Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάζει για πρώτη φορά στο σύνολό του το φιλμικό αρχείο της καλλιτέχνιδας Διοχάντης (1945) στο πλαίσιο της επικείμενης δωρεάς του στο ΕΜΣΤ.
Από το 1977 έως το 1986, με μια κάμερα Super 8 στο χέρι, η Διοχάντη κατέγραψε, μέσα από τη δική της ιδιοσυγκρασιακή καλλιτεχνική ματιά, ορισμένες από τις σημαντικότερες ομαδικές εκθέσεις Ελλήνων και Ελληνίδων καλλιτεχνών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Για πρώτη φορα το οπτικοακουστικό υλικό στο ΕΜΣΤ
Το οπτικοακουστικό αυτό υλικό δεν κατατάσσεται εύκολα σε μια συγκεκριμένη κατηγορία· βρίσκεται στο μεταίχμιο μεταξύ καλλιτεχνικού φιλμ, έργου τέχνης και αρχειακού ντοκουμέντου. Από την καταγραφή των εκθέσεων και της εγκατάστασής τους έως στιγμιότυπα από τις καλλιτεχνικές συναναστροφές και τις πόλεις όπου αυτές έλαβαν χώρα -όπως η Βενετία, η Μόντενα, το Άμστερνταμ, η Άμβερσα, η Λευκωσία, και η Αθήνα- τα φιλμ της Διοχάντης συγκροτούν ένα πολυπρισματικό, «ανεπίσημο» ντοκουμέντο για τη σύγχρονη τέχνη, την ιστορία των εκθέσεων και της επιμέλειας στην Ελλάδα, αλλά και για την ίδια την καλλιτεχνική της πρακτική.
14 αποκατεστημένα βίντεο παρουσιάζονται στο ΕΜΣΤ
Τα δεκατέσσερα βίντεο που παρουσιάζονται στο ΕΜΣΤ είναι το αποτέλεσμα μιας σχολαστικής και μακρόχρονης διαδικασίας αποκατάστασης, ψηφιοποίησης και φροντίδας, κατά την οποία η καλλιτέχνιδα επεξεργάστηκε εκατοντάδες μπομπίνες Super 8 που είχε η ίδια τραβήξει, εμπλουτίζοντάς τις με αρχειακό υλικό: κατόψεις εκθεσιακών χώρων, ephemera εκθέσεων, άρθρα στον Τύπο και φωτογραφίες έργων.
Έξι χρόνια μετά την έκθεσή της με τίτλο Διοχάντη αρχειοθετώντας…, το 2019 στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, στην οποία παρουσιάστηκαν αρχεία φίλων της καλλιτεχνών/καλλιτέχνιδων που συγκέντρωσε, ταξινόμησε και επιμελήθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του 1980, το πρόγραμμα προβολών στο ΕΜΣΤ εστιάζει στην κινηματογραφική δραστηριότητά της. Μαζί με την αρχειοθετική πρακτική της, τα φιλμ αποτέλεσαν μια παράπλευρη αλλά ουσιώδη δραστηριότητα που ανέπτυξε παράλληλα με το καλλιτεχνικό της έργο.
Σε μια εποχή όπου απουσίαζαν θεσμικές πρωτοβουλίες για τη σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα, η σχολαστική τεκμηριωτική προσέγγιση της Διοχάντης κατά τις δεκαετίες 1970 και 1980, θα μπορούσε να ιδωθεί ως μια εναλλακτική εκδοχή «αυτό-ιστορικοποίησης», σύμφωνα με τον όρο της επιμελήτριας Zdenka Badovinac, για ένα άτυπο και ανεπίσημο σύστημα ιστορικοποίησης ως απάντηση στην έλλειψη συλλογικής ιστορίας.
