τα ταξίδια, πώς τους παρακολουθεί στο διάστημα

«Η Ελλάδα μπορεί να εξελιχθεί στον τομέα του διαστήματος» λέει ο
Αδριανός Γολέμης που εργάζεται για τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό
Διαστήματος.

Όταν ήταν μικρός ο Αδριανός Γολέμης, ήθελε να γίνει είτε γιατρός, είτε αστροναύτης και να πετάξει στα άστρα. Η μοίρα του, τα έφερε έτσι ώστε σήμερα στα 37 του χρόνια να μπορεί να συνδυάζει και τα δυο. Πως; Μα είναι ο Έλληνας γιατρός των αστροναυτών, ο οποίος από το 2018 έχει συνδράμει με τις ιατρικές του γνώσεις σε έξι διαστημικές αποστολές.

Το τριήμερο από την Παρασκευή 6 Δεκεμβρίου μέχρι και την Κυριακή 8 Δεκεμβρίου διεξήχθη στο 1 ο μαθητικό συνέδριο με τίτλο «Ο κόσμος, ο μικρός ο μέγας», με πρωτοβουλία των Διευθύνσεων Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Β' Αθήνας και Κυκλάδων, σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», το World Human Forum και το Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος, στο οποίο συμμετείχε ο κ. Γολέμης.

Ανδρέας Γολέμης: Ο ρόλος του στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA)

Με αφορμή την παρουσία του εκεί, ο γιατρός- ερευνητής από τη Λάρισα μίλησε στο iefimerida για τον ρόλο του στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) αλλά και το πόσο σημαντικό είναι για την Ελλάδα να βρίσκεται μεταξύ των χωρών που δραστηριοποιούνται στο διάστημα.

Ως γιατρός του Ευρωπαϊκού Κέντρου Αστροναυτών (European Astronaut Centre, EAC) της ESA ο κ. Γολέμης τα τελευταία επτά χρόνια παρακολουθεί την υγεία των αστροναυτών κατά την προετοιμασία τους πριν από την αποστολή τους, για όσο χρόνο βρίσκονται στο Διάστημα, καθώς και μετά την επιστροφή τους στη Γη.

«Η δουλειά μου επικεντρώνεται στην ιατρική παρακολούθηση των επανδρωμένων αποστολών στο διάστημα. Ένα χρόνο πριν ξεκινούμε να κάνουμε κάποιες ιατρικές εξετάσεις στους αστροναύτες προκειμένου να βεβαιωθούμε ότι η κατάσταση υγείας του αστροναύτη είναι στο μάξιμουμ δυνατό για την αποστολή. Έτσι πρέπει να πληρούνται κάποια στάνταρ για να μπορεί να πάει στο διάστημα. Ιατρικά στάνταρ ώστε να μη βρεθεί σε κίνδυνο. Και φυσικά αυτό συνεπάγεται να μην τεθεί σε κίνδυνο όλη η ομάδα που θα κάνει το ταξίδι».

Όπως επισημαίνει ο κ. Γολέμης οι εξετάσεις και τα τεστ που εφαρμόζονται είναι από εξετάσεις αίματος, μέχρι την παρουσία του ατόμου σε ειδική καραντίνα. «Κάνουμε ένα εξατομικευμένο ιατρικό πρόγραμμα και ετοιμάζουμε και μια λίστα φαρμάκων που θα χρειαστεί το άτομο για όσο χρόνο μείνει στο διάστημα». Όπως λέει ο κ. Γολέμης μετά τα ιατρικά τεστ είναι μαζί με τον αστροναύτη σε καραντίνα για δυο με τρεις εβδομάδες πριν φύγει για τον διαστημικό σταθμό. '

«Όταν γίνεται η εκτόξευση εκεί έχουμε μια επιτήρηση, ώστε να επέμβουμε αν υπάρξει κάποιο πρόβλημα με τον αστροναύτη. Μετά ξεκινάει το κομμάτι της τηλεϊατρικής. Αυτό το κομμάτι είτε είναι σε ημερήσια βάση αν είναι μικρές οι αποστολές, είτε σε εβδομαδιαία για τις πιο μακρινές αποστολές τις εξάμηνες. Εκεί κάνουμε μια βιντεοκλήση στον αστροναύτη, η οποία είναι εμπιστευτική και παρατηρούμε από την γη τα ιατρικά τέστ που του έχουμε δείξει να κάνει και βλέπουμε τα αποτελέσματα, τα αναλύουμε και διαπιστώνουμε αν είναι όλα σύμφωνα με τα προβλεπόμενα.

Το τρίτο μέρος στο οποίο συμμετέχω είναι όταν πλέον ο αστροναύτης επιστρέφει στην γη ολοκληρώνοντας την αποστολή. Όταν γίνει η προσθαλάσσωση, κάνουμε ένα τσεκ απ όπου στη συνέχεια οργανώνουμε μια ιατρική πτήση και μετά ξεκινάει η περίοδος της αποκατάστασης».

