Το Moυσείο Μπενάκη Παιχνιδιών με πυρήνα την συλλογή της Μαρίας Αργυριάδη, που συγκαταλέγεται στις δέκα καλύτερες της Ευρώπης, παρουσιάζει παιχνίδια βιβλία, έντυπα, ρουχισμό και αντικείμενα της παιδικής ηλικίας από όλον τον κόσμο.
Στις συλλογές του μουσείου παιχνιδιών περιλαμβάνονται 20.000 παιχνίδια και αντικείμενα της παιδικής ηλικίας, προερχόμενα από τον ελλαδικό χώρο και την ευρύτερη περιφέρεια του Ελληνισμού – από την αρχαιότητα μέχρι το 1970 – καθώς και από την Ευρώπη, την Αμερική, την Αφρική και από χώρες της Ανατολής.
Νέα εκθέματα στο Μουσείο Παιχνιδιών
Αν επιλέξετε το Μουσείο Παιχνιδιών για τη βόλτα σας θα δείτε τέσσερα νέα κουκλόσπιτα που δεν έχουν εκτεθεί ξανά φιλοξενούνται στο Μουσείο Παιχνιδιών, στον οκταγωνικό Πύργο με τον art nouveau ζωγραφικό διάκοσμο.
Εκτός από τις ταπετσαρίες εποχής που τοποθετήθηκαν μέσα σε αυτά και τα έπιπλα που τα συνόδευαν, τα κουκλόσπιτα εμπλουτίστηκαν με έπιπλα και κούκλες από την μεγάλη συλλογή του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών.
- Το κουκλόσπιτο της Νόνας, Βέλγιο, γύρω στο 1885. Δωρεά Ελένης Γερουλάνου – Φράγκου, Μουσείο Μπενάκη, ΤΠΠ 9064
- Ξύλινο κουκλόσπιτο, Αγγλία, χ.χ. Δωρεά Μαρίας Αργυριάδη, Μουσείο Μπενάκη, ΤΠΠ 964
- Χειροποίητο κουκλόσπιτο, Ελλάδα χ.χ. Δωρεά Λίας Αργυριάδη, Μουσείο Μπενάκη, ΤΠΠ 9388
- Ξύλινο κουκλόσπιτο, Ελβετία, δεκαετία 1920. Δωρέα Ηρούς Διαμαντούρου, Μουσείο Μπενάκη, ΤΠΠ 9391
Ξεναγήσεις στην έκθεση του Μουσείου Παιχνιδιών για το κοινό
Ώρα 11:00, 12:00, 13:00 και 16:00
Στην καντίνα του μουσείου
Στην όμορφη αυλή του Πύργου των Παιχνιδιών ανοίγει πλέον για το κοινό το κίτρινο φορτηγάκι-καντίνα, μία γωνία γεύσης και χαλάρωσης.
Ώρα 10:00 – 18:00
Στον κήπο θα ανακαλύψτε την μαγεία των αρωματικών καφέδων, των φρεσκοστυμμένων φυσικών χυμών και των λαχταριστών σνακ, όλα αυτά σε ένα ζεστό και φιλόξενο περιβάλλον. Η καντίνα στον κήπο του Μουσείου Παιχνιδιών είναι ο τέλειος προορισμός για να χαλαρώσετε και να απολαύσετε τις στιγμές σας στο μουσείο.
Το Σάββατο, Ημέρα των Μουσείων μας καλωσορίζει με σπιτική λεμονάδα κέρασμα.
Focus στα νέα εκθέματα του μουσείου
Το κουκλόσπιτο της Νόνας
Η Νόνα, «μια Δέσποινα πραγματική», ήταν η Δέσποινα Γερουλάνου-Στρέιτ, κόρη της Ιουλίας Καραθεοδωρή και του Γεωργίου Στρέιτ, μετέπειτα σύζυγος του Ιωάννη Μαρίνου Γερουλάνου. Το κουκλόσπιτο πρωτοεμφανίζεται γύρω στο 1885 στο σπίτι που είχε στις Βρυξέλλες η οικογένεια του Στέφανου Καραθεοδωρή, με καταγωγή από τη Βύσσα της Ανατολικής Θράκης.
Πρέσβης «της Υψηλής Πύλης» στις Βρυξέλλες («Υψηλή Πύλη» ονομαζόταν η έδρα της κυβέρνησης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), ο Καραθεοδωρή είχε αγοράσει ο ίδιος το κουκλόσπιτο για την κόρη του Ιουλία, αδελφή του κορυφαίου μαθηματικού Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή.
