Brexit, αλλαγή πλεύσης της πολιτιστικής διπλωματίας, ισχυροποίηση του ηθικού πλεονεκτήματος. Καθώς το Βρετανικό Μουσείο στριμώχνεται για την επανένωση των Γλυπτών του Παρθενώνα, μια νέα πρόταση κερδίζει έδαφος: να αντικατασταθούν αυτά του Λονδίνου με πιστά, 3D, αντίγραφα.
Είναι η ώρα του σούρουπου στη βεράντα του Μουσείου της Ακρόπολης. Tο διεθνές συνέδριο των New York Times «Αrt For Tomorrow» βρίσκεται λίγο πριν την λήξη της πρώτης ημέρας, και εκεί, στη σκιά του Ιερού Βράχου, το πάνελ των διεθνών προσωπικοτήτων απαντούν στο ερώτημα «Σε ποιον ανήκει η Τέχνη;». Aνάμεσά τους η Τίφανι Τζένκινς, η συγγραφέας, μπλόγκερ, δημιουργός podcast με τους 8 εκατομμύρια ακολούθους που τάσσεται εναντίον της Επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα και έχει γράψει το βιβλίο «Κeeping their Marbles». Κάθεται λοιπόν στο πάνελ, κάτω από το μοβ σούρουπο και τον Παρθενώνα και εκθειάζει την πρόσφατη πρόταση του Προέδρου του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Οσμπορν για μια συμφωνία δανεισμού των Γλυπτών στην Ελλάδα χαρακτηρίζοντάς την «win win».
Νιώθει κανείς τη δυσφορία στο κοινό, καθώς την ακούμε να αναπτύσσει τα επιχειρήματά της. Ωσπου ανοίγει η ώρα των ερωτήσεων του κοινού και παίρνει το μικρόφωνο, από την πρώτη σειρά, πλάι στον Αχιλλέα Τσάλτα, Πρόεδρο του Democracy & Culture Foundation, η περίφημη Σεΐχα Αλ-Μαγιάσα μπιντ Χαμάντ Αλ-Θανί. Είναι η αδελφή του Εμίρη του Κατάρ που έχει αλλάξει τα δεδομένα στο χώρο του πολιτισμού στην περιοχή της και ουσιαστικά κινεί τα νήματα και στη Δύση μέσω των συνεργειών και των δανεισμών. Χαμογελάει, απευθύνεται στην Τίφανι, και την ρωτάει «ποια είναι η γνώμη σου για την ανταλλαγή των Γλυπτών του Παρθενώνα με πιστά αντίγραφα τους; Τι διαφορά θα έκανε για το Μουσείο; Και πάλι θα παρουσίαζε την ιστορία των Γλυπτών ανάμεσα στις ιστορίες άλλων πολιτισμών».
Eνα πιστό 3D αντίγραφο κεφαλής αλόγου από τα Γλυπτά
Είναι η ώρα της αμηχανίας για την influencer που λέει «δεν θα είναι τόσο καλά όσο τα αληθινά» προκαλώντας το γέλιο της σεϊχας και του κοινού. «Είμαστε κάπως ρομαντικοί με τα αντικείμενα. Θέλουμε το αυθεντικό» συνέχισε. Μέσα από την ερώτηση στριμώχθηκε τόσο ώστε να δώσει μια απάντηση που μαρτυρά περίτρανα το αληθινό βρετανικό επιχείρημα πίσω από την παραμονή των Γλυπτών του Παρθενώνα. Που ναι, στηρίζεται σε μια αίσθηση ιδιοκτησίας, πλούτου, που μοιάζει να έχει στεριώσει από τα χρόνια της αποικιοκρατίας.
Οι φωνές για την δημιουργία αντιγράφων πιστών με τη βοήθεια της ρομποτικής και της 3D εκτύπωσης δυναμώνουν. Εντυπωσιακά. Και πλέον δεν αποτελούν θεωρητικό σχήμα. Αλλά έχουν και να δώσουν ένα απτό αποτέλεσμα που παρουσίασαν μάλιστα οι New York Times πριν λίγες μέρες στο παγκόσμιο κοινό: δημιουργήθηκε ένα πιστό μέχρι το τελευταίο χιλιοστό αντίγραφο κεφαλής αλόγου από τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Στη φημισμένη για τα μάρμαρά της πόλη Καράρα της Ιταλίας, το ειδικό ρομπότ και η τεχνολογία του 3D machining, γέννησαν αυτό το αντίγραφο, σε μια διαδικασία που προκαλεί σχεδόν δέος. Μένουν λίγα φινιρίσματα για να γίνει πραγματικά ταυτόσημα με το αρχικό.
