25 κατάφυτα στρέμματα, 140 διαφορετικά είδη δέντρων, θάμνων, λουλουδιών, κάποια ηλικίας 120 ετών, με διάσπαρτα, γλυπτά των κορυφαίων της ελληνικής γλυπτικής και ένα ίχνος από το Τατόι! Οι κήποι του Προεδρικού Μεγάρου ανοίγουν κάθε Κυριακή. Το iefimerida ήταν εκεί.
Ενα αίσθημα συμπερίληψης και δικαιώματος. Καθώς διασχίζεις την πλαϊνή είσοδο του Προεδρικού Μεγάρου και αρχίζεις να εισέρχεσαι στους κήπους του, περπατώντας στη σκιά του αριστουργηματικού κτιρίου του Τσίλερ, αφού ανέβεις τις πρώτες μαρμάρινες σκάλες και σταθείς άφωνος να κοιτάζεις τους κήπους που απλώνονται μπροστά σου, σχεδόν όσο φτάνει το μάτι σου, νιώθεις αυτό το αίσθημα. Του δικαιώματος και του πλούτου που σου ανήκει. Κάποιοι έχουν ήδη βγάλει τα κινητά και φωτογραφίζουν το θεόρατο γλυπτό που απεινονίζει σκύλο που στέκει πλάι στο χώρο στάθμευσης, με το στόμα ανοιχτό -δίνει την αίσθηση ότι κουνάει την ουρά του.
Oι κήποι των πολιτών
Ναι, μπορεί η ομορφιά του κήπου, η γαλήνη, αυτή η «επίθεση» πράσινου και φρεσκάδας να είναι αυτό που την πρώτη στιγμή σε αιφνιδιάζει, όμως πραγματικά αυτή η αίσθηση της κοινωνικοποίησης του κήπου, της Δημοκρατίας στην ουσία της που κρίνεται στις μικρές λεπτομέρειες, είναι κυρίαρχη και παρηγορητική. «Μα οι κήποι, το Προεδρικό Μέγαρο ανήκουν στον ελληνικό λαό» λέει η Κατερίνα Σακελλαροπούλου που περνά ένα διαφορετικό κυριακάτικο πρωινό, βλέποντας πολίτες -ξεπέρασαν τους 1.200- πάρα πολλά παιδιά να μπαίνουν στους κήπους για να περάσουν τέσσερις ώρες ξεγνοιασιάς, παιχνιδιού, επαφής με ένα αστικό τοπίο ομορφιάς και φύσης.
Δεν κοιτάς πλέον πίσω από τα κάγκελα κάπως λαθραία, είσαι μέσα στο Προεδρικό Μέγαρο, στον κήπο. Είναι σημαντικό. Πολύ. Τόσο όσο η αίσθηση που έχεις όταν κατεβαίνεις την μεγάλη σκάλα και σε υποδέχεται αυτή η αγέρωχη συστοιχία διπλών πανύψηλων κυπαρισιών, ύψους τριάντα μέτρων και ηλικίας 120 ετών. Κυπάρισσος ο αειθαλής και ο μύθος θέλει ο Κυπάρισσος να ήταν ένας έφηβος που ο θεός Απόλλωνας μεταμόρφωσε σε δέντρο ώστε να μείνει αθάνατος.
Αριστερά, στέκει κάπως μοναχικά το γλυπτό του σπουδαίου Γιάννη Παπά «Ο Γκάιντας». Φτιαγμένος από μπρούτζο, εμπεριέχει και αντανακλά το υπέροχο πράσινο που τον πλαισιώνει, ένας άνδρας παίζει γκάιντα. Ακόμα και δεν τον αναγνωρίσεις θα τον καταλάβεις από το ίχνος του αρώματος που τον περιβάλλει. Μέντα. Μυρίζεις τη μεθυστική μέντα όσο κάθεσαι πλάι του. Ολες οι αισθήσεις σε εγρήγορση.
