Το πέρασμα στον δεύτερο αιώνα ζωής σηματοδοτεί φέτος το πενθήμερο «Παμποντιακόν πανοΰρ 2024 τη Θωμά 'ς σα Σούρμενα», που πλέον έχει καταστεί θεσμός, πιστό στις παραδοσιακές αρχές, για την Ένωση Ποντίων Σουρμένων.
Εκατό χρόνια πριν, ξεριζωμένοι από τις πατρογονικές τους εστίες στον ιστορικό Πόντο, οι πρώτοι κάτοικοι της πόλης των Σουρμένων, στον σημερινό Δήμο Ελληνικού-Αργυρούπολης, παράλληλα με τις υπεράνθρωπες προσπάθειες για επιβίωση, δεν λησμόνησαν ούτε στιγμή, ως ιερή παρακαταθήκη, την τιμή στους νεκρούς τους, το «Ταφικό Έθιμο», έθιμο το οποίο διασώζεται από την αρχαιότητα και συνεχίζεται μέσα στη χριστιανική πίστη.
Συγκεκριμένα, την εβδομάδα της Διακαινησίμου, όπως κάθε χρόνο, ο σύλλογος διοργανώνει πενθήμερες εκδηλώσεις, που κορυφώνονται την Κυριακή του Θωμά, με την τέλεση του Ταφικού Εθίμου στο Κοιμητήριο των Σουρμένων. Ένα έθιμο που έφεραν μαζί τους από τον ιστορικό Πόντο και που τελείται με ευλάβεια αναλλοίωτο εδώ και έναν αιώνα.
Εκεί το έθιμο γιορταζόταν τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, κάτι που φανερώνει την πίστη του ποντιακού λαού στη χριστιανική αντίληψη για την ανάσταση των νεκρών και τον σεβασμό και την τιμή προς εκείνους, αφού τους αφιέρωναν τη δεύτερη μέρα της μεγάλης αυτής γιορτής της Χριστιανοσύνης.
Πλήθος Ποντίων απ' όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό συγκεντρώνεται στα Σούρμενα για να τιμήσει και να βιώσει από κοντά το ποντιακό αυτό έθιμο. Αφού παρακολουθήσουν το πρωί της Κυριακής του Θωμά τη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Σουρμένων, ιερείς και ποίμνιο κατευθύνονται στο κοιμητήριο της περιοχής. Εκεί ο καθένας πηγαίνει στον οικογενειακό τάφο. Οι νοικοκυρές στρώνουν τραπεζομάντηλα, στα οποία ακουμπούν τσουρέκια, κόκκινα αυγά, μεζέδες, ούζο και όλοι μαζί περιμένουν τον ιερέα να τελέσει τρισάγιο. Αρχικά οι ιερείς τελούν τρισάγιο στην εκκλησία του Κοιμητηρίου των Σουρμένων υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των απανταχού κεκοιμημένων Ποντίων. Στη συνέχεια τελείται τρισάγιο σε κάθε τάφο.
«Οι πρώτοι κάτοικοι της περιοχής μας, πρόσφυγες από τον ιστορικό Πόντο, αφού θεμελίωσαν τον συνοικισμό των Νέων Σουρμένων Αττικής, κατάφεραν, παρά τις κακουχίες και τον πόνο του ξεριζωμού, να συνεχίσουν το πολιτιστικό τους ταξίδι στον χρόνο, ιδρύοντας τον σύλλογό μας, την "Ένωση Σουρμενιτών Αθηνών Πειραιώς και Περιχώρων". Μέσα από τον σύλλογο το δάκρυ έγινε ποίημα, ο πόνος ελεγεία, ο καημός στίχος, ο ξεριζωμός ματωμένη αφήγηση και ιστορία. Στην επέτειο των 100 χρόνων από την ίδρυση του συλλόγου μας, η μεγάλη αφήγηση της ιστορίας συναντά τις προσωπικές και συλλογικές μαρτυρίες, τις οικογενειακές ιστορίες, το βίωμα του πόνου και της νοσταλγίας, αλλά και την ανάγκη για επούλωση των πληγών και γρήγορη προσφυγή στο μέλλον. Η γνώση της ιστορίας, των ηθών και των εθίμων ενός λαού, είτε ως εμπειρία για τους μεγαλύτερους είτε ως παράδοση για τους νεότερους, είναι ανεκτίμητος σύμβουλος για να χαράξει την πορεία του στο μέλλον. Αυτό κάνει ο σύλλογός μας εδώ και δεκαετίες. Όσοι οραματίζονται, πιστεύουν, σχεδιάζουν και εργάζονται για το μέλλον, δικαιούνται να το ζήσουν και να καμαρώνουν για αυτό», αναφέρει ο πρόεδρος της Ένωσης Ποντίων Σουρμένων Γιώργος Σαραφίδης.
Οι φετινές εκδηλώσεις θα πραγματοποιηθούν από 8 έως 12 Μαΐου και θα περιλαμβάνουν:
- Την Τετάρτη 8 Μαΐου, ο Κωνσταντίνος Φωτιάδης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, πρόεδρος του Κέντρου Ποντιακών Μελετών και Ερευνών, θα μιλήσει στις 20:00, στο νέο Πολιτιστικό Κέντρο Ελληνικού, σε εσπερίδα με θέμα «Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου».
