Ένα διεθνές βραβείο από το Κατάρ στη μεταφράστρια και συγγραφέα Πέρσα Κουμούτση και την ελληνική γλώσσα.
Το διεθνές Βραβείο για τη Μετάφραση και τη Διεθνή Κατανόηση του διεθνούς οργανισμού Sheikh Hamad (Κατάρ), στην κατηγορία «Life Achievement» -ένα από τα πλέον περίβλεπτα βραβεία του αραβικού κόσμου, απονέμεται στην Καϊρινή συγγραφέα και μεταφράστρια Πέρσα Κουμούτση, για το σύνολο του σημαντικού έργου της και τη συνεισφορά της στον διαπολιτισμικό διάλογο.
Στο πρόσωπο της Πέρσας Κουμούτση αλλά και του Ελληνιστή Χάλεντ Ραούφ, ο οποίος μεταφράζει ελληνική λογοτεχνία στα αραβικά και τού απονέμεται αντίστοιχο βραβείο, τιμάται η ελληνική γλώσσα, αφού σκοπός των Βραβείων Skeikh Hamad είναι να τιμηθούν οι γλώσσες που συμβάλλουν στον διεθνή διάλογο -κι ως εκ τούτου και οι χώρες όπου ομιλούνται οι γλώσσες αυτές- μέσω των βραβείων σε ανθρώπους με μακροχρόνια και ουσιαστική προσφορά σε αυτές.
«Είναι η πρώτη φορά που η ελληνική γλώσσα ως φορέας πολιτισμού συμπεριλαμβάνεται σε αυτά τα εξαιρετικής σημασίας βραβεία που προάγουν τα ανθρωπιστικά ιδεώδη και την κατανόηση ανάμεσα σε λαούς με διαφορετική γλώσσα και κουλτούρα», δηλώνει στο Αθηναϊκό/Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η Πέρσα Κουμούτση, η οποία -μεταξύ άλλων- έχει μεταφράσει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Αιγύπτιου νομπελίστα λογοτέχνη Ναγκίμπ Μαχφούζ από τα αραβικά καθώς και έργα άλλων σημαντικών Αράβων δημιουργών, όπως και αραβική ποίηση.
«Πράξη πολιτισμικής διπλωματίας»
«Ήταν μια πράξη πολιτισμικής διπλωματίας, που την κερδίσαμε με το σπαθί μας», τονίζει η Πέρσα Κουμούτση, η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αίγυπτο και η προσφορά της τόσο στη μετάφραση αραβικής λογοτεχνίας στα ελληνικά όσο και στη λογοτεχνία, με τα δικά της έργα, έχει αναγνωριστεί και βραβευτεί από διάφορους φορείς.
Η ιδιαιτερότητα, ωστόσο, των συγκεκριμένων βραβείων είναι, όπως εξηγεί, «ότι οι ίδιοι σε επιλέγουν ύστερα από συστηματική έρευνα και σού προτείνουν να καταθέσεις τα απαιτούμενα έγγραφα προς περαιτέρω αξιολόγηση».
Η αξιολόγηση του δικού της έργου ξεκίνησε το '19, όταν την κάλεσαν στην απονομή των βραβείων εκείνου του έτους. Ωστόσο, δεν γνώριζε, όπως λέει, ότι είχαν υπόψη τους να συμπεριλάβουν την ελληνική γλώσσα στις επόμενες βραβεύσεις. Έτσι, από τον Φεβρουάριο του '20 άρχισε η επικοινωνία και μια πιο λεπτομερή αξιολόγηση της προσφοράς της ελληνικής γλώσσας ευρύτερα, που διήρκεσε περίπου έναν χρόνο, χωρίς ακόμη η ίδια να γνωρίζει τις ακριβείς προθέσεις των ανθρώπων του ιδρύματος. «Από την άνοιξη του '21 κι έπειτα άρχισαν ενδελεχείς έλεγχοι της προσωπικής και κυρίως της μεταφραστικής μου δουλειάς, από τις αρχές του '90 ως σήμερα, αλλά και των δραστηριοτήτων που έχουν συνάφεια ή που αποβλέπουν στη διεθνή κατανόηση: άρθρα, κριτικά κείμενα, μελέτες, συμμετοχές σε συνέδρια κλπ», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Κουμούτση.
«Μελετήθηκαν και εξετάστηκαν μια μια οι μεταφράσεις μου για να διαπιστωθεί η ποιότητα και η εγκυρότητά τους κι αν όντως είναι μεταφρασμένα από την αυθεντική γλώσσα, διότι δυστυχώς συμβαίνει να μεταφράζονται βιβλία από ενδιάμεση γλώσσα, έχοντας τη ταμπέλα της "αυθεντικότητας" ως προς τη γλώσσα από την οποία μεταφράζονται, κι αυτό το γνωρίζουν καλά», επισημαίνει.
Η διαδικασία περιλάμβανε και μια σειρά προφορικών συνεντεύξεων στην αραβική γλώσσα πάνω σε θέματα λογοτεχνίας, γλώσσας, κοινών αντιλήψεων γύρω από τη διαπολιτισμικότητα, αλλά και των προβλημάτων που προκύπτουν στη μετάφραση από τα πρωτότυπα έργα. «Ήταν όντως μια πολύ αυστηρή, αλλά δίκαιη θέλω να πιστεύω επιλογή. Το βραβείο αυτό το διεκδίκησαν επίσης μεταφραστές κι ακαδημαϊκοί από άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες ανάμεσα τους η αγγλική και η ολλανδική», τονίζει η συγγραφέας και μεταφράστρια, που κατάφερε να κερδίσει ένα από τα σπουδαιότερα βραβεία του αραβικού κόσμου στον συγκεκριμένο τομέα, «ίσως το δεύτερο μεγαλύτερο του αραβικού κόσμου μετά το Διεθνές Βραβείο Αραβικής Λογοτεχνίας», όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει.