Στιγμιότυπο από το βίντεο Διοχάντη, Grieks Festival, Greek Contemporary Art, Άμστερνταμ, 1981, Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 32’ 38’’ © Αρχείο Διοχάντης
Αυτό καθίσταται ιδιαίτερα σημαντικό εάν αναλογιστούμε ότι οι εκθέσεις που καταγράφηκαν, καλύπτουν μια περίοδο κατά την οποία ξεκινά να διαμορφώνεται το πεδίο του ανεξάρτητου επιμελητή στην Ελλάδα αλλά και πραγματοποιούνται απόπειρες μιας σημαντικής εξωστρεφούς δραστηριότητας μέσα από πρωτοβουλίες επιμελητριών, όπως η κριτικός τέχνης Βεατρίκη Σπηλιάδη (1939-1986), η ιστορικός, κριτικός τέχνης και επιμελήτρια Έφη Στρούζα (1941-2019), αλλά και η δραστηριότητα της Εταιρίας Ελλήνων Τεχνοκριτών.
Στιγμιότυπο από το βίντεο Διοχάντη, Grieks Festival, Greek Contemporary Art, Άμστερνταμ, 1981, Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 32’ 38’’ © Αρχείο Διοχάντης
Η λεπτομερής sui generis κινηματογραφική ματιά της Διοχάντης διαρρηγνύει την επίσημη ιστορία, προβάλλοντας την αίσθηση μιας καλλιτεχνικής κοινότητας δημιουργών, όπως ο Δημήτρης Αληθεινός, ο Αχιλλέας Απέργης, ο Γιάννης Μπουτέας, η Μπία Ντάβου, η Νίκη Καναγκίνη, η Ρένα Παπασπύρου, η Λήδα Παπακωνσταντίνου, ο Θόδωρος, ο Νίκος Ζουμπούλης και η Τίτσα Γραικού, κ.ά. Ταυτόχρονα, τα φιλμ της Διοχάντης αποκαλύπτουν εγγενή χαρακτηριστικά της καλλιτεχνικής πρακτικής μιας σημαντικής δημιουργού γύρω από την εμμονική προσήλωσή της στη διερεύνηση του χώρου και του χρόνου ως εννοιολογικό και αφηγηματικό συνεχές.
Την Κυριακή 6 Απριλίου, ώρα 17:00 θα πραγματοποιηθεί συζήτηση με την καλλιτέχνιδα και τους Ευγενία Αλεξάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιστορίας Τέχνης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μάκη Φάρο, καλλιτέχνη και Τίνα Πανδή, Επιμελήτρια, ΕΜΣΤ.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ
11.00-13.30
Kινηματογραφώντας: 1977-1981
EXPO arte, Fiera Internazionale di Arte Contemporanea, Mito e Realtà, Artisti Greci Contemporanei, Μπάρι, 1977
Βίντεο, έγχρωμο, ήχος, διάρκεια: 26’ 54’’
Avanguardia e Sperimentazione, Punti Interrogativi Punti di Riferimento, Μόντενα , 1978
Βίντεο, έγχρωμο, ήχος, διάρκεια: 27’ 49’’
Avanguardia e Sperimentazione, Punti Interrogativi Punti di Riferimento, Βενετία, 1978
Βίντεο, έγχρωμο, ήχος, διάρκεια: 31’ 47’’
Περιβάλλον – Δράση, Τάσεις της Ελληνικής Τέχνης σήμερα, Αθήνα, 1981
Βίντεο, έγχρωμο, ήχος, διάρκεια: 18’ 10’’
Grieks Festival, Greek Contemporary Art, Άμστερνταμ, 1981
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 32’ 38’’
14.00-18.00
Κινηματογραφώντας: 1982-1986
Europalia ’82 – Hellas, Emerging Images, Αμβέρσα , 1982
Βίντεο, έγχρωμο, ήχος, διάρκεια: 49’ 42’’
Εικόνες που αναδύονται, Αθήνα, 1983
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 41’ 26’’
7 Έλληνες Καλλιτέχνες: ένα νέο ταξίδι, Λευκωσία, 1983
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 32’
Νέοι διάλογοι, Πρώτη έκθεση, Αθήνα , 1985
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 21’ 09’’
Σημεία Αλλαγής ‘80 – Νέοι Διάλογοι… Δεύτερη Έκθεση, Αθήνα, 1986
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 25’ 20’’
Αθήνα – τόπος δημιουργίας – δημιουργία τόπου, Τρίτη έκθεση, Αθήνα, 1985
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 17’ 05’’
Fiac 85, Grand Palais, Παρίσι, 1985
Βίντεο έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 9’ 24’’
Fiac 86, Grand Palais, Παρίσι, 1986
Βίντεο έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 10’
18.00
Κινηματογραφώντας: ένα δημόσιο γλυπτό
Αχιλλέας Απέργης, Σκάλες, Π. Φάληρο, 1985
Βίντεο, έγχρωμο, χωρίς ήχο, διάρκεια: 20’
Η Διοχάντη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945. Σπούδασε ζωγραφική και χαρακτική στην Accademia di Belle Arti της Ρώμης καθώς και αρχιτεκτονικό σχέδιο, ενδυματολογία, γραφικές τέχνες κ.ά. σε σχολές της ίδιας πόλης. Αργότερα, παρακολούθησε μαθήματα αρχιτεκτονικής στο Polytechnic of Central London.