Το κουκλόσπιτο δόθηκε από την Ιουλία Καραθεοδωρή, η οποία παντρεύτηκε τον καθηγητή της Νομικής Γεώργιο Στρέιτ, στην κόρη τους Δέσποινα λίγο μετά τα έβδομα γενέθλιά της το 1910. Την εποχή εκείνη ζούσαν στη Βιέννη, σε μία κατοικία απέναντι από το πάρκο Stadtpark, λόγω διορισμού του Γεωργίου Στρέιτ ως πρεσβευτή στην Αυστρο-ουγγρική Αυτοκρατορία. Τον Νοέμβριο του 1913, όταν η οικογένεια ήρθε στην Αθήνα μετά από πρόσκληση του βασιλιά Κωνσταντίνου Α΄ στον Γεώργιο Στρέιτ να αναλάβει το Υπουργείο Εξωτερικών, το κουκλόσπιτο ήρθε και αυτό στο σπίτι της Κηφισιάς μαζί με όλα τα υπάρχοντα της οικογένειας. Η δωρεά του στο Μουσείο Μπενάκη έγινε το 2004 από την εγγονή της Δέσποινας Γερουλάνου-Στρέιτ, την Ελένη Φράγκου-Γερουλάνου.
Η Νόνα συνήθιζε να βάφει όλα της τα παιχνίδια λευκά και έτσι λευκό παραδόθηκε το κουκλόσπιτο στο Μουσείο Μπενάκη. Όμως το αρχικό του χρώμα, τότε που έπαιζε με αυτό η Ιουλία Καραθεοδωρή, όπως φαίνεται και από το σόκορο στις εσωτερικές πόρτες, ήταν γαλάζιο και σε αυτό το χρώμα έχει επανέλθει. Η ανασύνθεση / αποκατάσταση του εσωτερικού διακόσμου του κουκλόσπιτου ακολουθεί τη διακόσμηση των κουκλόσπιτων στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν στα δωμάτια υπήρχαν ταπετσαρίες. Εκτός από τις ταπετσαρίες της εποχής, το κουκλόσπιτο εμπλουτίστηκε με έπιπλα και σερβίτσια από τη συλλογή του Μουσείου Μπενάκη Παιχνιδιών που χρονολογούνται στη βικτωριανή εποχή, όταν στην κεντρική Ευρώπη κυριαρχούσαν οι ρυθμοί Biedermeier και Art Nouveau.
Στη Μουσείο Μπενάκη Παιχνιδιών Ι Λεωφόρος Ποσειδώνος 14 & Τρίτωνος 1 Ι 175 61 Π.Φάληρο Ι benaki.org διάρθρωση των δωματίων και στον χαρακτηρισμό τους (κουζίνα, τραπεζαρία, σαλόνι, υπνοδωμάτιο, αποθήκη, λουτρό) κρατήθηκε με συνέπεια η μορφολογία που τους είχε δώσει η Δέσποινα Στρέιτ. Ο εξοπλισμός αποτελείται από μινιατούρες Limoges και πορσελάνες Meissen, καθώς και από γυάλινα ποτήρια, κανάτες και άλλα αντικείμενα, όπως ραπτομηχανή με κλωστές και ένα χρυσό ψαλίδι, ανέμη και πένα και χαρτί με καλλιγραφημένο από την ίδια το όνομα «Δέσποινα» στο γραφείο του παιδικού υπνοδωματίου. Στο σαλόνι του σπιτιού, ένα καναρίνι τραγουδάει από παρτιτούρα την άρια «Caro Nome» από τον Rigoletto του Giuseppe Verdi και το πορτρέτο της οικογένειας δεσπόζει δίπλα από το τζάκι. Η φωτογραφία τραβήχτηκε στη Βιέννη το 1913 και απεικονίζονται, από αριστερά προς δεξιά, η Ιουλία, ο Στέφανος, ο Γεώργιος και η Δέσποινα Στρέιτ.
Ξύλινο κουκλόσπιτο
Το τριώροφο ξύλινο κουκλόσπιτο αποτελεί μια γοητευτική αναπαράσταση της αρχιτεκτονικής και του εσωτερικού σχεδιασμού που επικρατούσε στα σπίτια της Αγγλίας κατά την εδουαρδιανή περίοδο, η οποία πήρε το όνομά της από τον βασιλιά Εδουάρδο Ζ΄ (β. 1901-1910), μαζί με κάποια βικτωριανά στοιχεία. Προσφέρει μια απολαυστική ματιά σε μια εποχή κομψότητας με προσοχή στη λεπτομέρεια.
