Μελίφρων: αυτός που γλυκαίνει τον νου ήταν για τον Ομηρο ο οίνος. Η συναρπαστική ιστορία του κρασιού όπως αποτυπώνεται σε αρχαία αριστουργήματα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης θα παρουσιαστεί σε τρεις ξεναγήσεις στο μουσείο, συνοδεία δοκιμασίας κρασιού.
«Ουδείς φιλοπότης εστίν άνθρωπος κακός» γράφει ο Αθηναίος στους Δειπνοσοφιστές και είναι δύσκολο να αντισταθείς σε αυτή του την διαπίστωση. Σύμβολο ισχυρό και γεμάτο αφηγήσεις του πολιτισμού, το κρασί δεν αποτελεί απλώς μια εξαιρετική απόλαυση ή μια ένδειξη ηθικής σύμφωνα με τον Αθηναίο. Αποτελεί μέρος της ταυτότητας και της Ιστορίας των λαών, κυρίως της Μεσογείου. Η χρήση του και τα σκεύη που το έφεραν, από μόνα τους καταγράφουν σημαντικά κομμάτια της ιστορίας, αφού οι ρίζες της αμπελουργίας εντοπίζονται στην αγροτική επανάσταση της Νεολιθικής Εποχής (5.000 π.Χ.), ενώ κατά τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ. ο θεσμός του Συμποσίου στάθηκε το σπουδαιότερο μέσο κοινωνικοποίησης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι τα αμπέλια υπήρχαν ήδη πριν από τους παγετώνες, και ευδοκιμούσαν στην πολική ζώνη και κυρίως στην σημερινή Ισλανδία και τη Β. Ευρώπη. Ο ερχομός των παγετώνων περιόρισε την εξάπλωση τους και το φυτό μετακινήθηκε σε θερμότερα κλίματα. Έτσι, ανάμεσα στον Εύξεινο Πόντο, την Κασπία Θάλασσα και τη Μεσοποταμία γεννήθηκε η άμπελος η οινοφόρος (vitis vinifera), τις ποικιλίες της οποίας απολαμβάνουμε σήμερα.
Αυτή η γοητευτική ιστορία που περνά από τη Μυθολογία, τον Ομηρο, τον Ισίοδο και τόσες άλλες αφηγήσεις, αποτυπώνεται πάνω σε αρχαιότητες. Αυτές θα αποτελέσουν τους οδηγούς της πρωτότυπης ξενάγησης από εξειδικευμένους αρχαιολόγους που διοργανώνει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης με τίτλο «Το κρασί στην Αρχαιότητα» για περιορισμένο αριθμό κρατήσεων, ενώ αμέσως μετά θα ακολουθήσει δοκιμασία τυριών και κρασιού στο Cycladic Café. Οι ξεναγήσεις θα πραγματοποιηθούν τις Παρασκευές 8, 15, 22 και 29 Ιουλίου
Το δώρο του θεού Διονύσου στους ανθρώπους
Αγγεία υψηλής τέχνης και αισθητικής δημιουργήθηκαν για το πολύτιμο δώρο του θεού Διονύσου. Στη διάρκεια της ξενάγησης, ο επισκέπτης θα γνωρίσει την πορεία του οίνου ανά τους αιώνες, την μακρόχρονη ιστορία της αμπελουργίας, την εξέλιξη της στον ελλαδικό χώρο από την εποχή του Χαλκού έως την κλασική αρχαιότητα και τον καθοριστικό ρόλο του σε θρησκευτικά και τελετουργικά δρώμενα.
