Είναι μόλις 28 ετών και τα έργα του δημοσιεύονται σε διεθνείς μιντιακούς κολοσσούς, από τους New York Times και τον Guardian μέχρι το Reuters και το Spiegel, και εκτίθενται σε μεγάλα μουσεία στον κόσμο. Ο street astist STMTS (Σταμάτης) μιλάει στο iefimerida.gr.
Κάποιο από τα εντυπωσιακά έργα του σίγουρα θα το έχετε συναντήσει σε έναν τοίχο του κέντρου.
Πριν από 10 χρόνια, όταν ήταν 18 ετών, το έργο του «I Love Life» δημοσιεύθηκε στους New York Times ως εικονογράφηση σε ένα άρθρο για την οικονομική κρίση στην Ελλάδα και έγινε viral. Έκτοτε, ο εικαστικός και street artist STMTS (Σταμάτης), απόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, κάνοντας μια πολύ εντυπωσιακή πορεία πριν ακόμα κλείσει τα 30.
Τα έργα του εκτίθενται σε μουσεία, όπως τα National Hellenic Museum στο Σικάγο, Μουσείο Μπενάκη, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση και σε μεγάλες διεθνείς εκθέσεις όπως οι Art New York, Art Miami, Art Wynwood, SCOPE Miami Beach κ.ά.
Τη δουλειά του έχουν ξεχωρίσει κορυφαία brands της μόδας, όπως η Adidas, η Reebok και η Carpisa, ενώ έχει συνεργαστεί με εταιρείες, πολιτιστικούς φορείς και οργανώσεις, μεταξύ των οποίων οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, τα Παιδικά Χωριά SOS, Οι Γιατροί του Κόσμου, οι Εκδόσεις Πατάκη, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών κ.ά.
Πόσο άλλαξε τη ζωή σας ότι το έργο «I Love Life» σε έναν τοίχο της Αθήνας έγινε viral στο εξωτερικό;
Είναι κάτι που ήρθε κάπως αναπάντεχα και απότομα, στην αρχή. Ήμουν 18 ετών, πρωτοετής φοιτητής στην ΑΣΚΤ και ήταν το δεύτερο έργο μου σε τοίχο της Αθήνας. Ημουν άπειρος, δεν ήξερα πώς ακριβώς να το διαχειριστώ. Πραγματικά, στην αρχή ενθουσιάστηκα αλλά και κόμπλαρα παράλληλα όταν το είδα να είναι δημοσιευμένο στους The New York Times, ως κεντρική φωτογραφία, σε εκτενές άρθρο που ήταν αφιερωμένο στην οικονομική κρίση της Ελλάδας και με σημαντικά ερωτήματα για το μέλλον της χώρας και τη σχέση της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά από αυτή τη δημοσίευση ξεκίνησε όλη αυτή αναγνώριση και η φήμη του «I love life» και όλες οι συνεργασίες μου με το εξωτερικό. Σίγουρα είναι κάτι που δεν το περίμενα. Ακόμα και σήμερα, κοντά 10 χρόνια μετά, το «I Love Life» συνεχίζει να δημοσιεύεται και να κυκλοφορεί σε όλο τον κόσμο. Χαίρομαι που ο κόσμος εξακολουθεί να το αγοράζει σε διάφορες εκδοχές, από πίνακα μέχρι μπλούζα και θήκη κινητού, ακόμα και tattoo στο σώμα τους το κάνουν.
Έχετε πολλές συνεργασίες με μεγάλα brands και μιντιακούς κολοσσούς. Ποιο ήταν το στοιχείο που σας βοήθησε να ξεχωρίσετε τόσο πολύ στο εξωτερικό;
Δεν είμαι σίγουρος ποιο είναι αυτό το στοιχείο, δεν ξέρω ποια είναι η συνταγή... Υποθέτω πως ίσως έχει παίξει ρόλο ότι τα θέματα που καταπιάνομαι είναι θέματα που αγγίζουν όλο τον κόσμο, όχι μόνο τον εγχώριο πληθυσμό, και ότι ο τρόπος που τα ερμηνεύω, επιχειρώ να έχει ένα προσωπικό ύφος με πολυπολιτισμικό και επικοινωνιακό χαρακτήρα.
Έργο «Upside Down» © STMTS
Πόσο βοηθά το Internet στο να αναγνωριστεί και να καταξιωθεί ένας νεαρός καλλιτέχνης;
Το Internet σίγουρα βοηθάει να επικοινωνήσεις τη δουλειά σου με όλο τον κόσμο και να κυνηγήσεις ευκαιρίες, είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για να αναδειχθεί κάποιος καλλιτέχνης. Πιστεύω το θέμα είναι ότι πρέπει όμως να το χρησιμοποιούμε με τον σωστό τρόπο. Δηλαδή, δεν σημαίνει ότι αν ο οποιοσδήποτε δημιουργήσει μια σελίδα στο Facebook ή ένα προφίλ στο Instagram και δηλώσει «Artist» σημαίνει αυτόματα ότι θα αναγνωριστεί, θα καταξιωθεί, θα εκτιμηθεί και θα δημιουργήσει ευκαιρίες και συνεργασίες.
