Η πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, εγκαινίασε το βράδυ της Παρασκευής (17/9) την έκθεση του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου «ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ 1571 - 450 Χρόνια από "τη μεγαλωτάτη βιτώρια των χριστιανών"», η οποία τελεί υπό την αιγίδα της.
Κατά τον χαιρετισμό της, υπογράμμισε ότι η έκθεση αυτή, η οποία είναι αφιερωμένη στη ναυμαχία της Ναυπάκτου, ζωντανεύει ένα γεγονός που σφράγισε την ιστορία και τον πολιτισμό της Ευρώπης. Απέδειξε ότι οι Οθωμανοί δεν ήταν αήττητοι στη θάλασσα, όπως πιστευόταν ως τότε, και ανέστειλε την περαιτέρω επέκτασή τους προς Δυσμάς.
Παράλληλα, υπογράμμισε ότι το πλούσιο ιστοριογραφικό αρχειακό και εποπτικό υλικό, τα αρχαιολογικά τεκμήρια και τα έργα τέχνης, ξαναζωντανεύουν ένα στρατιωτικό γεγονός που προσέλαβε διαστάσεις σταυροφορίας στη συνείδηση του κόσμου και, μολονότι δεν άλλαξε ουσιαστικά την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και των κρατών που απάρτιζαν την Ιερά Συμμαχία, χαιρετίστηκε σαν μια νίκη με μεγάλη συμβολική σημασία. Εγκαινιάζοντας την έκθεση, η Πρόεδρος εξέφρασε τις θερμές ευχαριστίες της στους συντελεστές της και στην διευθύντρια, Αικατερίνη Δελλαπόρτα, για την έξοχη αφήγηση της πιο συναρπαστικής ναυτικής ιστορίας του 16ου αιώνα.
Ολόκληρος ο χαιρετισμός που απηύθυνε η κ. Σακελλαροπούλου:
«Με μεγάλη χαρά και ικανοποίηση εγκαινιάζω σήμερα την αφιερωμένη στη ναυμαχία της Ναυπάκτου έκθεση του Βυζαντινού Μουσείου. Τετρακόσια πενήντα χρόνια μετά την περιφανή νίκη των χριστιανικών δυνάμεων κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σε μια ναυμαχία που αποτέλεσε σταθμό στη ναυτική τακτική και την ναυπηγική, η έκθεση αυτή ζωντανεύει ένα γεγονός που σφράγισε την ιστορία και τον πολιτισμό της Ευρώπης. Απέδειξε ότι οι Οθωμανοί δεν ήταν αήττητοι στη θάλασσα, όπως πιστευόταν ως τότε, και ανέστειλε την περαιτέρω επέκτασή τους προς Δυσμάς. Ανέδειξε την ελληνική ναυτοσύνη, αφού πολλά από τα πληρώματα περιλάμβαναν και Έλληνες ναυτικούς, και αποτέλεσε την αφετηρία της μεγάλης ανάπτυξης της ελληνικής ναυτιλίας. Αναπτέρωσε το ηθικό των υπόδουλων λαών της Βαλκανικής, δίνοντας το έναυσμα για μια σειρά επαναστατικών και συνωμοτικών ενεργειών εναντίον των Τούρκων, οι οποίες, παρότι δεν τελεσφόρησαν, μαρτυρούν την ανάδυση της εθνικής συνείδησης στην περιοχή. Και ταυτόχρονα ενέπνευσε ζωγράφους, ποιητές και συγγραφείς:
Πίνακες αλληγορικούς, όπως του Τισιανού και του Βερονέζε, έργα μεγάλης δραματικής έντασης όπως οι αναπαραστάσεις της ναυμαχίας από τον Τιντορέτο και τον Βαζάρι. Επικά ποιήματα από τον «Βιργίλιο της Πορτογαλίας» Ιερώνυμο Κόρτε-Ρεάλ, από τον Καστιλιάνο Χουάν Ρούφο, από τον βασιλέα Ιάκωβο τον Έκτο της Σκωτίας. Συχνές υμνητικές αναφορές από τον Θερβάντες, ο οποίος συμμετείχε στη ναυμαχία ως στρατιώτης. Στον πρόλογο της συλλογής του, 'Υποδειγματικές Νουβέλες' και ενώ αυτοπαρουσιάζεται στους αναγνώστες, γράφει χαρακτηριστικά (σε τρίτο πρόσωπο): 'Ονομάζεται Μιγκέλ δε Θερβάντες Σααβέδρα. Ήτανε στρατιώτης χρόνους πολλούς και πεντέμισι αιχμάλωτος. Στην αιχμαλωσία, μαθήτευσε στην εγκαρτέρηση. Στη ναυμαχία της Ναυπάκτου έχασε το αριστερό του χέρι, όταν τονε σημάδεψαν με αρκεβούζιο. Κακιά πληγή που εκείνος καμαρώνει, γιατί λαβώθηκε στην πιο τρανή μάχη όλων των καιρών· πιστός στρατιώτης στο νικηφόρο λάβαρο του γιου της αστραπής, του Καρόλου Ε, δοξασμένο το όνομά του!'. Εμπνευσμένος από τη συμμετοχή του Θερβάντες στη ναυμαχία, ο Τσέστερτον, μερικούς αιώνες αργότερα, θα συνδέσει το τέλος της 'τρανής αυτής μάχης' με την έναρξη της συγγραφής του Δον Κιχώτη, κλείνοντας το εκτενές ποίημά του 'Lepanto' με τους στίχους: "Στη γαλέρα του ο Θερβάντες βάζει το ξίφος στο θηκάρι / ενώ ο Ιωάννης της Αυστρίας γυρίζει στην πατρίδα δοξασμένο παλικάρι / και πέρα από την στέρφα γη βλέπει στην Ισπανία δρόμο σκονισμένο / μάταια να τον διαβαίνει λιγνός κι ανόητος ιππότης, για πάντα πλανημένος / χαμογελάει αυτός, μα όχι με τον τρόπο των Σουλτάνων / και παρατάει τη λεπίδα για να πιάσει τη γραφίδα".
