Το σπίτι που έφτιαξε η οικογένειά του με τα χέρια της βρέθηκε στο μέσο της φωτιάς στην Πάρνηθα το 2021. Μαζεύοντας στάχτες, συναντώντας ελάφια στο βουνό, παρατηρώντας το νέο ηχοτοπίο, ο Αλέξανδρος Λιβιτσάνος έγραψε το «A Nuvem Triste», για την καταστροφή και όσα γλυκαίνουν την ψυχή.
Είναι αδύνατο να ακούσεις το «Α Nuvem Triste», έργο για ένα τρομπόνι και κουαρτέτο εγχόρδων, που έγραψε ο Αλέξανδρος Λιβιτσάνος για την φωτιά στην Πάρνηθα και να μην νιώθεις την σπονδυλική σου στήλη να ανατριχιάζει. Να φέρνεις στο νου σου τις εικόνες της φωτιάς, τη μυρωδιά της στάχτης στην Πάρνηθα το 2021.
Ο Λιβιτσάνος που είδε το σπίτι που έφτιαξε ο πατέρας του με τα χέρια του καμμένο, τον σκύλο του άφαντο, που επέστρεψε στον τόπο για να μαζέψει τις στάχτες, έπαθε σοκ. Για μήνες δεν μπορούσε να γράψει μουσική. Παρατηρούσε όμως το νέο ηχοτοπίο, πώς ο αέρας ακούγεται αλλιώς επειδή δεν βρίσκει δέντρα να περάσει ανάμεσά του, την σιωπή των πουλιών. Ωσπου η συνάντησή του με ένα κοπάδι ελαφιών στο βουνό, τον έκανε να γλυκάνει. Και έτσι γεννήθηκε ένα δεντρόσπιτο, όπως το αποκαλεί.
Το «A Nuvem Triste», που ηχογραφήθηκε στην Φιλαδέλφεια και ταξιδεύει στον κόσμο, όσο ο ίδιος το βράδυ βρίσκεται στη σκηνή, στο πιάνο και παίζει μουσική για το Σπιρτόκουτο στη Στέγη. Μίλησε στο Iefimerida για όλη την εμπειρία και τη διαδικασία δημιουργίας μέσα από διαρκείς ανακαλύψεις και ένα μεγάλο σοκ να σκεπάζει μήνες της ζωής του.
«Εχω μεγαλώσει στην Κυψέλη. Κάποια στιγμή οι γονείς μου πήγαν στην Ιπποκράτειο Πολιτεία. Ο πατέρας μου είναι ξυλουργός, μάστορας, φτιάξαμε το σπίτι εκεί με τα χέρια μας. Την έχω ζήσει πολύ την περιοχή. Βλέπεις ελάφια, αλεπούδες. Όταν τον Αύγουστο του 2021 ξεκίνησε η χαμηλή φωτιά πιστέψαμε ότι δεν θα είναι κάτι σοβαρό. Εφυγε ο πατέρας μου για το σπίτι επάνω και δεν μας άφησαν να περάσουμε να πάρουμε τον σκύλο μας, τον Μπάρι.
Αυτό συνέβη στις 6 Αυγούστου. Στις 7 Αυγούστου ανεβήκαμε με τον πατέρα μου με το αυτοκίνητο προς το σπίτι. Αυτό που είδα στην διαδρομή ήταν μια εικόνα αδιανόητη, που μόνο σε videogames είχα δει.
Το έργο, «A Nuvem Triste» προήλθε από αυτό το σοκ που έπαθα. Αρχισα να βλέπω υποσυνείδητα σαν ριφλέξ την καταστροφή. Πήγαινα κάθε μέρα στο σπίτι για να καθαρίσω. Δεν άκουγες τίποτα άλλο παρά μόνο ελικόπτερα. Όταν σταμάτησαν και αυτά, συνειδητοποίησα πόσο περίεργα ακουγόταν ο αέρας που δεν έβρισκε δέντρα για να σταματήσει. Δεν άκουγα πουλιά.
Για μήνες μετά την 6η Αυγούστου δεν μπορούσα να γράψω μουσική. Ακόμα και για το «Σπιρτόκουτο» εκείνο το διάστημα δεν μπορούσα να γράψω. Ημουν σε άρνηση, βρισκόμουν σε μεγάλο σοκ. Από την πρώτη στιγμή άρχισα με φίλους μου να ψάχνω στην περιοχή τον Μπάρι, τον σκύλο μας -ξέρουμε ότι δεν κάηκε, κάποιος τον μάζεψε. Σε αυτή την αναζήτηση είδα πολλά πράγματα: είδαμε ζώα φοβισμένα τα οποία ταΐσαμε, με τις οδηγίες των ειδικών. Συνειδητοποίησα πόσο δεμένοι είμαστε όλοι με την φύση. Πέρασε μέσα μου αυτή η αίσθηση.