Τα αρχαιότερα δείγματα για την οινοποίηση του σταφυλιού στη λεκάνη της Μεσογείου ήλθαν στο φως το 2014 στο νεολιθικό οικισμό Ντίκιλι-Τας (Όρθια Πέτρα), κοντά στη σημερινή κωμόπολη των Κρηνιδών του Δήμου Καβάλας. Σε μια νεολιθική οικία του 4.500 π.Χ. εντοπίστηκαν απανθρακωμένες ρώγες πατημένων άγριων σταφυλιών, κουκούτσια δηλαδή που διατηρούσαν τη φλούδα τους και υποδηλώνουν πως είχε γίνει έκθλιψη για να εξαχθεί ο χυμός. Αντίθετα, στον πρωτομινωικό οικισμό της Μύρτου στην Ιεράπετρα της Κρήτης, τα γίγαρτα που βρέθηκαν μέσα σε πήλινο πατητήρι (ληνός), ανήκαν σε εξημερωμένο αμπέλι και χρονολογούνται περίπου το 2.500 π.Χ. Για κάποιο χρονικό διάστημα η άγρια άμπελος (vitis sylvestris) και το εξημερωμένο αμπέλι (vitis vinifera) συνυπήρχαν και είναι πραγματικά πολύ δύσκολο να προσδιοριστεί με ακρίβεια η εποχή κατά την οποία το φυτό εξημερώθηκε και άρχισε να καλλιεργείται συστηματικά.
Το κρασί στα ομηρικά έπη: Ανεροκόπητο και θεϊκό
Το κρασί κυριαρχεί στην αφήγηση του Ομήρου. Διαβάζουμε μεταξύ άλλων στην Ιλιάδα (Β, στ. 337-343): «Λέγαν, μα αυτός στο αψηλοτάβανο του κύρη του κελάρι κατέβη το φαρδύ, κει που 'κρυβε χρυσάφι στοιβαγμένο και λάδι ευωδιαστό και χάλκωμα, και ρούχα στις κασέλες· κι ήταν πιθάρια για γλυκόπιοτο, πάλω κρασί, στημένα γραμμή, γεμάτα ανεροκόπητο, θεϊκό πιοτό, στον τοίχο δίπλα άναγέρνοντας, αν γύριζε στο σπίτι του ο Οδυσσέας μετά από τόσα πάθη κάποτε.»
Από τον Όμηρο μας έρχεται και η αρχαιότερη γραπτή αναφορά σχετικά με τη μεταφορά του οίνου δια θαλάσσης, ένα προϊόν το οποίο όσο πάλιωνε, όχι μόνο δεν χαλούσε, αλλά βελτιωνόταν γευστικά, όπως διαβάζουμε στην σχετική ιστοσελίδα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Αυτό το χαρακτηριστικό του, στάθηκε η βασική αιτία της υψηλής εμπορικής του αξίας. Το παρακολουθούμε να ταξιδεύει με καράβια από τη Λήμνο στην Τροία:«κι είχαν κρασί απ' τη Λήμνο, που 'φεραν πολλά καράβια εκείθε, σταλμένα από το γιο του Ιάσονα στους Αχαιούς» (Όμηρος, Ιλιάδα, Η, στ. 467-469)
Οι γεύσεις του σήμερα
Οι καλεσμένοι μετά την ξενάγηση μπορούν να απολαύσουν εκλεκτά εδέσματα στο Cycladic Café. Στην τιμή της υπηρεσίας περιλαμβάνονται επιλογές τυριών και αλλαντικών με συνοδεία λευκού & ερυθρού οίνου του κτήματος Παπαγιαννάκου.
Πλατό
τυριών & αλλαντικών
- Παρμεζάνα, Σαν Μιχάλη Σύρου, Κασέρι παλαιωμένο
- Γραβιέρα Νάξου σε μικρά κομμάτια
- Τοματίνια, ξηροί καρποί, αποξηραμένα φρούτα, crackers και κριτσίνια
- Μίνι ντάκος με μελιτζανοσαλάτα και ξινομυζήθρα
- Καναπεδάκι με προσούτο Ευρυτανίας και αρωματικό βούτυρο
- Μπαλίτσες από ανθότυρο με αρωματικά, ξηρούς καρπούς και προσούτο
Κρασί
- Λευκό και ερυθρό κρασί Κτήμα Παπαγιαννάκου