Το γρασίδι πάλι μυρίζει πιο έντονα, ίσως από το τρέξιμο των παιδιών γύρω από τις τρεις υπέροχες κατσίκες της Ναταλίας Μελά. Γλυπτική σύνθεση παιγνιώδης, φτιαγμένη από σίδερο και αλυσίδες χαρακτηριστική της ιδιοσυγκρασίας της Μελά, που προσελκύει σαν μαγνήτης τα παιδιά που τρέχουν γύρω. Κάποια μάλιστα προσπαθούν να ανέβουν επάνω, εντυπωσιασμένα μέχρι να τους εξηγήσουν τι ακριβώς είναι. Το μικρό κατσικάκι στο τέλος που μοιάζει να βυζαίνει τη μητέρα του μια τρυφερή χειρονομία στον χώρο.
Μια γυναίκα Πρόεδρος μπροστά στα σαστιμένα παιδιά
Εντωμεταξύ, μπαμπάδες με παιδάκια, έφηβοι, ηλικιωμένοι, πλησιάζουν διστακτικά την Πρόεδρο της Δημοκρατίας που βηματίζει στην αυλή. Είναι αυτή συνήθως που κάνει το πρώτο βήμα προς αυτούς, καθώς την κοιτούν αμήχανα για το πώς πρέπει να της συμπεριφερθούν. Χειραψίες μεγάλα χαμόγελα, η Κατερίνα Σακελλαροπούλου σκύβει για να μιλήσει με τα παιδιά, ένα αγόρι παραδίπλα έχει το στόμα ανοιχτό και κρατά τα μάγουλά του με τα χέρια του λέγοντας «δεν το πιστεύω, μου μίλησε». Το σοκ διαδέχεται ένα παγωτό χωνάκι λίγο παραπέρα, από το μικρό τροχήλατο ψυγείο ή ένας χυμός στα ποτήρια της Προεδρίας με το εθνόσημο.
Κορίτσια που βλέπουν μια γυναίκα Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Μια κανονική γυναίκα, σάρκινη, όχι ένα ρόλο πίσω από την οθόνη. Η πιθανότητα, η δυνατότητα, το όνειρο να φτάσει και αυτή μια μέρα στο υψηλότερο πολιτειακό αξίωμα αποκτούν υπόσταση. Αντίστοιχα τα αγοράκια διαπιστώνουν πως η αδελφή τους, η συμμαθήτρια τους, θα μπορούσε να γίνει Πρόεδρος. Το παράδειγμα είναι μπροστά τους, φοράει sneakers, γελάει δυνατά και τους ρωτάει για το αγαπημένο τους μάθημα.
Ναι, ίσως είναι κάπως compliqué όλο αυτό το πλέγμα που ακαριαία κινείται: του δικαιώματος του πολίτη, της ορατότητας και κατάρριψης στερεοτύπων. Αλλά είναι εκεί αβίαστα. Οπως και η αποκάλυψη (κοινωνικοποίηση) μίας νέας μεγάλης έκτασης -25 στρεμμάτων- στην καρδιά του αστικού ιστού, που καταγράφεται στην γεωγραφία της οικειότητας και της συνήθειας κάθε Κυριακή.
Mπαχ, Ζογγολόπουλος, κυπαρίσσια και μανιτάρια
Οσο οι κήποι είναι ανοιχτοί -από τις 10 το πρωί ως τις 4 το απόγευμα - κάτω από ένα μεγάλο δέντρο, σπουδαστές του Ωδείου Αθηνών παίζουν μουσική. Η κλαρινετίστα Ευαγγελία Νικολούζου ερμήνευσε έργα Μπαχ και Μότσαρτ, ο τσελίστας Αλέξανδρος Σιουπούλης έπαιξε Μπαχ, οι Αλεξάνδρα Πλέσσια, Αλίκη Σιούστη και Ζωή Δημοπούλου, ως Φωνητικό Σύνολο του Κέντρου Παλαιάς Μουσικής του Ωδείου, τραγούδησαν σκοπούς του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Η σύμπραξη της ευρύτερης γειτονιάς μέσα στους κήπους.
