Από το απόγευμα της Δευτέρας και κυρίως το πρωί της Τρίτης, η πληροφορία που έφτανε στα δημοσιογραφικά γραφεία για τα έκτακτα μέτρα που θα επιβληθούν στην Αττική ήταν σαφής και επαναλαμβανόμενη: Παύση για θέατρα, κινηματογράφους και συναυλίες. Τι συνέβη τελικά και το μεσημέρι της Τρίτης ο Πρωθυπουργός αποφάσισε διαφορετικά;
Οσοι πέριξ του Μαξίμου διάβασαν το κείμενο της Επιτροπής Λοιμωξιολόγων αργά τη Δευτέρα για τα έκτακτα μέτρα που πρότεινε να επιβάλλει η κυβέρνηση στην Αττική, στάθηκαν στο γεγονός ότι ενώ σε άλλες περιπτώσεις η εισήγηση αφορούσε κάθετη μείωση της συνάθροισης, στην περίπτωση του Πολιτισμού, η προτεινόμενη λύση αφορούσε το «λουκέτο». Δηλαδή για δυο εβδομάδες να σιγήσουν θέατρα, κινηματογράφοι και συναυλιακοί χώροι. Μια απόφαση που αν είχε ληφθεί, την ίδια στιγμή που εστιατόρια και καφέ θα συνεχίζουν να λειτουργούν με το όριο των 6 ατόμων ανά τραπέζι, θα προκαλούσε αναμφίβολα και δικαιολογημένα θύελλα αντιδράσεων.
Η προσωπική απόφαση Μητσοτάκη
Τελικά, ο Νίκος Χαρδαλιάς στις έξι το απόγευμα της Τρίτης, ανακοίνωσε κάτι διαφορετικό: πληρότητα σε θέατρα και κινηματογράφους στο 60%, στις συναυλίες στο 50%, χωρίς ορθίους (αυτό ίσχυε ήδη) και φυσικά με μάσκα.
Τι μεσολάβησε όμως και ο Πρωθυπουργός δεν ακολούθησε την εισήγηση της Επιτροπής που θα ήταν ένα πλήγμα σημαντικό όχι μόνο για τις Τέχνες, αλλά και για τη στάση της Πολιτείας απέναντι τους; Διότι πληροφορίες του iefimerida αναφέρουν ότι αυτή είναι μια απόφαση που πήρε προσωπικά ο Πρωθυπουργός σήμερα, μελετώντας μια λίστα επιχειρημάτων του υπουργείου Πολιτισμού, σε συνδυασμό με την παρέμβαση ανθρώπων εκτός πολιτικής, κοντά στις Τέχνες, που έχουν το προνόμιο να είναι συνομιλητές του Πρωθυπουργού και να εκτιμά την άποψή τους. Επρόκειτο για μια αγωνιώδη προσπάθεια που από όλες τις πλευρές περιγράφεται ως «μάχη».
Ο ρόλος κλειδί του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη-Το τηλεφώνημα στον Μητσοτάκη
Δεν είναι τυχαία η ανάρτηση που έκανε στα social media λίγο πριν το μεσημέρι o Kωνσταντίνος Μαρκουλάκης που σκηνοθετεί για την επόμενη σεζόν το έργο του Κώστα Ταχτσή «Το Τρίτο Στεφάνι» στο θέατρο Παλλάς. Ένας άνθρωπος του σύγχρονου πολιτισμού που γνωρίζει από μαθητής τον Κυριάκο Μητσοτάκη, που έχει ανοιχτά στηρίξει την εκλογή του -για να αποσυρθεί στη συνέχεια από σχετικές πολιτικές δηλώσεις και να αρνηθεί σθεναρά προτάσεις για θέσεις εξουσίας. Πληροφορίες του iefimerida αναφέρουν ότι υπήρξε προσωπική μεγάλης διάρκειας συνομιλία του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη με τον Πρωθυπουργό επιχειρηματολογώντας εναντίον της διακοπής λειτουργίας των θεάτρων και των λοιπών χώρων πολιτισμού. Αντίστοιχα υπήρξαν λίγοι ακόμα άνθρωποι που έγιναν πρεσβευτές της κίνησης να μην σιγήσει ο Πολιτισμός και που κινήθηκαν στρατηγικά και συντονισμένα μέσα στο τελευταίο 24ωρο, όσο δηλαδή διήρκησε το θρίλερ για γερά νεύρα και που οι εμπλεκόμενοι περιγράφουν ως μάχη.