Τι προκαλεί η μεγάλη παραμονή στο διάστημα;

Όπως εξηγεί ο κ. Γολέμης αυτή τη στιγμή οι γνώσεις των ιατρών των αστροναυτών επικεντρώνονται στις αλλαγές που υφίσταται κάθε σύστημα του σώματος όταν βρεθούν σε έλλειψη βαρύτητας, ενώ υπάρχουν και νεότερες μελέτες που αφορούν την επίδραση από τη σεληνιακή σκόνη. «Γνωρίζουμε ότι η μεγάλη παραμονή σε συνθήκες φαινομενικής έλλειψης βαρύτητας προκαλεί μυϊκή ατροφία και οστεοπόρωση. Επίσης, επηρεάζεται η οπτική τους οξύτητα, η οποία συνήθως αποκαθίσταται μετά από κάποιους μήνες στη Γη. Πρόκειται για το Σύνδρομο SANS, Spaceflight Associated Neuro-ocular Syndrome.

Νεότερες μελέτες έδειξαν ότι υπολειτουργεί και το ανοσοποιητικό σύστημα. Η επίδραση της σεληνιακής σκόνης είναι ένα νέο πεδίο. Μελετούμε όλα τα διαθέσιμα δεδομένα για τη σεληνιακή σκόνη και προσπαθούμε να διαχειριστούμε ή και να προλάβουμε τις πιθανές επιπτώσεις».

Ο κ. Αδριανός Γολέμης είναι ο Έλληνας γιατρός των αστροναυτών από το 2018 και έχει πραγματοποιήσει τρεις πλήρεις διαστημικές αποστολές ξεκινώντας δηλαδή ένα χρόνο πριν την αποστολή, κατά τη διάρκειά της και τρεις μήνες μετά την ολοκλήρωσή της. Επίσης έχει συμμετάσχει και σε άλλες τρεις όπου διαχειριζόταν τον αστροναύτη είτε στην αρχική υποστήριξη, είτε στον χρόνο της εκτόξευσης. Ο ίδιος θα ήθελε κάποια στιγμή να πετάξει στο διάστημα και να γίνει ο πρώτος Έλληνας αστροναύτης κάτι το οποίο δεν είναι απίθανο για το μέλλον. Το 2022 πήρε μια από τις 25 θέσεις επιτυχόντων στην επιλογή αστροναυτών στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό.

Διαστήματος, ανάμεσα σε 22.523 υποψήφιους, αποτελώντας τον πρώτο και μοναδικό Έλληνα που πέρασε με επιτυχία τα έξι απαιτητικά στάδια της διαδικασίας επιλογής Ευρωπαίων αστροναυτών. Το περασμένο Σαββατοκύριακο ο κ. Γολέμης συμμετείχε όπως προαναφέρθηκε στο στο 1ο μαθητικό συνέδριο με τίτλο «Ο κόσμος, ο μικρός ο μέγας», όπου μαθητές κυρίως από δημοτικά είχαν την ευκαιρία να τον ρωτήσουν για τη δουλειά του.

Όπως λέει ο κ. Γολέμης αυτό που τον ρώτησαν τα παιδιά ήταν τι γίνεται στο σώμα ενός αστροναύτη όταν πάει στο διάστημα. «Αλλάζουν αρκετά στο σώμα ενός αστροναύτη και κάποια τα ξέρουμε χρόνια και τα προλαβαίνουμε ή μειώνουμε την έντασή τους.

Ένα παράδειγμα είναι ότι αλλάζει η κατανομή του όγκου του αίματος και των υγρών του σώματος. Γιατί αν πάει κάποιος στο διάστημα το σώμα του βρίσκεται σε περιβάλλον χωρίς βαρύτητα ενώ έχει συνηθίσει αλλιώς. Επίσης μειώνεται η πυκνότητα των οστών αν μείνει πολύ καιρό και αυτό γιατί δεν χρησιμοποιούνται κάποιες μυικές ομάδες και τα οστά.

Όλα αυτά τα παρατηρούμε και προσπαθούμε να τα αντιμετωπίσουμε». Ο κ. Γολέμης αναφέρθηκε επίσης στο πόσο σημαντικό είναι για την Ελλάδα να έχει θέση μεταξύ των χωρών που εξερευνούν και συνδράμουν σε αποστολές στο διάστημα.

Ευκαιρία για την Ελλάδα να μπει στο πεδίο του διαστήματος

«Είμαστε σε μια εποχή που χώρες σαν την Ελλάδα ξεκινούν να έχουν ανθρώπινη παρουσία στο Διάστημα, επομένως είναι ευκαιρία για την Ελλάδα να μπει σε αυτό το πεδίο. Αυτό θα πρέπει να το δούμε λίγο γιατί είναι προς όφελος της χώρας μας. Η ερευνητική ακαδημαϊκή κοινότητα της Ελλάδας έχει ανέκαθεν μια σημαντική παρουσία αλλά οι Έλληνες και οι Ελληνίδες που κάνουν τις έρευνες παρέχουν τις υπηρεσίες τους για άλλες χώρες. Θα πρέπει να υπάρξει ένας συντονισμός ώστε οι έρευνες αυτές να γίνονται για την Ελλάδα».