Πρωτόγνωρη και δύσκολη στη διαχείριση, παγκοσμίως, η κατάσταση με την πανδημία του κορωνοϊού.
Αναγκασμένοι, σε κάθε σημείο του πλανήτη, να εξοικειωθούν με καινούργια δεδομένα διαβίωσης και να τιθασεύσουν συναισθήματα- πολλά εκ των οποίων- ενδεχομένως, να τους ήταν και άγνωστα, οι πολίτες. Περιορισμός στην ελευθερία κινήσεων, στην εκ του σύνεγγυς συναναστροφή, στην επαγγελματική δράση (σε αρκετές περιπτώσεις), οι συνθήκες που διαμορφώνουν το καινούργιο σκηνικό. Στοιχεία που ήταν αδύνατο, μέχρι προ εβδομάδων, να πιστεύει κανείς πως θα αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς του.
Ενταγμένη σε αυτό το πνεύμα και η αθλητική κοινότητα, με τα μέλη της «μουδιασμένα», αλλά ταυτισμένα με τις υποχρεωτικές προσταγές, οι οποίες αφορούν στην υιοθέτηση των απαιτούμενων μέτρων προστασίας υγείας. Πόσο, όμως, επηρεάζεται- περισσότερο από τον απλό πληθυσμό- η ψυχολογία των αθλητών από το αναγκαστικό lockdown, με δεδομένο πως πρόκειται για ιδιαίτερους ανθρώπους; Για άτομα, ειδικότερα, πολύ ενεργητικά, πειθαρχημένα σε συγκεκριμένο αγωνιστικό πρόγραμμα, για διάστημα μηνών. Συνηθισμένα, πολλά από αυτά, στη δημόσια προβολή, τα οποία, επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις, είναι μαθημένα να ζουν μακριά από την οικογένειά τους, με την οποία χρειάζεται, πλέον, να συνυπάρξουν πιο πολύ χρόνο.
Το ζήτημα «φωτίζουν» στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ), με τις πολύτιμες γνώσεις τους, οι διακεκριμένοι αθλητικοί ψυχολόγοι, Γιάννης Ζαρώτης (MSc-P.hD Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπευτής, Αθλητικός Ψυχολόγος) και Φρόσω Πατσού (P.hD Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος).
«Πονάει» η απώλεια του στόχου
«Στρατιώτης», με αυστηρό πρόγραμμα προσήλωσης στο αντικείμενό του, ο κάθε αθλητής, «πονά» και επηρεάζεται η ψυχοσύνθεσή του, με τη διαμορφωθείσα κατάσταση, επειδή «Λείπει αυτό για το οποίο νιώθει πως είναι ταγμένος να κάνει», συμφωνούν οι δύο επιστήμονες.
Ενοχλεί τα μέγιστα που «Ο αγωνιστικός στόχος για φέτος, για κάποιους, δεν είναι εφικτός. Για άλλους η χρονιά θεωρείται χαμένη και χρειάζεται αναπροσαρμογή στόχων, αν όχι ακύρωσή τους. Η ενόχληση είναι μεγαλύτερη, με βάση το πόσο κοντά ήταν ο καθένας στην πραγματοποίηση του στόχου του», προσθέτει ο κ. Ζαρώτης, δίνοντας το χαρακτηριστικό παράδειγμα αθλητών που είχαν στην ατζέντα τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Τόκιο.
«Οι αθλητές νιώθουν λίγο αποπροσανατολισμένοι, δεν ξέρουν πού θα βρεθούν. Κάποιοι έχασαν τις υποχρεώσεις τους, περίμεναν διασυλλογικά, εθνικά πρωταθλήματα, άλλοι- σε ατομικό και ομαδικό επίπεδο- διεθνείς οργανώσεις, άλλοι ήταν κοντά στο να κατακτήσουν ένα πρωτάθλημα. Ισως να είναι λίγο ισχυρότερο το σοκ στους αθλητές των ομαδικών αθλημάτων, επειδή διακόπηκαν βίαια οι αγώνες τους, σε σχέση με τους αθλητές των ατομικών αθλημάτων που χάνουν προπονήσεις», συμπληρώνει η κ. Πατσού.
Διατήρηση της καθημερινότητας
Στην ιδανικότερη διαχείριση της κατάστασης παίζει ρόλο η ηλικία, η προσωπικότητα, ο χαρακτήρας του καθενός, το ακαδημαϊκό του υπόβαθρο, οι οικονομικές συνθήκες που τον περιβάλλουν ή αν, για παράδειγμα, χρειάζεται να φροντίσει γονείς. Ο καθένας έχει τις ιδιαιτερότητές του.