- Την Πέμπτη 9 Μαΐου, η Ένωση Ποντίων Σουρμένων παρουσιάζει στο νέο Πολιτιστικό Κέντρο Ελληνικού ένα οδοιπορικό που καταγράφει την Ιστορία 100 χρόνων του Συλλόγου, όπως την έζησαν οι άνθρωποί του. Ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα μέσα από μια τρισδιάστατη περιήγηση, οπτικοακουστικό υλικό, αντικείμενα αλλά και μαρτυρίες ανθρώπων να γνωρίσει τα γεγονότα που στιγμάτισαν την περιοχή και επηρέασαν την πορεία του συλλόγου στο διάβα του αιώνα. Το οδοιπορικό είναι οργανωμένο θεματικά, με χρονολογική βάση από το 1924 έως σήμερα. Ο χώρος θα παραμείνει επισκέψιμος: Παρασκευή 10/5 και Σάββατο 11/5, 11:00 έως 14:00 και 17:00 έως 20:00.
- Παρασκευή 10 Μαΐου, παραδοσιακοί χοροί από την Ελλάδα στην κεντρική πλατεία Σουρμένων, με τα χορευτικά συγκροτήματα Ένωση Ποντίων Σουρμένων, Σύλλογος Κρητών Ελληνικού «Ο Ψηλορείτης», Εργαστήρι Πολιτισμού Ν. Αρτάκης «Παναγία Φανερωμένη» Ν. Ευβοίας, Σχολή Παραδοσιακών Χορών Ιεράς Μητροπόλεως Γλυφάδας, Ελληνικού, Βούλας, Βουλιαγμένης και Βάρης, «Τεγεάτες» Λαογραφικός Μουσικοχορευτικός Όμιλος, Λύκειο των Ελληνίδων Πατρών, Πολιτιστικός - Λαογραφικός Σύλλογος Δάφνης «Ταξιδευτές Πολιτισμού», Χοροβάτες. Θα ακολουθήσει παραδοσιακό γλέντι. Το πρόγραμμα παρουσιάζει ο Λάζος Τερζάς.
- Σάββατο 11 Μαΐου, τo απόγευμα, θα τελεστεί Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Επίσης, θα τεθούν για προσκύνηση τα ιερά λείψανα του Αγίου Ευγενίου, πολιούχου Τραπεζούντος και του Αγίου Γεωργίου του Καρσλίδη. Το βράδυ, στην πλατεία, χοροί από τα συγκροτήματα: Λαογραφικός Όμιλος Κυθρέας από την Κύπρο, Ποντιακός Σύλλογος Πτολεμαΐδας Ν. Κοζάνης, Σύλλογος Ποντίων Διαβατών «Αλέξανδρος Υψηλάντης» Ν. Θεσσαλονίκης, Σύλλογος Ποντίων «Ακρίτας» Βούπερταλ Γερμανίας. Στη συνέχεια παραδοσιακό ποντιακό γλέντι μέχρι πρωίας, με κεμεντζέ, ταούλ', τουλούμ', γαβάλ… κρασί και χαμψία! Θα παίξουν και θα τραγουδήσουν οι Κουρτίδης Γιάννης, Παρχαρίδης Αλέξης, Σοφιανίδης Γιώργος, (Κεμεντζέ) Τσαχουρίδης Ματθαίος, (Τουλούμ - Γαβάλ) Σοφιανίδης Γιώργος, (Νταούλι) Κορτσινίδης Γιώργος & Νικολαΐδης Παντελής.
- Την Κυριακή του Θωμά το πρωί, μετά την Πανηγυρική Θεία Λειτουργία, στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, θα ακολουθήσει Λιτανευτική Πομπή προς το Κοιμητήριο Σουρμένων, όπου θα τελεστεί το Ταφικό Έθιμο, αποκορύφωμα του πενθημέρου. Το βράδυ στην κεντρική πλατεία θα χορέψουν τα ποντιακά συγκροτήματα: Σύλλογος Ελλήνων Ποντίων Κολωνίας και Περιχώρων «Οι Αργοναύτες», Ποντιακοί Σύλλογοι από την Θεσσαλονίκη (Ένωση Ποντίων Μενεμένης «Ο Εύξεινος Πόντος», Σωματείο Ποντίων «Αγ. Θεόδωρος ο Γαβράς», Πολιτιστικός Σύλλογος Αμπελοκήπων «Κωνσταντίνος Παλαιολόγος»), Ένωση Ποντίων Σουρμένων. Θα ακολουθήσει παραδοσιακό ποντιακό γλέντι.
Οι εκδηλώσεις στα Σούρμενα είναι στη συνείδηση των Ποντίων, και όχι μόνο, μεγάλος θεσμός αντίστασης στην τάση για αποσύνθεση της κοινωνίας μας και των πολιτιστικών μας αξιών. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αντλούν περισσότερες πληροφορίες και φωτογραφικό υλικό από τον ιστότοπο της Ένωσης, www.sourmena.gr.