Θα πρέπει, πιστεύω, να μην ξεχνάμε, καταρχήν, ότι το βασικό είναι να υπάρχει κάποιο αξιόλογο δείγμα δουλειάς και σε αυτό θα πρέπει να δίνεται όλη η έμφαση και μετέπειτα στη δημοσίευση στο διαδίκτυο.
Όσες φορές και να πληρώσει κάποιος τη Facebook για Sponsored posts, για likes ή followers και όσα posts και να κάνει, αυτό δεν αναιρεί ότι προϋπόθεση είναι να υπάρχει όρεξη, φαντασία, όραμα, προσωπικότητα, αυτοκριτική και αμέτρητες εργατοώρες για να δημιουργήσει ένα αξιόλογο έργο, να υπάρχει δηλαδή ένα ενδιαφέρον περιεχόμενο.
Τα νούμερα των likes και των followers δεν κρίνουν την ποιότητα και την αξία ενός έργου και ενός καλλιτέχνη. Επίσης, αλίμονό μας αν θεωρήσουμε ότι ένα έργο τέχνης ισούται με άλλο ένα post στα social media και ότι το να βλέπεις ένα έργο από την οθόνη του κινητού είναι το ίδιο με το να το βλέπεις από κοντά.
«Όταν κάποιος επεμβαίνει χωρίς άδεια πάνω σε ένα καλοδιατηρημένο κτίριο, αυτό τότε θεωρείται βανδαλισμός. Είναι ξεκάθαρο νομίζω ότι ο βανδαλισμός τελικά δεν προσφέρει κάτι, δηλαδή δεν ομορφαίνει στην προκειμένη περίπτωση τον τοίχο του κτιρίου»
Εξηγήστε μας πώς δημιουργείτε τα έργα σας και ποια είναι η φιλοσοφία τους;
Όλα τα έργα μου ξεκινάνε από ένα πολύ απλό πρωτόλειο προσχέδιο και κάποιες γρήγορες σημειώσεις. Όταν μου έρχεται μια ιδέα, οπουδήποτε και να είμαι, σημειώνω τις αρχικές σκέψεις μου και αν είναι εφικτό σκιτσάρω τη γενική πρώτη εικόνα της ιδέας μου. Μετέπειτα ακολουθεί η διαδικασία της υλοποίησης της ιδέας, όπου περνάω από διάφορες φάσεις επεξεργασίας και «πλασίματος» του έργου μέχρι να φτάσω στη δημιουργία της τελικής εικόνας του έργου, όπου είναι και στην ουσία η «εικονοποίηση» της ιδέας μου.
Τα έργα μου δεν έχουν ως βάση την πιστή αναπαράσταση του κόσμου μας ή της φύσης που ζούμε, ούτε υπηρετούν τον νατουραλισμό και την πραγματικότητα. Αυτό που επιχειρώ μέσα από τα έργα μου είναι να δημιουργήσω ένα δικό μου προσωπικό, εικαστικό κόσμο με φανταστικές συνθέσεις που επινοώ. Στον κόσμο μου αυτόν πρωταγωνιστούν οι παιδικές φιγούρες, όπου μέσα από αυτές ερμηνεύω τον κόσμο που ζούμε.
Τα παιδιά, ως ήρωες, λειτουργούν συμβολικά, θυμίζοντας την αθωότητα και την αγνότητα, ταυτόχρονα όμως απεικονίζονται δυνατά, αποφασιστικά, έχοντας γνώσεις και συλλογική συνείδηση να ανακαλύψουν και να αμφισβητήσουν τον κόσμο μας, την προέλευσή του και το μέλλον του.
Ως αποτέλεσμα, δημιουργείται μια ειρωνική αντίθεση αλλά και σκέψεις για την κοινωνία, για τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση και γενικότερα για θέματα της ζωής, δημιουργώντας στο τέλος ερωτήματα στους θεατές.