Βραβείο «Life Achievement»
Η δε κατηγορία στην οποία βραβεύεται «Life Achievement» (Επίτευγμα Ζωής) θεωρείται η σπουδαιότερη και καλύπτει το σύνολο του έργου ενός υποψηφίου, καθώς απαιτεί συνεχή, ειλικρινή και συνεπή παρουσία του/της στα Γράμματα. «Είναι ένα βραβείο επί του συνόλου και του εύρους του έργου, το οποίο απονέμεται επιλεγμένα σε μεταφραστές που ξεχώρισαν και καλύπτει τη δουλειά που γίνεται επί σειρά πολλών ετών. Στη δική μου περίπτωση έπαιξε ρόλο, μαζί με όλα τα άλλα, και η συγγραφική ιδιότητα, διότι και αυτή στο μεγαλύτερο μέρος της προάγει τον διάλογο και τη διεθνή κατανόηση, ενώ συνηγόρησε και η άρτια και έμπρακτη γνώση της αραβικής γλώσσας», αναφέρει η κ. Κουμούτση, εκφράζοντας τη χαρά και τη συγκίνησή της για τη μεγάλη αυτή διάκριση και τη βράβευση, η οποία συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο.
Λίγα λόγια για την Πέρσα Κουμούτση
είναι συγγραφέας και μεταφράστρια λογοτεχνίας, γεννήθηκε στο Κάιρο και φοίτησε στη θρυλική Αμπέτειο σχολή. Ήρθε στην Ελλάδα αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστήμιο του Καΐρου. Τα πρώτα χρόνια δίδαξε στη μέση και ανώτερη εκπαίδευση, ενώ από το 1993 ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη λογοτεχνική μετάφραση, κυρίως της αραβικής λογοτεχνίας στα ελληνικά. Μεταξύ των μεταφρασμένων έργων από τα αραβικά είναι 14 μυθιστορήματα του βραβευμένου με Νόμπελ Αιγύπτου συγγραφέα Ναγκίμπ Μαχφούζ (Naguib Mahfouz) καθώς και πολλά έργα άλλων διακεκριμένων Αράβων συγγραφέων και ποιητών. Μεταξύ άλλων, η βιβλιογραφία της περιλαμβάνει την πρώτη Ανθολογία Σύγχρονης Αραβικής Ποίησης στα ελληνικά, για την οποία έλαβε το Βραβείο Ελληνικής Εταιρείας Λογοτεχνών Μεταφραστών.
Για το μεταφραστικό της έργο, τής έχει επίσης απονεμηθεί το Διεθνές Βραβείο Καβάφη, το 2001, καθώς και ειδική διάκριση από το Τμήμα Ελληνικών και Ιταλικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Al-Azhar (2015) για το σύνολο του έργου, που ανέρχεται πλέον σε πάνω από 40 τίτλους αραβικής λογοτεχνίας και οκτώ προσωπικά μυθιστορήματα, τα περισσότερα με άξονα τον διαπολιτισμικό διάλογο.
Το προσωπικό της έργο έχει επίσης διακριθεί και μεγάλο μέρος του έχει μεταφραστεί στα αραβικά από τον Εθνικό Οργανισμό Βιβλίου και τον Εθνικό Κέντρο Μετάφρασης της Αιγύπτου. Συνεργάζεται με ευρωπαϊκά πανεπιστήμια σε εκπαιδευτικά προγράμματα διαπολιτισμικότητας και διαλόγου και έχει συγγράψει άρθρα, κριτικά κείμενα και μελέτες γύρω από τη λογοτεχνία ως μέσο και φορέα κατανόησης του Άλλου. Το 2020 εμπνέει και συν-δημιουργεί μαζί με τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό CulturePolis, το Κέντρο Ελληνικής και Αραβικής Λογοτεχνίας και Πολιτισμού (Κ.Ελ.Α.Λ.Π), που στοχεύει στην προώθηση και την ενίσχυση των πολιτισμικών σχέσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και τις χώρες της Μεσογείου με έμφαση στον αραβικό κόσμο, μέσα από στοχευμένες δράσεις και προγράμματα για την ενημέρωση/ευαισθητοποίηση ειδικών και κοινού σε θέματα σύγχρονης ελληνικής και αραβικής λογοτεχνίας, ποίησης, γλώσσας και άλλων τεχνών, συνάπτοντας σημαντικές συνεργασίες και άλλους φορείς πολιτισμού στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Για το 2022 επιλέχτηκε μέλος της κριτικής επιτροπής του προγράμματος Leila (Arabic literature in European Languages), ενώ έχει συνεισφέρει με πρωτότυπα κείμενά της σε εκπαιδευτικά προγράμματα Erasmus και Erasmus Plus. Στο πλούσιο βιογραφικό της ήρθε να προστεθεί το βραβείο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Sheikh Hamad, με έδρα το Κατάρ.