Κάποια στιγμή έγραψα ένα μέρος του «A Nuvem Triste», το μεσαίο αργό μέρος. Τρεις τέσσερις νότες, σαν να το μουρμούρισα. Ξέρεις, έχω γράψει για ανθρώπους που έχω χάσει, έχω αφιερώσει έργα σε κοπέλες μου. Ποτέ δεν είχα ασχοληθεί με κάτι τόσο σοβαρό.
Πίστευα ότι για πιάσεις τέτοια μεγάλα θέματα πρέπει να έχεις κάποιο υπόβαθρο, κάποια ηλικία. Δεν μου αρέσει να μεγαλοπιάνομαι. Γι’ αυτό θαυμάζω τα έργα του Μάλερ που αναφέρεται σε μεγάλες έννοιες σαν να διαβάζεις Νίτσε. Ε, δεν μπορώ να πω εγώ ότι θα το κάνω…
Από τη στιγμή που άρχισα να το συνθέτω, το ολοκλήρωσα μέσα σε πέντε μέρες, ουσιαστικά δεν είχα συνείδηση τού τι γράφω. Ακούγοντας το μεσαίο μέρος θυμήθηκα την δεύτερη εικόνα της πυρκαγιάς. Η πρώτη εικόνα ήταν αυτή της φωτιάς, της καταστροφής.
Η δεύτερη ήταν διαφορετική: τον Δεκέμβριο του 2021 πήρα έναν φίλο μου και ανεβήκαμε ως τον πύργο του ΟΤΕ στην Πάρνηθα. Ανεβαίνοντας, πετύχαμε ένα κοπάδι με ελάφια. Κάποιοι άνθρωποι ήταν εκεί και τα τάιζαν με φύλλα και χόρτα. Πήγαμε κοντά τους, τα ταϊσαμε, χάιδεψα ένα από αυτά και γύρισε και με κοίταξε στα μάτια. Γλυκάθηκε τόσο η ψυχή μου. Το μεσαίο κομμάτι του έργου είναι για αυτό το ελάφι.
Το «Α Nuvem Triste» είναι το πρώτο ενός μεγαλύτερου έργου μου γραμμένου για τρομπόνι. Εχει μια ιδιαιτερότητα, γιατί δεν είναι συνηθισμένος συνδυασμός αυτός μεταξύ τρομπονιού και κουαρτέτου εγχόρδων. Συνήθως τα έγχορδα συνδυάζονται με κλαρινέτο, κόρνο, όμποε.
Το τρομπόνι είναι παρεξηγημένο γιατί είναι πιο θορυβώδες, δεν συνηθίζεται να γράφουν με τέτοιο τρόπο για αυτό. Βέβαια το έκανα επειδή ήξερα ότι θα το αναλάβει ο Αχιλλέας Λιαμαρκόπουλος, ένας από τους κορυφαίους τρομπονίστες που διαπρέπει στην Αμερική, είναι μέλος των Pink Martini και των Canadian Brass, με σπουδές στο Yale, που όμως του αρέσει η ποπ απεύθυνση. Τον ενδιαφέρει το κοινό να παρακολουθεί ένα compact θέαμα, όχι μόνο τέχνη για την τέχνη. Μοιραζόμαστε επίσης την αγάπη για το μπελ κάντο.
Ο Αχιλλέας ερμηνεύει το κομμάτι μαζί το κουαρτέτο εγχόρδων Kahlo, που αποτελείται από την Αμερικάνα Oντρει Λι, την Αντρια Λόντερς που είναι από το Περού, την Μανουέλα Ρομέρο από την Κούβα και τον Φρέντι Κοντρέρας από τη Βενεζουέλα. Το έργο ηχογραφήθηκε στη Φιλαδέλφεια. Η παρτιτούρα τού έργου κυκλοφόρησε από το store του Canadian Brass παγκοσμίως, και αυτό είναι μια σημαντική στιγμή για εμένα. Μετά τη συνεργασία με την Decca, αυτό.
Τεχνικά με δυσκόλεψε πολύ να το γράψω. Tην ίδια εποχή ετοίμαζα συμφωνικά έργα του Mίκη Θεοδωράκη και του Μάνου Χατζιδάκι για τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων με την Μαρία Φαραντουρη. Ηταν σαν να χτίζω δυο ουρανοξύστες και ξαφνικά να πρέπει να φτιάξω ένα δεντρόσπιτο με ισορροπία τρομπονιού και εγχόρδων…».
Το δεντρόσπιτο του Λιβιτσάνου για την πυρκαγιά στην Πάρνηθα και εκείνο το βλέμμα του ελαφιού στα καμένα κυκλοφορεί ανά τον κόσμο. Το Σπιρτόκουτογια το οποίο έγραψε μουσική μαζί με τον Γιάννη Νιάρρο στην απόδοση της ταινίας του Γιάννη Οικονομίδη σε μιούζικαλ, τον βρίσκει κάθε βράδυ ως το τέλος Δεκεμβρίου στη Σκηνή της Στέγης, στο πιάνο. Ο Αλέξανδρος Λιβιτσάνος ξεδιπλώνει συνεχώς διαφορετικές πτυχές, δυνατότητες, αφηγήσεις. Ανοίγει νέα σπίτια.