Αφιερωμένη σ' αυτήν την θρυλική ναυμαχία, τη μεγαλωτάτη βιτώρια των Χριστιανών, η έκθεση του Βυζαντινού Μουσείου μας μεταφέρει σε μια μεγάλη στιγμή της πρώιμης νεωτερικής περιόδου. Το πλούσιο ιστοριογραφικό αρχειακό και εποπτικό υλικό, τα αρχαιολογικά τεκμήρια και τα έργα τέχνης ξαναζωντανεύουν ένα στρατιωτικό γεγονός που προσέλαβε διαστάσεις σταυροφορίας στη συνείδηση του κόσμου και, μολονότι δεν άλλαξε ουσιαστικά την ισορροπία δυνάμεων μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και των κρατών που απάρτιζαν την Ιερά Συμμαχία, χαιρετίστηκε σαν μια νίκη με μεγάλη συμβολική σημασία. Εγκαινιάζω την έκθεση, εκφράζοντας τις θερμές ευχαριστίες μου στους συντελεστές της και στην διευθύντρια κα Αικατερίνη Δελλαπόρτα, που μας επιφύλαξαν μια έξοχη αφήγηση της πιο συναρπαστικής ναυτικής ιστορίας του 16ου αιώνα».
Μενδώνη: Συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες ναυμαχίες όλων εποχών
«Στόχος του προγράμματος αυτού είναι να διερευνηθεί σε βάθος και να αναδειχθεί το εθνικό, θρησκευτικό, ιδεολογικό, κοινωνικό και ευρύτερο πολιτισμικό και ιστορικό υπόβαθρο της Ελληνικής Επανάστασης», δήλωσε -μεταξύ άλλων- στον δικό της χαιρετισμό η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη, υπογραμμίζοντας ότι «ένα από τα πλέον σημαντικά γεγονότα, που σημάδεψαν τη μακρά αυτή πορεία προς την παλιγγενεσία και μαρτυρούν το ισχυρό φρόνημα και την αγωνιστική διάθεση των Ελλήνων ενάντια στην κυριαρχία των αλλόθρησκων Οθωμανών, ήδη από τον 16ο αιώνα, αποτελεί η Ναυμαχία της Ναυπάκτου ή του Λεπάντο, όπως έμεινε γνωστή στη Δύση.
Η ναυμαχία αυτή, η οποία διεξήχθη το 1571 στην είσοδο του Πατραϊκού Κόλπου -που τότε ονομαζόταν από τους Ενετούς "Κόλπος της Ναυπάκτου"- ανάμεσα, αφενός στον ενωμένο χριστιανικό στόλο του "Ιερού Αντιτουρκικού Συνασπισμού" της Ισπανίας, της Βενετίας, της Γένουας, των Ιπποτών της Μάλτας, των δουκάτων Σαβοΐας, Ουρμπίνο και Τοσκάνης και του Παπικού Κράτους, και αφετέρου στον ενιαίο στόλο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες ναυμαχίες όλων εποχών, "η πιο μεγαλόπρεπη στιγμή που γνώρισαν οι περασμένοι ή τούτοι οι σημερινοί καιροί, ή που θα δούνε οι μελλούμενοι", σύμφωνα με τον Μιγκέλ ντε Θερβάντες, που πολέμησε στη μάχη με τίμημα τον βαρύ τραυματισμό του».
Η υπουργός αναφέρθηκε επίσης στο ιστορικό πλαίσιο το οποίο «αναδύεται και αναδεικνύεται με ιδιαίτερα αφηγηματικό και διδακτικό τρόπο» από τη συγκεκριμένη έκθεση η οποία αξιοποιεί σπουδαία ιστορικά αντικείμενα, τεκμήρια και έργα τέχνης, προερχόμενα από πληθώρα μουσείων και συλλογών της Ελλάδας, δημόσιων και ιδιωτικών, καθώς και πλούσιο ιστοριογραφικό αρχειακό και εποπτικό υλικό από μουσεία και βιβλιοθήκες της Ευρώπης.
«Για το εξαιρετικά σημαντικό αυτό εγχείρημα και το άρτιο επιστημονικά και αισθητικά αποτέλεσμα, οφείλονται θερμότατες ευχαριστίες σε όλους όσους συνέδραμαν καθοριστικά παραχωρώντας σπάνια εκθέματα από τις πολύτιμες συλλογές τους. Ευχαριστίες και εύσημα σε όλους τους συντελεστές, τα στελέχη και την διευθύντρια του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, δρ. Κατερίνα Δελλαπόρτα, χωρίς την αφοσίωση της οποίας, η "μεγαλωτάτη βιτώρια των χριστιανών", δεν θα μπορούσε να μετουσιωθεί υποδειγματικά στην έκθεση», πρόσθεσε ακόμη η υπουργός.
