Μόνον λίγες νότες στο σημειωματάριό του άφησε ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν από την Δέκατη Συμφωνία του πριν τον θάνατό του το 1927, αλλά είναι αρκετές για μια ομάδα μουσικολόγων και προγραμματιστών προκειμένου να προσπαθήσουν με τη βοήθεια τεχνητής Νοημοσύνης κι ενός υπολογιστικού προγράμματος να ολοκληρώσουν το ημιτελές έργο του διάσημου Γερμανού συνθέτη.
«Η πρόοδος που έχει σημειωθεί είναι εντυπωσιακή, έστω κι αν ο Η/Υ έχει ακόμη πολλά να μάθει», λέει η Κριστίν Ζίγκερτ, επικεφαλής των αρχείων στον Οίκο του Μπετόβεν στη γενέτειρά του τη Βόννη. Η Ζίγκερτ δηλώνει πεπεισμένη ότι ο Μπετόβεν θα ενέκρινε την προσπάθεια αυτή ενόψει της 250ης επετείου της γέννησής του του χρόνου, δεδομένου ότι κι ο ίδιος ήταν ένας καινοτόμος συνθέτης, που είχε πειραματιστεί γράφοντας συνθέσεις για το panharmonicon, ένα όργανο πο9υ αναπαράγει τους ήχους των ανέμων. Κι επιμένει ότι η χρήση τεχνητής νοημοσύνης για τη συμπλήρωση της 10ης Συμφωνίας δεν θα επηρεάσει την κληρονομιά του, αφού ποτέ δεν πρόκειται να περιληφθεί επίσημα στον κατάλογο των έργων του.
Μια μπούκλα από τα μαλλιά του Μπετόβεν βγαίνει στο σφυρί
Το τελικό αποτέλεσμα της προσπάθειας θα παρουσιάσει μια συμφωνική ορχήστρα στις 28 Απριλίου στη Βόννη, επίκεντρο των εορτασμών για τον συνθέτη που προσδιόρισε την ρομαντική περίοδο της κλασικής μουσικής. Ο Μπετόβεν είναι τόσο αγαπητός στη Γερμανία, ώστε είχε εγγραφεί στις υποχρεώσεις του κυβερνητικού συνασπισμού του 2013 η ανάγκη επαρκούς προετοιμασίας για τις εορταστικές εκδηλώσεις με αφορμή τα 250 χρόνια από τη γέννησή του.
Μπορεί η τεχνητή νοημοσύνη να συλλάβει την ιδιοφυία ενός Μπετόβεν;
Ο Μπετόβεν είχε αρχίσει να δουλεύει τη Δέκατη Συμφωνία παράλληλα με την Ένατη, που περιλαμβάνει τη διάσημη «Ωδή στη Χαρά», αλλά γρήγορα την εγκατέλειψε αφήνοντας μόνον λίγες νότες και προσχέδια, όταν πέθανε σε ηλικία 57 ετών. Στο πρότζεκτ που χρηματοδοτεί η Deutsche Telekom για τη συμπλήρωση του ημιτελούς έργου χρησιμοποιείται αυτοδίδακτο λογισμικό, στο οποίο έχουν «φορτωθεί» όλα τα έργα του διάσημου συνθέτη και τώρα συνθέτει πιθανές συνέχειες του έργου στο στυλ του Μπετόβεν.
Τα πρώτα δείγματα γραφής πριν από μερικούς μήνες θεωρήθηκαν πολύ «μηχανικά», με επαναλαμβανόμενα μοτίβα, αλλά οι τελευταίες συνθέσεις της Τεχνητής Νοημόσυνης είναι πιο υποσχόμενες. Ο Βρετανός συνθέτης και μουσικολόγος Μπάρι Κούπερ, που είχε γράψει μια πιθανή συνέχεια της Δέκατης Συμφωνίας το 1988, δεν εντυπωσιάστηκε πάντως ιδιαίτερα: «Άκουσα ένα σύντομο απόσπασμα, αλλά απείχε μακράν από αυτό που πιστεύω ότι σκόπευε να παρουσιάσει ο Μπετόβεν», είπε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ και συγγραφέας πολλών έργων για τον Μπετόβεν. «Υπάρχουν όμως περιθώρια βελτίωσης», συμπλήρωσε.
Παρόμοια πρότζεκτ βάσει έργων του Μπαχ, του Μάλερ, ήταν πάντως λιγότερο πειστικά, ενώ μια προσπάθεια ολοκλήρωσης της Όγδοης Συμφωνίας του Σούμπερτ φέτος, θεωρήθηκε από ορισμένους κριτές ότι θύμιζε περισσότερο σάουντρακ αμερικανικής ταινίας παρά έργο του Αυστριακού συνθέτη.