Είναι το κορυφαίο θέμα στην πολιτιστική ατζέντα του Λονδίνου: η αναδρομική έκθεση του καθοριστικού για την σύγχρονη τέχνη γλύπτη Takis που πραγματοποιείται στην Tate Μοdern σε συνεργασία με το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Είναι ο 94χρονος δημιουργός «που προκαλεί τη βαρύτητα», όπως γράφουν οι Financial Times και που έργα του συνέλλεγε ο Τζον Λένον.
H επική έκθεση «Takis: Γλύπτης μαγνητισμού, φωτός και ήχου» που ανοίγει στην Tate Modern του Λονδίνου από τις 3 Ιουλίου, αλλά ήδη παρουσιάστηκε σε δημοσιογράφους από ολόκληρο τον κόσμο που έλκονται από την ομορφιά και το μυστήριο της τέχνης του, αποτελεί κάτι περισσότερο από μια βρετανική υπόθεση. Είναι το αποτέλεσμα της σύμπραξης της Tate με το Macba Museu d’Art Contemporani στη Βαρκελώνη όπου θα παρουσιαστεί η έκθεση από τον Νοέμβριο, αλλά και με το εξωστρεφές, εκλεκτικό Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Ενα μουσείο πρότυπο (που δεν επιχορηγείται κρατικά), το οποίο αυτή την εποχή παρουσιάζει και την έκθεση-σταθμό για τον διάλογο έργων του Πικάσο με αρχαιότητες στην έδρα του στην Αθήνα, ενώ συμβάλει και στην έκθεση για τον Tάκι στο Λονδίνο!
Ο Παναγιώτης Βασιλάκης που γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925 και επηρεάστηκε από την αρχαία γλυπτική, την κυκλαδίτικη τέχνη αλλά και τα έργα του Τζιακομέτι, κατόρθωσε να δημιουργήσει μια ολόκληρη νέα επικράτεια στον χώρο της σύγχρονης τέχνης, κάνοντας κεντρικό εργαλείο της δημιουργίας του τον μαγνητισμό, το φως, τον ήχο. Τιθασεύοντας αυτές τις δυνάμεις δημιούργησε έργα μοναδικά, ακαριαία αναγνωρίσιμα που επηρέασαν πολλούς σημαντικούς εικαστικούς στη συνέχεια, ανάμεσά τους και ο σούπερ σταρ Olafur Eliasson.
Τakis: άργησε η έκθεση
Οταν προ ημερών ο δημοσιογράφος των Financial Times, Peter Aspden, επισκέφθηκε τον Τάκι για μια εκτενή συνέντευξη λίγο πριν τα εγκαίνια της έκθεσης, τον βρήκε στο σπίτι του στο Γερόβουνο με την υγεία του σε εύθραυστη κατάσταση. Ξαπλωμένο στο κρεβάτι του -που στη βάση του γράφει τη φράση «Σκέψου πριν μιλήσεις». Τον ρώτησε ο δημοσιογράφος πώς αισθάνεται για αυτή την τεραστίων διαστάσεων έκθεση, με τα τουλάχιστον 70 έργα που καλύπτουν το δημιουργικό του σύμπαν από τη δεκαετία του ‘50 ως και του ‘80. Με μια μικρή σπίθα να παίζει το μάτι του, ο διεθνής μας γλύπτης απάντησε «Είναι πολύ αργά». Και συνέχισε να καπνίζει - «με κρατά δροσερό».
Τα γλυπτά του αψήφησαν κάθε γνωστό νόμο και τεχνική που θέλει το υλικό, την βαρύτητα, το μέγεθος να κυριαρχούν. Τα έργα του ίπτανται στον χώρο, έχουν διαρκή κίνηση, παράγουν ήχους, μετατρέπουν τον μαγνητισμό σε σώμα τέχνης. Κάποιοι λένε ότι oι δημιουργίες του φέρουν μια ακόμα διάσταση που ξεπερνά την όραση και τον τρόπο που πλοηγείσαι στον χώρο. Εντόπισε και βοήθησε να αναδυθεί μια μορφή ποίησης μέσα από τον ηλεκτρομαγνητισμό. Ο Guy Brett που συνεπιμελείται την έκθεση μαζί με τον Mike Wellen λέει: «είναι μπροστά από την εποχή του, κάνει τολμηρά βήματα προς μια νέα μορφή παγκόσμιας τέχνης. Μια τέχνη όπου ότι είναι στατικό, αρχίζει να κινείται. Ταυτόχρονα χρησιμοποιεί υλικά πρωτόγνωρα για την τέχνη: μαγνητισμό, ηλεκτρισμό, ήχο, φως, μουσική».
