Είναι η ανάπλαση οδοστρωτήρας, απονευρωτής μνήμης, αφανιστής ταυτότητας, εξομοιωτής σύγχρονων επιταγών για τις αγορές, κονσεπτικτών αφηγημάτων; Η επίσκεψη στην ανακατασκευασμένη ιστορική Αγορά Μοδιάνο στη Θεσσαλονίκη, γεννά σκέψεις - ίσως και θλίψη.
Τι περιμένεις από μια ιστορική αγορά, υφασμένη γερά στον αστικό ιστό της Θεσσαλονίκης, των συλλογικών αφηγήσεων και εμπειριών της, όταν αυτή ανοίγει ξανά αποκατεστημένη; Δεν περιμένεις αναπαράσταση αυτού που υπήρξε, προφανώς, ούτε γραφικότητες.
Περιμένεις όμως βοή, να ακουμπήσεις τον ώμο σου στον ώμο του άλλου επισκέπτη, να μυρίσεις, να νιώσεις οικειότητα και να νιώσεις το αντανακλαστικό του παζαριού, της αγοράς, της αναμέτρησης με την ελληνική γεύση, αφή, μυρωδιά. Με την τραχύτητα των αισθήσεων όχι την στιλπνότητα του vibe. Και ναι, να δεις ψηφίδες της ιστορίας, να αναπνέουν και να συμβαδίζουν με την νέα εποχή.
Η νέα γραμματοσειρά και η ιστορική όψη
Με αυτή τη λογική τουλάχιστον προσέγγισα τον χώρο. Και όσο από μακριά έβλεπα την εμβληματική πρόσοψη του χωροχρόνου που δημιούργησε η Αγορά στην πόλη, ένιωθα τη ζεστασιά της ασφάλειας και της οικειότητας. Μέχρι που στάθηκα μπροστά στην εξαιρετικά αποκατεστημένη όψη και είδα τις παράταιρες, σαν εκτός σχεδιασμού, ταυτότητας, πιστότητας, πινακίδες με τις χρωματιστές κλινικές γραμματοσειρές που θυμίζουν ρεκλάμες σούπερ μάρκετ. Τι συνέβη εδώ; Δεν έπρεπε να προβλεθεί για την πρόσοψη, την ιστορική πρόσοψη, μια ενιαία σήμανση;
Και μετά το δεύτερο και πραγματικά ισχυρό σοκ. Η αγορά είναι σχεδόν άδεια. Ελάχιστοι περπατάνε, είμαστε κυρίως τουρίστες, τα καταστήματα είναι άδεια, με εξαίρεση τις μικρές ουρές έξω από τον Χατζή -έχει ανοίξει ένα μικρό κατάστημα μέσα στη στοά, αν και δεν είμαι σίγουρη πόσο ανάγκη το έχει με δεδομένη την ηγεμονική παρουσία του έξω στην πόλη.
Μικρές ουρές και έξω από το νέο artisanal φούρνο 72Η Αrtisanal Bakehouse, με τα εκπληκτικά αρτοσκευάσματα που φτιάχνονται με προζύμι 72 ωρών. Η βιτρίνα μία όαση υδατανθράκων, η λογική του παραθύρου για να πάρεις όσα παρήγγειλες και να πληρώσεις μου θυμίζει αγορές της Ανατολής, ή τις καντίνες στους δρόμους. Με συνδέουν με την πρωταρχική σημασία του όρου αγορά.
Και μετά; Χώροι που δεν έχουν ακόμα ενοικιαστεί. Προσπερνώ πολλά κλειστά ρολά. Σε κάποια καταστήματα οι ιδιοκτήτες σερφάρουν στα κινητά ή να βγαίνουν στην πόρτα για να μιλήσουν με τους γείτονες. Οσοιι έχουν ζήσει θρυλικές στιγμές μέσα στον χώρο, καταβάλλονται από αμηχανία και νοσταλγία.
Στα μαρμάρινα αλώνια του food hall
Η αισθητική θυμίζει - τηρουμένων των αναλογιών- τις πτέρυγες με τα καταστήματα στα αεροδρόμια της Κωνσταντινούπολης και του Ντουμπάι, την κλινική εστέτ απόσταση που κρατά μια φίρμα πολυτελείας. Ακόμα περισσότερο, μου θυμίζουν τα καταστήματα του αεροδρομίου για τις εκτός Σέγκεν πτήσεις στο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Τι σημαίνει αγορά; Που βρίσκομαι; Δίπλα μου άνθρωποι που την έχουν ζήσει σε ένδοξες στιγμές με αγορές και γλέντια σχεδόν μονολογούν και θυμούνται.
Σε ποιόν απευθύνεται λοιπόν η νέα Αγορά Μοδιάνο; Σε ένα διεθνές κοινό τουριστών; Στους κατοίκους της πόλης; Ποια είναι η ταυτότητα που την κάνει ξεχωριστή; Αρκεί το αρχιτεκτονικό κέλυφος και η μνήμη, η επίκληση της ιστορικότητας μιας στοάς που άρχισε να λειτουργεί το 1930 και φέρει το όνομα του αρχιτέκτονά της, Eli Modiano; Η πρώτη παραδοσιακή αγορά τροφίμων στη Θεσσαλονίκη, συνδέθηκε όχι μόνο με την εμπορική ιστορία της πόλης, αλλά και με την ιστορία της εβραϊκής κοινότητας.
Η αγορά και το ξύπνημα των αισθήσεων
Κοιτάζω το εστιατόριο Trata Tinned, πόσο μοντέρνο αλλά και μαζί συνεπές σε αυτό που περιμένεις για ένα κατάστημα μέσα σε μια αγορά της πόλης. Δηλαδή την επίκληση της μνήμης, της γαστρονομικής παράδοσης στη διακόσμηση, την ατμόσφαιρα αλλά και τις γεύσεις που σχεδίασε ο Μανώλης Παπουτσάκης. Περιμένω ουρές έξω από τις καριόκες Ξάνθης Θωμάς, σφάλλω. Βρίσκω ανακουφιστική την μεγάλη, κλασική επιγραφή «Τυροπωλείον το Βέρμιον» και συγχρόνως τόσο σύγχρονη μέσα στην επικράτεια της μοντέρνας γραφιστικής για σημάνσεις.
Ένα food hall που θα μπορούσες να βρεις παντού στον κόσμο. Η αγορά πρέπει να ξεσηκώνει τις αισθήσεις σου. Με υλικά και διαδικασίες που ριζώνουν στον υλικό πολιτισμό της πόλης και κυρίως του μωσαϊκού της από λαούς, μετανάστες, ιστορίες. Όπως η Marché des Enfants Rouges.
Είναι περίπου 1 το μεσημέρι, βγαίνω από την στοά και ο δρόμος, τα πεζοδρόμια με τα τραπέζια, είναι ένα μελίσσι με ανθρώπους, φωνές, ψώνια, μπύρες και τσίπουρα, συναντήσεις. Η αγορά έχει απλωθεί εκτός τειχών, στα στενά πεζοδρόμια, κινείται και μυρίζει με την σφραγίδα του βιώματος και την αστική σκόνη και ιστορία παρούσες.