Το κουκλόσπιτο ακολουθεί τα χαρακτηριστικά της εδουαρδιανής αρχιτεκτονικής: κόκκινη πλινθοδομία στους εξωτερικούς τοίχους, ευθείες γραμμές, ευρύχωρα φωτεινά δωμάτια, ξύλινα δάπεδα, άνετους διαδρόμους. Τα παράθυρα έχουν ξύλινα πλαίσια και αρχιτεκτονικές προεξοχές τονίζουν την όψη. Σε κάθε όροφο, τα δωμάτια διατάσσονται συμμετρικά με άξονα το κλιμακοστάσιο. Η χάρτινη στέγη με τα κεραμίδια φέρει δύο καμινάδες και η πρόσοψη ανοίγει για να αποκαλυφθούν τα έξι δωμάτια.
Η κουζίνα στο ισόγειο αντανακλά το πρακτικό πνεύμα και τη γοητεία της οικιακής ζωής της εποχής. Το τραπέζι προετοιμασίας φαγητού αποτελεί το επίκεντρο του δωματίου και τα ξύλινα σκεύη συνδυάζονται με χάλκινες κατσαρόλες και τηγάνια. Τα βελούδινα έπιπλα βικτωριανού ρυθμού στο άνετο σαλόνι συνδυάζονται με ξύλινα τραπέζια με μαρμάρινες επιφάνειες, προέρχονται από τη Γαλλία και χρονολογούνται στο 1920.
Εκλεκτές πορσελάνες και ασημικά συμπληρώνουν την σύνθεση. Το δωμάτιο μουσικής με το πιάνο είναι χώρος χαλάρωσης και παιχνιδιού για στιγμές δημιουργικής έμπνευσης. Το παιδικό υπνοδωμάτιο, στο τρίτο επίπεδο του κουκλόσπιτου, φιλοξενεί τα πολυάριθμα παιδιά της οικογένειας, προσφέροντας χώρο για διάβασμα και παιχνίδι, ενώ η καμαριέρα στρώνει το κρεβάτι στο υπνοδωμάτιο των γονέων. Επάνω στο γερμανικό τσίγκινο λαβομάνο του 1920 είναι τοποθετημένες μια γαβάθα και μια κανάτα από πορσελάνη, μινιατούρες από τη Limoges, με παράσταση-αντίγραφο του έργου Ζευγάρι που ερωτοτροπεί του Γάλλου ζωγράφου Jean-Honoré Fragonard. Από τον 17ο ώς τις αρχές του 20ού αιώνα ο εξοπλισμός των κουκλόσπιτων δεν ακολουθούσε απαραίτητα ενιαία κλίμακα, και για αυτόν τον λόγο χρησιμοποιούνται και εδώ αντικείμενα διαφορετικής κλίμακας.
Χειροποίητο κουκλόσπιτο
Χειροποίητο κουκλόσπιτο, ορθογώνιο σε κάτοψη, με επιρροές από τον μοντερνισμό του Μεσοπολέμου. Χαρακτηρίζεται από διακοσμητική απλότητα και έχει ασύμμετρα τοποθετημένο εξώστη στον όροφο, μέρος του οποίου στεγάζει την είσοδο. Στο ισόγειο διαμορφώνεται ένα κλειστό τμήμα ως προεξοχή. Η μορφολογία του κουκλόσπιτου αυτού αντανακλά κτίσματα που έπεσαν θύματα μεταγενέστερων αστικών αναπλάσεων.
Γι’ αυτόν τον λόγο, είναι σημαντικό, καθώς αποπνέει την ατμόσφαιρα μιας εποχής κατά την οποία η ελληνική αρχιτεκτονική ακολούθησε τολμηρές διεθνείς αναζητήσεις. Τα έπιπλα του καθιστικού είναι μικρογραφίες υπό κλίμακα των περίφημων επίπλων της σειράς «Tulip» που σχεδίασε ο Φινλανδός αρχιτέκτονας Eero Saarinen, υιοθετώντας μια γλυπτική προσέγγιση. Το όνομα της σειράς προκύπτει από την καμπυλωτή βάση του τραπεζιού και της καρέκλας που μοιάζει με μίσχο τουλίπας.