O Takis διάδοχος του Duchamp
Η σύλληψη αυτή που καθόρισε το έργο του, γεννήθηκε το 1957, όταν καθόταν σε έναν σταθμό στο Λονδίνο, περιμένοντας το τρένο. Παρατηρούσε σαγηνευμένος τα φώτα που αναβόσβηναν, τις κεραίες, τα σήματα στον σταθμό. Και έτσι έπεσε ο σπόρος για τον απολύτως προσωπικό δημιουργικό του τρόπο. Οταν το 1959 ανακάλυψε και άρχισε να μελετά τον μαγνητισμό, μπήκε ορμητικά στον δρόμο που τον έκανε να φέρει επανάσταση στην τέχνη. Για τον Μike Wellen, τον έτερο επιμελητή της έκθεσης, ο Τάκις είναι ο αδιαμφισβήτητος διάδοχος του Marcel Duchamp, ο οποίος ήταν επίσης θαυμαστής των πρώτων έργων του Ελληνα δημιουργού.
Στην έκθεση παρουσιάζονται έργα μαγνητικά, ήχου και φωτός, καθώς και το «Μagnetic Fields» που δημιούργησε το 1969 και δεν έχει παρουσιαστεί στο κοινό από τη δεκαετία του ‘70 και μετά: ένα μαγνητικό εκκρεμές που το χειρίζεται υπάλληλος του μουσείου και πυροδοτεί την κίνηση από 100 μεταλλικά γλυπτά που μοιάζουν με ράβδους. Η αίθουσα θα γεμίσει από μια σειρά έργων γνωστών ως «Musicals» με ασύμβατα ηχητικά πεδία από βελόνες που χτυπούν χορδές. Οι επισκέπτες από ολόκληρο τον κόσμο που θα φτάσουν στην Tate Μοdern από αύριο, θα περπατήσουν μέσα στο δάσος των «Σινιάλων», θα νιώθουν να περιτριγυρίζονται από τους ήχους των μουσικών γλυπτών, θα επεξεργαστούν το Γκονγκ του.
Η έκθεση συνοδεύεται από έναν εξαιρετικής επιμέλειας κατάλογο 130 σελίδων, όπου φιλοξενείται και συνέντευξη του Tάκι. Εκεί σημειώνει μεταξύ άλλων «ένας μαγνήτης δεν είναι μόνο μια ιδέα. Είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο και ζωντανό. Αυτός ο δεσμός, αυτή η έλξη που δημιουργείται μεταξύ δύο μορφών ή δύο αντικειμένων δημιουργεί μια φανταστική δύναμη επικοινωνίας». Το 1974 έκανε τη σειρά έργων με τον τίτλο «Ερωτικά» και έλεγε «ο μαγνητισμός και ο έρωτας είναι το ίδιο πράγμα». Η επιθυμία για τον άλλο... Η δουλειά του επηρεάστηκε αλλά και επηρέασε την περίφημη . Γνωρίστηκε και με τους Βeatles με τον Τζον Λένον και τον Πολ Μακ Κάρτνεϊ να συλλέγουν έργα του. Μάλιστα ο Τζον Λένον σε συνέντευξή του έχει δηλώσει ότι την Γιόκο Όνο την γνώρισε σε μια έκθεση του Τάκι -και κάπως έτσι, ίσως και να άλλαξε η ιστορία του συγκροτήματος...
Στο βίντεο που ετοίμασε η Tate για τον Τάκι (μπορείτε να το δείτε παραπάνω) ο δημιουργός, 94 ετών σήμερα, απευθύνεται στον σαφώς νεώτερο συνομιλητή του και λέει «δεν ξέρεις πώς να χρησιμοποιείς την ενέργειά σου για αυτό δεν είσαι νέος. Εγώ ξέρω. Εγώ είμαι νέος όχι εσύ!». Ανυπομονούμε να δούμε την έκθεση στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης το καλοκαίρι του 2020.