Έχει παρουσιάσει το έργο της σε 17 ατομικές εκθέσεις σε Ελλάδα, Ιταλία, Σκωτία και Κύπρο και έχει λάβει μέρος σε περισσότερες από 140 ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει εκπροσωπήσει τη χώρα σε σημαντικές διεθνείς εκθέσεις, μεταξύ των οποίων στην 7η Μπιενάλε του Παρισιού (1971), στη 12η Μπιενάλε του Σάο Πάολο (1973), στη 10η Quadriennale Nazionale d’Arte di Roma (1977), ενώ το 1987, για τους Ολυμπιακούς αγώνες στη Σεούλ, δημιούργησε μόνιμο έργο με τίτλο “Seoul - 24th Olympiad” στο Ολυμπιακό Πάρκο της πόλης στο πλαίσιο του 1ου International Open Αir Sculpture Symposium/Seoul Olympiad of Art. Το 2011 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 54η Μπιενάλε της Βενετίας, με το έργο-εγκατάσταση “Beyond Reform” στο ελληνικό περίπτερο.
Έχει βραβευτεί σε τέσσερεις διεθνείς εκθέσεις χαρακτικής. Το Ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης AICA Hellas της απένειμε το 2012 το πρώτο βραβείο για την ατομική έκθεση-εγκατάσταση «Ελευσίνα 2010» στο χώρο του ελαιουργείου στην Ελευσίνα, στο πλαίσιο των Αισχυλείων.
Η έρευνα της Διοχάντης βασίζεται στην αναδημιουργία του περιβάλλοντος μέσα από τη σχέση χώρος-χρόνος. Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση ενός έργου -και με εφόδιο την εμπειρία της από αυτό- δημιουργεί in situ το επόμενο, αποκλειστικά για το νέο δεδομένο χώρο και το συγκεκριμένο χρόνο. Οι μεγάλης κλίμακας εγκαταστάσεις της συνεργούν με το περιβάλλον μέσα από διαδοχικές εναλλαγές αρχιτεκτονικών και εικαστικών στοιχείων, ποικίλων υλικών, ήχου και φωτισμού.
Παράλληλα με την καλλιτεχνική της δραστηριότητα, η Διοχάντη από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 συγκέντρωνε αρχεία φίλων της καλλιτεχνών, τα οποία ταξινόμησε, επιμελήθηκε και παραχώρησε στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης-iset το 2020.
Μέρες & Ώρες Λειτουργίας ΕΜΣΤ: Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή: 11.00 – 19:00, Πέμπτη:11.00 – 22.00
Γενική είσοδος: 8 ευρώ, Μειωμένο: 4 ευρώ
Ηλεκτρονική κράτηση εισιτηρίων: emst.gr
Δείτε παρακάτω αναλυτικά τις ταινίες που θα παρουσιαστούν