Στην Ελλάδα, ελάχιστοι κατασκευαστές παιχνιδιών ασχολούνταν με κουκλόσπιτα. Επιπλέον, στις παραγγελίες από το εξωτερικό που πραγματοποιούσαν τα καταστήματα με παιχνίδια δεν συμπεριλαμβάνονταν ογκώδη παιχνίδια, με αποτέλεσμα τα κουκλόσπιτα να είναι δυσεύρετα. Μόνο ο μετέπειτα σκηνογράφος και ζωγράφος Σάββας Χαρατσίδης, στα εφηβικά του χρόνια, κατά την περίοδο της Κατοχής, όταν κυριαρχούσε η πείνα και η στέρηση, έφτιαχνε κούκλες και κουκλόσπιτα για να κερδίζει λίγες δραχμές. Τα κουκλόσπιτά του έγιναν δημοφιλή και τα αγόραζε το κατάστημα παιχνιδιών του Αντώνη Φράγκου στην Πλάκα . Ήταν από κόντρα πλακέ, βαμμένα όμορφα, με χρωματιστά χαρτόνια, σωστές αναλογίες και τέλεια επίπλωση.
Ξύλινο κουκλόσπιτο
Ξύλινο πλατυμέτωπο κουκλόσπιτο που παραπέμπει σε αγροτική κατοικία με στοιχεία Art Deco και Bauhaus. Αποσπάσματα από τις αναμνήσεις της δωρήτριας, Ηρούς Διαμαντούρου, όπως αναγράφονται στο ιστορικό της δωρεάς: Εν αρχή ην το κουκλόσπιτο και επί τη ευκαιρία ένα μικρό αφιέρωμα στη γιαγιά μου Βερίνα και την Κίτυ Ράλλη…
Η γιαγιά Βερίνα (Βερένα Τσβάιφελ Παπακωνσταντίνου / Verena Zweifel Παπακωνσταντίνου, 1906-2002), γεννήθηκε σε ένα φτωχό χωριό της Ελβετίας και ήταν κόρη εργατών ενός τοπικού εργοστασίου υφασμάτων. Το 1929, το ζεύγος Ράλλη (Θεόδωρος και Μπίλιω Ράλλη) επρόκειτο να πάει στην Ινδία για να διαχειριστεί ο Ράλλης θέματα της εταιρείας. Είχαν μια μοναχοκόρη, την Κίτυ, τότε 8 ετών περίπου, και έψαχναν γκουβερνάντα για την Ινδία. Αυτό και πρότειναν στη γιαγιά Βερίνα, η οποία το δέχθηκε! Στην Ινδία έζησε μαζί τους 3 χρόνια μια θαυμαστή ζωή και ενσωματώθηκε πλήρως στην οικογένεια.
Το 1935 παντρεύτηκε τον παππού, Γιώργο Παπακωνσταντίνου, και έζησαν στο σπίτι που είχε χτίσει στο μεταξύ για την οικογένειά του («Αρχείο Πολυκατοικίας Μιμνέρμου 5», Μουσείο Μπενάκη / Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής, ΑΝΑ 150). Το 1939 γεννήθηκε η μοναχοκόρη τους, η μητέρα μου Δέσποινα. Η Κίτυ είχε μεγαλώσει πια και χάρισε όλα της τα παιχνίδια στη μαμά.
Το κουκλόσπιτο, όσο το είχε η Κίτυ, ήταν μόνο το μισό, δηλ. το κεντρικό διώροφο τμήμα. Ο παππούς Γιώργος πρόσθεσε δύο πλαϊνά δωμάτια και έβαλε την ηλεκτρική εγκατάσταση, ώστε να φωτίζεται το βράδυ. Με το κουκλόσπιτο έπαιξε πάρα πολύ η μαμά, αλλά και εγώ και όλες μου οι φίλες. Ήταν πάντα μέρος της οικογένειας, κατά κάποιον τρόπο. Κάποια στιγμή, νομίζω το 1973 ή το 1974, η μαμά, παρόλο που δεν αρρώσταινε ποτέ, κόλλησε μια φριχτή γρίπη και ήταν κλεισμένη στο σπίτι με πολύ πυρετό, επί μέρες.
Για να απασχοληθεί, αποφάσισε να φροντίσει το κουκλόσπιτο και το έβαψε ξανά όλο, μέσα κι έξω, του έβαλε στα πατώματα αυτοκόλλητα που μοιάζουν με δάπεδα και φόρεσε σε όλες τις λάμπες οροφής αυτοσχέδια φωτιστικά από μπαλίτσες πινγκ-πονγκ, τις οποίες έκοψε στα δύο και ζωγράφισε. Τα παλιά αντικείμενα, οι μικρές κούκλες, τα χαλιά και το τζάκι είναι όλα από την εποχή της Κίτυς, ενώ τα πλαστικά και τα ξύλινα ρουστίκ έπιπλα είναι από τη Ελβετία και χρονολογούνται τις δεκαετίες 1970 και 1980 αντίστοιχα.