Κάθε εποχή έχει την τέχνη, τα καλλιτεχνικά ρεύματα και τις δημιουργικές εμμονές που εκφράζουν το όραμα, τις αγωνίες, τις απόψεις που κυριαρχούν σε αυτή. Τι είναι τέχνη τον 21ο αιώνα; Τι εκφράζει καλλιτεχνικά η δική μας εποχή;
Η τέχνη παραμένει να είναι αυτό που πάντα ήταν, ένα αναπόσπαστο κομμάτι του κόσμου, που καλύπτει την πνευματική πλευρά του ανθρώπου. Η τέχνη συνεχίζει όχι μόνο να διακοσμεί και να βελτιώνει αισθητικά έναν χώρο, αλλά λειτουργεί και σαν ένα επικοινωνιακό, πνευματικό όπλο, που τροφοδοτεί τους ανθρώπους με ιδέες, σκέψεις, φαντασία, ερμηνείες, απόψεις και διαφορετικές προσεγγίσεις σε όλα τα θέματα της ζωής. Καλλιτεχνικά, η δική μας εποχή δεν είμαι σίγουρος ότι εκφράζει κάτι συγκεκριμένο. Νομίζω ότι η τέχνη στις μέρες μας είναι πιο απελευθερωμένη από ποτέ, οπότε, ίσως, θα έλεγα ότι αυτό που εκφράζεται πολύ έντονα είναι το στοιχείο του πλουραλισμού.
Από πού αντλείτε έμπνευση;
Από τα πάντα, θα έλεγα εύκολα. Σίγουρα με ενδιαφέρει και με εμπνέει η επικαιρότητα, αλλά με απασχολούν και θέματα που αφορούν την ιστορία του κόσμου μας και αιώνια ερωτήματα που ταλανίζουν την ανθρωπότητα.
Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια και ποια ήταν η πρώτη φορά που σκεφτήκατε ότι θέλετε να γίνετε καλλιτέχνης;
Είχα έντονα και ζωηρά παιδικά και εφηβικά χρόνια, δεν ήμουν ιδιαίτερα καλός στο σχολείο, μόνο 1-2 μαθήματα ήταν που μου δημιουργούσαν ενδιαφέρον. Στο σχολείο δεν υπήρχε κάποιο μάθημα καλλιτεχνικών. Θαύμαζα πολύ όμως, ασυνείδητα, τις εικονογραφήσεις των βιβλίων, τα σχέδια των comics που διάβαζα και τα εξώφυλλα των CD’s που συνήθιζα να συλλέγω. Ζωγράφιζα σχεδόν πάντα στο τετράδιό μου, την ώρα του μαθήματος. Αργότερα, όντας ήδη στο Λύκειο, έμαθα για την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου εκεί θα μπορούσα «επίσημα» πλέον να σπουδάσω πάνω στον τομέα των εικαστικών τεχνών. Έτσι, έβαλα στόχο και πέρασα στη σχολή και από τα πρώτα χρόνια των σπουδών μου άρχισα να δραστηριοποιούμαι παράλληλα και σε επαγγελματικό επίπεδο πάνω στο αντικείμενό μου. Κάπως έτσι συνέχισα και έχω φτάσει εδώ που είμαι, απόφοιτος πλέον της ΑΣΚΤ και συνεχίζοντας να εργάζομαι ως επαγγελματίας εικαστικός.
Ο δρόμος, η πόλη, τα κτίριά της, πότε είναι καμβάς της street art που ομορφαίνει την πόλη και πότε είναι βανδαλισμός;
Θεωρώ ότι όταν κάποιος επεμβαίνει χωρίς άδεια πάνω σε ένα καλοδιατηρημένο κτίριο που συντηρείται και κατοικείται ή γίνεται χρήση αυτού, αυτό τότε θεωρείται βανδαλισμός. Είναι ξεκάθαρο, νομίζω, ότι ο βανδαλισμός τελικά δεν προσφέρει κάτι, δηλαδή δεν ομορφαίνει στην προκειμένη περίπτωση τον τοίχο του κτιρίου, αλλά και δεν προσθέτει κάποιο δημιουργικό στοιχείο στην πορεία του κόσμου που διέρχεται από εκεί.
Στα περισσότερα έργα σας είναι έντονο το στοιχείο της παιδικής αθωότητας, δημιουργώντας μια μεγάλη αντίθεση με το γκρίζο της πόλης. Τελικά, η παιδική φαντασία θα αλλάξει τον κόσμο;
Δεν το γνωρίζω. Μακάρι. Πιστεύω ότι συμβάλλει πάντως κάπως στην αμφισβήτηση και την αλλαγή του κόσμου. Το θέμα είναι αυτή την αθώα αλλά και «ζωηρή» φαντασία των παιδικών χρόνων να καταφέρουμε να συνεχίσουμε να την έχουμε και στα επόμενα στάδια της ζωής.