Περπατάμε προς το περίφημο κιόσκι με τον βαθυκόκκινο τοίχο που έχουμε δει σε τόσες εικόνες να κάθονται οι αρχηγοί των κομμάτων στην Δεξίωση για την Αποκατάσταση της Δημοκρατίας. Δεν επιτρέπεται να μπει κάποιος εκεί, στεκόμαστε απέναντι του, στη μικρή λίμνη που φέρει μέσα της ένα έργο του Ζογγολόπουλου με μικρές ομπρέλες. Κοιτώ δεξιά και -τι σύμπτωση- παραδίπλα στο γρασίδι έχουν φυτρώσει μανιτάρια που μοιάζουν τόσο με το σχήμα των ομπρελών.
Το κασπό που «φυγαδεύτηκε» από το Τατόι
Μια χελώνα διασχίζει αμέριμνη τον κήπο «έχουμε και γάτες αλλά κάπου κρύφτηκαν σήμερα, ίσως λόγω του κόσμου» λέει η Κατερίνα Σακελλαροπούλου και τις αναζητεί με την άκρη του ματιού. Στο γλυπτό του Βαρώτσου που είναι καταπράσινο αφού απορροφά όλο το χρώμα από το γρασίδι και τους θάμνους γύρω του, βγαίνουν οι περισσότερες σέλφι. Πολλοί φωτογραφίζουν ένα μεγάλο κασπό παραδίπλα, με όμορφα μοβ και κόκκινα λουλούδια. Λίγοι ξέρουν όμως περί τίνος πρόκειται.
Είναι ένα τα τέσσερα τεράστια κασπό που βρίσκονταν στην σκάλα εισόδου στο Τατόι και αυτό για κάποιο λόγο είχε μεταφερθεί στο Προεδρικό Μέγαρο όπου και βρέθηκε πρόσφατα. Όλα τα κασπό, τα οποία έχουν κατασκευαστεί στο Παρίσι, με ειδική παραγγελία, φέρουν το έμβλημα του Βασιλέως Γεωργίου Α’. Αποτελούνται από 6 τμήματα σιδήρου τα οποία συγκρατούνται με εσωτερικά στεφάνια, ενώ στις άκρες φέρουν κεφάλι ζώου που αναπαριστά λιοντάρι όπως και φυτικό διάκοσμο από σμάλτο.
Tα γλυπτικά σύμβολα του κήπου
Μια κυρία κοντοστέκεται, σηκώνει το χέρι για προστατέψει τα μάτια από τον ήλιο και κοιτά άφωνη τον Κούρο που στέκεται στο τέρμα σχεδόν της αυλής. Πανέμορφος. Ακίνητη απέναντί του, του φτάνει μέχρι τους ώμους, τον παρατηρεί σιωπηλή πριν συνεχίσει τη διαδρομή της. Στην άλλη άκρη, απέναντι, αγέρωχο το γλυπτό του Θεόδωρου Παπαγιάννη, σαν τοτέμ, σαν άγαλμα θεού επιβλέπει τον κήπο.
Οι κήποι, είναι ταυτόχρονα μία αντιπροσωπευτική δημόσια γλυπτοθήκη, ένα πάρκο γλυπτών όπως αυτά που συναντάμε στο εξωτερικό. Ενα πάρκο γλυπτών στην καρδιά του κέντρου της Αθήνας. Νοητά νιώθεις να συνομιλούν με το εμβληματικό Σήμα του Τakis, λίγα μέτρα πιο πέρα, στην αυλή του Μεγάρου Μαξίμου.
«Θα ξανάρθουμε» ακούω συν έχεια δίπλα μου. Ο γαλλικού ρυθμού κήπος με τα συμμετρικά παρτέρια, τα πλατάνια, τις φιλύρες, τα κυπαρρίσια, τις αριές, τους φοίνικες. Κάθε Κυριακή, από τις 10 ως τις 4 το απόγευμα, δωρεάν φυσικά, με την αστυνομική ταυτότητα, η νέα αθηναϊκή εμπειρία που αγαπήθηκε παράφορα από την πρώτη μέρα.