Η εισήγηση με τα καυτά επιχειρήματα
Αξονας της παρέμβασης και της επιχειρηματολογίας, ήταν η εισήγηση που κατέθεσε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη στον Πρωθυπουργό και που επεξεργάστηκε μαζί με τον γενικό γραμματέα σύγχρονου Πολιτισμού Νικόλα Γιατρομανωλάκη. Αιχμή της επιχειρηματολογίας είναι ότι δεν έχει καταγραφεί κανένα κρούσμα που να συνδέεται με δράση πολιτισμού στη χώρα μας, ότι λειτούργησαν υποδειγματικά και χωρίς καλλιτεχνικές εκπτώσεις τόσο το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, όσο και το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Κρούσματα υπήρξαν μόνο από χωρίς μέτρο συγκεντρώσεις πολιτών σε πάρτι και συναυλίες που οργανώθηκαν σε παραλίες όπως αυτή της Χαλκιδικής που εκφεύγει απόλυτα του τρόπου λειτουργίας των δομών Πολιτισμού.
Καθοριστική είναι η αναφορά στο τεράστιο οικονομικό πλήγμα που έχει δεχθεί ο κλάδος του Πολιτισμού με την αυστηρότητα των ειδικών να εξαντλείται στην περίπτωσή του. Το δε ενδιαφέρον του κοινού που σπεύδει με όλα τα μέτρα ασφαλείας να καλύψει κάθε προσφερόμενη θέση στις δράσεις πολιτισμού δείχνει επίσης την ανάγκη, την απαίτηση των πολιτών για Τέχνη που δεν μπορεί να μην ληφθεί υπόψιν από την κυβέρνηση. Ο Πολιτισμός δεν είναι πολυτέλεια, χόμπι, είναι ανάγκη ζωτική για τον πολίτη. Και οι καλλιτέχνες δεν είναι χομπίστες είναι επαγγελματίες, φορολογούμενοι πολίτες.
Κάπως έτσι, μετά και τη σύσκεψη στο Μαξίμου σήμερα το πρωί, αυτό που θεωρείτο δεδομένο, ανετράπη λίγο μετά το μεσημέρι: τα θέατρα, οι κινηματογράφοι και οι συναυλιακοί χώροι δεν θα σταματήσουν να λειτουργούν τις επόμενες δυο εβδομάδες.
Η αγωνία των παραγωγών και... της Μπελούτσι
Αξίζει να σημειώσουμε ότι αυτό το 24ωρο ήταν συνεχής και η επικοινωνία παραγωγών παραστάσεων και συναυλιών φιλόδοξων που θα γίνουν τις επόμενες μέρες που θα οδηγούνταν σε οικονομική καταστροφή σε περίπτωση ακύρωσής τους -χαρακτηριστική η περίπτωση των sold out παραστάσεων της Μόνικα Μπελούτσι στο Ηρώδειο με το έργο ωδή για τη Μαρία Κάλλας.
Το ζητούμενο είναι να μην χρειάζονται μάχες για την ανατροπή μέτρων που θα φέρουν απόλυτη σιγή στις Τέχνες, αλλά να γίνει μια μεθοδική, συγκροτημένη και σε βάθος χρόνου μελέτη των σεναρίων λειτουργίας θεάτρων, κινηματογράφων, συναυλιακών χώρων, με την ίδια λογική που επικρατεί για καφέ και εστιατόρια. Οι έξι μήνες της πανδημίας έχουν δώσει χρόνο, υλικό και σενάρια για να γίνει μια σχετική στρατηγική. Η ανάγκη για Τέχνη δεν είναι υποδεέστερη της ανάγκης για χαλάρωση στο εστιατόριο. Όπως και η συμβολή του Πολιτισμού στην οικονομία δεν είναι αμελητέα, κάθε άλλο. Το συναισθηματικό φορτίο στη δημόσια συζήτηση για τις Τέχνες δεν πρέπει να σκιάζει τη σημαντική οικονομική διάσταση.
Τη στιγμή που τα διεθνή μέσα ενημέρωσης εκθείαζαν το καλοκαίρι τον ελληνικό πολιτισμό -από τους Πέρσες που παρουσίασε το Εθνικό Θέατρο στην Επίδαυρο, ως την εικαστική έκρηξη της Αθήνας που απασχόλησε τους Financial Times πρόσφατα- είναι προφανές ότι η Πολιτεία πρέπει να επενδύσει στο δυναμικό αφήγημα, στην εξωστρέφεια και στην έκρηξη δημιουργίας που φέρνει ο Πολιτισμός. Κυρίως τώρα που τόσα δεδομένα υποχωρούν στη ζωή μας. Τις επόμενες μέρες αναμένεται να ανακοινώσει το υπουργείο Πολιτισμού τα μέτρα λειτουργίας θεάτρων, κινηματογράφων, συναυλιακών χώρων τον χειμώνα.