Στις σύγχρονες πόλεις όλου του κόσμου βλέπουμε θεματικά πάρκα με διαδραστικά installations, με έντονα neon χρώματα, που θυμίζουν φουτουριστικές παιδικές χαρές, γκράφιτι με παιδιά που στέλνουν ένα μήνυμα αγάπης, δέντρα ντυμένα με πλεκτά πουλόβερ, design αυτοκίνητα που μοιάζουν σαν να βγήκαν από ταινία επιστημονικής φαντασίας, πρωτότυπη αρχιτεκτονική που ιντριγκάρει το μάτι... Γιατί συμβαίνει αυτό σαν τάση; Ο πολιτισμός μας περνάει μια φάση παλιμπαιδισμού ή όλο αυτό είναι μια αντίδραση σε κάτι που μας ενοχλεί;
Νομίζω ότι ο πολιτισμός και η τέχνη στην εποχή μας είναι σε μια φάση πιο απελευθερωμένη και δημιουργική από ποτέ. Αυτό σίγουρα δημιουργεί θετικά και αρνητικά στοιχεία. Δηλαδή, παρατηρούμε ότι υπάρχει ένας φοβερός πλουραλισμός και ποικιλία στις τέχνες, με φοβερές καινοτομίες, δημιουργίες νέων καλλιτεχνικών τάσεων και ξεχωριστές ερμηνείες και επινοήσεις καλλιτεχνικών έργων. Από την άλλη, όμως, παρατηρούμε ότι υπάρχει και μια ασυδοσία σε παραγωγή έργων, χωρίς κάποιο ουσιαστικά περιεχόμενο, ποιότητα, προσωπικότητα και αυθεντικότητα, αλλά που γίνονται με καθαρά κύριο στόχο τη δημιουργία εντυπώσεων, το θέαμα, την απόσπαση της προσοχής του κόσμου και την απόκτηση δημοσιότητας.
Νομίζω ότι είναι στο χέρι μας να αποκτήσουμε την ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε ποιο είναι το αυθεντικό και το ουσιώδες, που πατάει σε γερές ρίζες του παρελθόντος και που παράλληλα όμως δημιουργεί με μια φρέσκια μάτια και σύγχρονα μέσα κάτι καινούργιο, και ποιο είναι μια φούσκα, μια κακιά αντιγραφή και παραλλαγή, ένα εφέ που θέλει να τραβήξει τα βλέμματα και λειτουργεί σαν κράχτης, κάτι σαν ένα πυροτέχνημα, δηλαδή…
«Τα νούμερα των likes και των followers δεν κρίνουν την ποιότητα και την αξία ενός έργου και ενός καλλιτέχνη. Αλίμονό μας αν θεωρήσουμε ότι ένα έργο τέχνης ισούται με άλλο ένα post στα social media και ότι το να βλέπεις ένα έργο από την οθόνη του κινητού είναι το ίδιο με το να το βλέπεις από κοντά».
Η street art γιατί είναι τόσο δημοφιλής; Επειδή ανατρέπει την εικόνα μας για την πόλη ή επειδή βγάζει τη γλώσσα στην εξουσία και την πραγματικότητα;
Πιστεύω και τα δύο, αλλά θα προσθέσω κιόλας επειδή έχει και άμεση επαφή-επικοινωνία με όλο τον κόσμο... Αυτό είναι κάτι πολύ δυνατό.
Ζείτε στην Αθήνα, αλλά ταξιδεύετε διαρκώς για τη δουλειά σας. Έχετε μπει ποτέ στον πειρασμό να ζήσετε μόνιμα κάπου στο εξωτερικό; Τι αγαπάτε και τι σας ενοχλεί στην Αθήνα;
Ναι, έχω μπει στον πειρασμό, αλλά εξακολουθεί να κερδίζει η Ελλάδα. Στη σημερινή εποχή, όπου τα ταξίδια γίνονται πιο εύκολα και όπου υπάρχει το Internet, δεν χρειάζεται απαραίτητα να μεταναστεύσεις μόνιμα σε άλλη χώρα για να ασκήσεις το συγκεκριμένο επάγγελμα.
Αυτό που μου αρέσει στην Αθήνα, εκτός από την ιστορία της, είναι ότι δεν είναι μονότονη και βαρετή πόλη. Η Αθήνα είναι μια ζωηρή πόλη, γεμάτη ζωή, με πολλές εναλλαγές και ποικιλία επιλογών, όψεων και αισθητικών. Αυτό που με ενοχλεί είναι η ανοργανωσιά της πόλης και η έλλειψη ενδιαφέροντος για τη φροντίδα, τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωσή της σε διάφορα επίπεδα προς όφελος της ποιότητας του τρόπου ζωής των πολιτών της.
Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;
Έχω πολλά σχέδια για το μέλλον, αλλά θέλω να πατάω και γερά στο έδαφος. Σε γενικές γραμμές, θα δραστηριοποιηθώ σε εκθεσιακό επίπεδο ακόμα περισσότερο στο εξωτερικό και θέλω να πραγματοποιήσω περισσότερες συνεργασίες και σημαντικά projects. Επίσης, θέλω να συνεχίσω να είμαι ενεργός στους παράξενα όμορφους δρόμους της Αθήνας που με εμπνέει.