Αυτό είναι το πρώτο μοντέλο. Θα ακολουθήσει δεύτερο γλυπτό, με βασικό υλικό το πεντελικό μάρμαρο, προκειμένου και συμβολικά και ουσιαστικά να εμφυσήσουν μέσα στο γλυπτό το ελληνικό πνεύμα. Σύμφωνα με την Daily Telegraph, το Ινστιτούτο σκοπεύει να φτιάξει και ένα αντίγραφο της μετόπης που απεικονίζει τη μάχη ενός πολεμιστή και ενός Κενταύρου. Το κόστος του είναι περίπου 24.000 ευρώ και θα έως έξι μήνες για να ολοκληρωθεί. Θα δημιουργηθούν δύο αντίγραφα. Το ένα με τις ζημιές που προκλήθηκαν από τότε που για πρώτη φορά φιλοτεχνήθηκε, από τη ρύπανση, τους βανδαλισμούς κτλ και το άλλο όπως ήταν όταν κατασκευάστηκε. Οι δυνατότηες είναι τεράστιες. Πόσο πραγματικά όμως ενισχύεται η επιχειρηματολογία, τα εργαλεία της ελληνικής διεκδίκησης;
Ακτιβιστική αποστολή στο Βρετανικό Μουσείο
Επικεφαλής του εγχειρήματος, και ο άνθρωπος που είχε την ιδέα, είναι ο Ρότζερ Μίτσελ, εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Ψηφιακής Αρχαιολογίας. Όπως λέει στους New York Times «είναι σαν δυο άνθρωποι να διεκδικούν το ίδιο κέικ. Γιατί να μην φτιάξεις ένα ακόμα, πανομοιότυπο;». Βέβαια εδώ η Τίφανι Τζένκινς θα ανέφερε το επιχείρημά της περί αυθεντικότητας και «ρομαντισμού του αντικειμένου».
Δημοσίευμα των Times του Λονδινου τον Φεβρουάριο
Αξίζει να σημειωθεί ότι για να γίνει αυτή εκτύπωση, χρειάστηκε να προηγηθεί μια ακτιβιστική δράση. Επειδή προφανώς το Βρετανικό Μουσείο δεν επέτρεψε στο Ινστιτούτο να φωτογραφήσει και βιντεογραφήσει τα Γλυπτά για να προχωρήσει στην ανακατασκευή, μπήκε σε εφαρμογή μια μυστική αποστολή. Τον Μάρτιο πήγαν στην αίθουσα Duveen του Βρετανικού Μουσείου ο Ρότζερ Μίτσελ και η Αλέξι Καρενόσκα, τεχνική διευθύντρια του Μουσείου με δύο iPhone και iPad, σαν απλοί επισκέπτες. Ηταν όμως και με αισθητήρες Lidar και ειδικό software φωτογραμμετρίας, για να δημιουργήσουν 3-D ψηφιακές εικόνες.
Το Ρομπότ που δημιούργησε την κεφαλή του αλόγου / Ινστιτούτο Ψηφιακής Αρχαιολογίας
Θα εκθέσουν τα αντίγραφα
Γύρω στα τέλη Ιουλίου αναμένεται να εκτεθούν οι δημιουργίες του ρομπότ σε κάποιο σημείο στο Λονδίνο, το οποίο δεν έχει αποκαλυφθεί ακόμα, για ευνόητους λόγους. Aπό τους πρώτους που επισκέφθηκε ο Ρότζερ Μίτσελ προκειμένου να επικοινωνήσει την ιδέα του, ήταν ο Ελληνας πρέσβης στο Λονδίνο Ιωάννης Ραπτάκης, ο οποίος υιοθέτησε την πρόταση. Αρθρογραφώντας μάλιστα στην Daily Telegraph σημείωσε «Η Ελλάδα είναι πρόθυμη να εξετάσει την ιδέα να επιτρέψει στο Βρετανικό Μουσείο να κατασκευάσει ένα υψηλής ποιότητας μαρμάρινο αντίγραφο, όχι μόνο των Γλυπτών που έχει τώρα, αλλά και των Γλυπτών του Παρθενώνα που βρίσκονται στο Μουσείο της Ακρόπολης στην Αθήνα».
Από την Αθήνα, το υπουργείο Πολιτισμού, όπως πάντα εξαιρετικά προσεκτικό στις σχετικές δηλώσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε πλήθος ερμηνειών ή να χρησιμοποιηθούν με οποιονδήποτε τρόπο, δεν κάνει κάποιο σχόλιο για το ζήτημα των αντιγράφων.