Στη βαθιά Μάνη. Μια μέρα που έμοιαζε η πιο ζεστή του καλοκαιριού. Καπνίζοντας Καρέλια μαζί με ντόπιους που ξαποσταίνουν κάτω από αιωνόβιες ελιές, ο Πάτρικ Λι Φέρμορ μπήκε σε μια γοητευτική αφήγηση και debate για τις καλύτερες ελιές στον κόσμο και την συγκομιδή τους.
Aυτή η ιστορία, γραμμένη με τον αιμάτινο τρόπο του Πάτρικ Λι Φέρμορ που σε κάνει να μυρίζεις το χώμα και να νιώθεις την τραχύτητα του κορμού, ή να βλέπεις την ασημί ανταύγεια στα φύλλα της ελιάς, αποκαλύφθηκε μόλις και δημοσιεύεται στο London Review Of Books. Oι αισθήσεις συνεγείρονται και συμμετέχουν ήδη από τις πρώτες λέξεις, από τον τίτλο. «Swish! Swish! Swish!»
Σγούις. Ο ήχος που κάνει η ράβδος που διαπερνά τα κλαδιά και τα φύλλα των ελιών για να ρίξει τον καρμό στην γη. Σαν ξίφος. Αυτός είναι ο τίτλος της ιστορίας που είχε γράψει για να συμπεριλάβει στο βιβλίο του Μάνη το 1958, αλλά τελικά δεν το έβαλε στην έκδοση για άγνωστους λόγους. Ετσι, 63 χρόνια μετά, αυτό το θαυμάσιο αφήγημα μιας πραγματική φέτας της ζωής και της ιστορίας της αγροτικής Μάνης αναδύεται στο London Review of Books. Και συγκινεί.
3.414 λέξεις, σημειώνει η έκδοση στην κορυφή του κειμένου. Ξεκινά η αφήγηση από την ασημένια θέα στα ροζώδη, μισοκούφια κορμιά των ελιών και δυο χωρικούς που τον καλούν να καπνίσει μαζί τους καθώς κάθονται με τα πόδια σταυρωμένα στο χώμα. Ο ένας μελισσοκόμος, λίγο πριν πάει στα μελίσσια του «αυτές τις σειρές από ξεβαμμένα μπλε κουτιά που βλέπεις στις κορυφογραμμές τους καλοκαιρινούς μήνες».
Η αμεσότητα του Φέρμορ, ο τρόπος που σε μεταφέρει στον χώρο είναι αναπόδραστος: τους πλησιάζει, κάθεται να καπνίσει μαζί τους, τραβά ένα τσιγάρο από το πακέτο του, Παπαστράτος. «Βάλτο μέσα. Αναψε ένα από αυτά της Καλαμάτας» του λέει ο ένας χωρικός και του δίνει ένα Καρέλια. Toυ το ανάβει με ένα τσακμάκι και αμέσως ο συγγραφέας τυλίγεται σε ένα αρωματικό σύννεφο. Είναι δεκαετία του '50 και οι χωρικοί μιλούν για τη γη, για τις καλύτερες ελιές στον κόσμο κατά δήλωσή τους και κάθε κίνησή τους ενώνεται με μαρτυρίες τους από την ίδια την Ιστορία.
Ενας χωρικός βγάζει να πιει νερό «δεν υπάρχει χειρότερο πράγμα από τη δίψα» και περιγράφει εκείνη την ημέρα που πολεμούσε τους Τούρκους στον ποταμό Σαγγάριο, τότεπου κατέλαβαν το βουνό Çatal Dag. Παντού σκόνη και καπνός, νεκροί άνδρες, νεκρά άλογα, τραυματίες. Ενας καυτός Αύγουστος και «πω, πω, πω, δίψα». Ωσπου ένας στρατιώτης εντοπίζει μια πηγή, κάθονται και πίνουν και ένας από τους Ελληνες διαπιστώνει ότι δίπλα του κάθεται ένας Τούρκος. «Παναγιά μου». Ενας Ρωμιός και ένα Τούρκος πλάι πλάι ενώ η μάχη ακόμα μαινόταν.
Μέσα στις 3.414 λέξεις δεν γράφει ο Φέρμορ μόνο για την καυτή μέρα του Αυγούστου και τις συνθήκες συγκομιδής της ελιάς, αλλά ουσιαστικά γράφει για την ιστορία του τόπου. Και πυροδοτεί ένα ιντριγκαδόρικο παιχνίδι για το ποια γη, ποιος τόπος βγάζει τις καλύτερες ελιές με τους συνομιλητές του να επιμένουν για τη Μάνη, τη βαθιά Μάνη και τη γη πάνω στην οποία κάθονται και καπνίζουν. Και όπως γράφει ο Πάτρικ Λι Φέρμορ, αυτοί οι δυο θαυμαστοί άνδρες του δίνουν κάποια εικόνα για το πώς πρέπει να ήταν ο Κολοκοτρώνης. Ισως και ο Νέστορας.
Απολαύστε το αδημοσίευτο κείμενο εδώ. Και μετά σπεύστε να διαβάσετε ξανά τη Μάνη, που πλέον κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Ενα βιβλίο που είχε μεταφράσει ο αγαπημένος του φίλος, ο πολιτικός Τζαννής Τζανετάκης και που το χάριζε με μεγάλη αγάπη πάντα σε νέους ανθρώπους που συναντούσε και που κέρδιζαν το ενδιαφέρον του. Σαν την σκυτάλη που πρέπει να περάσει στην επόμενη γενιά.