Σε γενικό πλαίσιο, αυτό που απαιτείται να πράξει ο αθλητής, είναι: «Να διατηρήσει την καθημερινότητά του, όπως ήταν πριν. Να μείνει ενεργητικός. Να λειτουργεί, σε μεγάλο βαθμό, σαν να μην έχει αλλάξει κάτι, να εξακολουθεί να κάνει προπόνηση στο σπίτι ή σε πάρκο χωρίς κόσμο. Να διατηρήσει την καθημερινότητά του, σε υψηλό βαθμό και όσο γίνεται πιο κοντά στο όπως τη ζούσε πριν αλλάξουν τα δεδομένα», εξηγεί, εμφατικά, η κ. Πατσού, λέγοντας επιπλέον: «Ο φόβος, η αγωνία, συναισθήματα θυμού, δεν είναι παράλογο να τα νιώθει. Μπορεί να μιλήσει για αυτά με ειδικούς ή, αν δεν έχει, να μιλάει με τους προπονητές του, να εκφράζει αυτό που νιώθει, να πληροφορείται από σωστές πηγές, διότι, διαφορετικά, εντείνεται το άγχος και η πίεση που θα νιώθει».
Ο κ. Ζαρώτης επισημαίνει: «Βασική γραμμή είναι να ακολουθεί ο αθλητής το πρόγραμμα που έκανε μέχρι πρότινος. Να τηρείται η διαδικασία του ύπνου, της διατροφής, της άσκησης που υπήρχε πριν. Δε θέλουμε αδράνεια, πολύ τηλεόραση, πολύ ενασχόληση με το κινητό. Θέλουμε κινητικότητα, διάβασμα, επικοινωνία με ανθρώπους και το πνεύμα να βρίσκεται σε εγρήγορση. Δεν είναι περίοδος διακοπών ή ξεκούρασης, θέλει υπομονή. Επίσης, το στενάχωρο συναίσθημα να μη γίνει φαγητό. Δεδομένα υπάρχει υπερένταση, ανησυχία, νευρικότητα, για το πώς θα απελευθερωθεί η ενέργεια που έχει μέσα του».
Τα social media
Παράμετρος της ψυχολογικής κατάστασης των αθλητών αποτελούν και τα social media, μέσω των οποίων, διατηρούν την προβολή τους, αναρτώντας, μάλιστα, και πολλές εικόνες από τη μέχρι πριν από μερικές εβδομάδες δράση τους.
«Είναι ένας τρόπος επικοινωνίας, ανάγκης επαφής με τον κόσμο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μέσα από αυτά, ωστόσο, ο αθλητής μπορεί περισσότερο να προβάλει την υπεύθυνη στάση του στην όλη κατάσταση, την παραμονή στο σπίτι, την τήρηση των κανόνων για την προστασία της υγείας, καθώς αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση για πολλούς ανθρώπους, ειδικά μικρότερους σε ηλικία αθλητές και παιδιά. Ζήτημα προβολής δεν τίθεται, καθώς είναι μικρό, επί του παρόντος, το διάστημα του περιορισμού. Για τους περισσότερους αθλητές ο 1-1,5 μήνας, κατά τον οποίο δεν θα αποτελούν, ενδεχομένως, το επίκεντρο της προσοχής, είναι σαν να βιώνουν έναν μικρό τραυματισμό και χρειάζεται να κάνουν μια επανεκκίνηση. Οσοι έχουν θέμα προβολής, θα βρουν τρόπο να προβληθούν», τα λόγια του κ. Ζαρώτη.
Η θετική προσέγγιση
Στο ότι οι αθλητές, παρά το στενάχωρο συναίσθημα που νιώθουν από την απότομη αλλαγή των συνθηκών της καθημερινότητάς τους, οφείλουν να συνεχίσουν να στέλνουν θετικά μηνύματα συμπεριφοράς για το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο, επικέντρωσε, καταλήγοντας, η κ. Πατσού.
«Οι αθλητές γνωρίζουν, καλύτερα από τον καθένα, από δυσκολίες, πειθαρχία, συνέπεια. Λέω πάντα πως πρέπει να δείχνουν τον.... δρόμο για τους υπόλοιπους. Βιώνουμε μια δύσκολη κατάσταση, είναι νωρίς να μιλάμε για δυσάρεστα συναισθήματα. Το να μη βγαίνουμε από το σπίτι
έχει και θετικές πλευρές. Είμαστε έγκλειστοι, αλλά υγιείς! Εχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε πράγματα που δεν κάναμε τόσο, όταν η καθημερινότητά μας ήταν φυσιολογική. Εχουμε, πλέον, χρόνο για να διαβάζουμε, να περνάμε χρόνο με τους αγαπημένους ανθρώπους μας. Ακόμη και για αρκετούς αθλητές, οι οποίοι δεν ήταν μαθημένοι να βρίσκονται με την οικογένειά τους, αποτελεί ωραία συνθήκη να είναι πιο πολύ κοντά της. Εχουμε χρόνο για να... ρίξουμε λίγο τους ρυθμούς μας. Σε δυο μήνες από σήμερα- καθώς τόσο εικάζεται πως θα είναι ο περιορισμός μας- ίσως είμαστε σε θέση να μιλάμε για κατάθλιψη. Συνεπώς, ας αφήσουμε, για τώρα, το αρνητικό πνεύμα».