Με σπουδαίες ερμηνείες, σε ένα έργο απολύτως σύγχρονο, σαν αντικατοπτρισμός μας, το «Humans» σε μετάφραση και σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη, παρουσιάζεται στο θέατρο Μουσούρη.
Yπάρχει μια τάση στο Tik Tok: ενήλικες, αλλά κυρίως παιδιά που καθώς περπατούν αμέριμνα, βρίσκονται ξαφνικά να βαδίζουν σε ένα γυάλινο δάπεδο και διαπιστώνουν ότι περπατούν σε μεγάλο ύψος πάνω από την επιφάνεια της γης. Η πρώτη αντίδραση είναι να κρατηθούν, να ουρλιάξουν, σαν να πέφτουν. Στην πραγματικότητα όμως πατάνε στέρεα, δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος.
Αυτές τις εικόνες σκεφτόμουν παρακολουθώντας την παράσταση «Humans», σε μετάφραση και σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη στο κατάμεστο θέατρο Μουσούρη. Για την ακρίβεια την απόλυτη αντιστροφή τους: Η οικογένεια Μπλέικ επί σκηνής, καμώνεται ότι περπατάει κανονικά και στέρεα στο ισόγειο και το υπόγειο του σπιτιού στη Νέα Υόρκη, ενώ στην πραγματικότητα πέφτει, βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση. Όχι πια στην κόψη του γκρεμού, αλλά κοιτώντας το τέλος του.
Το έργο που έγραψε ο Στίβεν Κάραμ, ήταν υποψήφιο για Πούλιτζερ και έκανε καριέρα στο Μπρόντγουεϊ το 2016 (κέρδισε μάλιστα τέσσερα Τony), έχει κάτι το προφητικό. Ή ορθότερα, είναι σαν μια από αυτές τις σύγχρονες μαγνητικές τομογραφίες που «διαβάζουν» τα πάντα στο σώμα σου και προβλέπουν τι ασθένειες θα αναπτύξει ο ξαπλωμένος στο φορείο του τομογράφου.
Στον τομογράφο του Κάραμ βλέπουμε την οικογένεια Μπλέικ. Ο πατέρας, η μητέρα και η γιαγιά που πάσχει από Αλτσχάιμερ έρχονται στη Νέα Υόρκη από την Πενσιλβάνια για το γεύμα των Ευχαριστιών στο νέο διαμέρισμα όπου μόλις μετακόμισε η κόρη τους με τον σύντροφό της. Μαζί και η άλλη κόρη, μόνη, έχοντας μόλις χωρίσει από την σύντροφό της. Είναι οι ήρωες της κωμικοτραγωδίας του Κάραμ. Απλοί άνθρωποι, όχι κάτι το ιδιαίτερο.
Γέλια, αγκαλιές, «μου λείψατε», οικογενειακά αστεία, εορταστικές παραδόσεις, μπύρες, αναμνήσεις, γκρίνια. Και κάθε τόσο μεγάλες χαραμάδες που αποκαλύπτονται, εντάσεις, τα όνειρα που καταδυναστεύουν τον πατέρα, η ασθένεια της μεγάλης κόρης που θρηνεί για τον χωρισμό της με την Κάρολ, η υπαρξιακή κρίση της μικρής θυγατέρας, η ανέχεια, το μεγάλο μυστικό που ελλοχεύει μέχρι να αποκαλυφθεί και να κάνει θρύψαλα την οικογένεια. Να κάνει θρύψαλα αυτό που υπήρξε και βιώθηκε. (Δεν θα κάνουμε σπόιλερ)
Μέχρι που τα θρύψαλα αυτά, μετά από στιγμές μεγάλης έντασης, έλκονται ξανά, παραμερίζουν τον πόνο για να σμίξουν ξανά σε ένα μωσαϊκό. Της οικογένειας Μπλέικ.
Γιατί χαρακτήρισα πριν το έργο προφητικό, μια τομογραφία; Εκεί ακουμπά ίσως και η επιλογή του Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη να φέρει την παράσταση σήμερα στο αθηναϊκό κοινό. Γιατί αυτή η εικόνα, των οικογενειών που χώρισαν και ξανασυνταντήθηκαν γύρω από τραπέζια (αλλά υπήρχε κάτι το ασφυκτικό πάνω από τα γιορτινά πιάτα), μοιάζει με όσα ζούμε μετά την πανδημία. Που δεν είμαστε ξανά οι ίδιοι, ή μάλλον δεν μπορούμε να προσποιούμαστε ότι είμαστε οι ίδιοι και όσα μας βάραιναν -προπατορικά αμαρτήματα και ενοχικά σύνδρομα και συμβάσεις κοινωνικές- τα αφήνουμε πίσω διψασμένοι για ζωή ή και κουρασμένοι από αυτήν.
«Το να ζήσεις δυο φορές είναι το μόνο χειρότερο από το να ζήσεις μια φορά», λέει ο πατέρας Έρικ Μπλέικ (Λάζαρος Γεωργακόπουλος) στον γαμπρό του Ρίτσαρντ (Κωνσταντίνος Ασπιώτης). Aυτό το βάρος που έπεσε πάνω στους ώμους μας μέσα στην πανδημία. Αυτό είναι ένα βασικό σημείο ταύτισης του κοινού με όσα διαδραματίζονται επί σκηνής. Με την ωμότητα και την ειλικρίνεια τους. Η Ντίτρη, η μητέρα της οικογένειας (Θέμις Μπαζάκα) υπομένει στωικά και -πιο πολύ από τα λάθη του συζύγου της που της στερούν τη ζωή όπως την ήξερε- θρηνεί για το γεγονός ότι οι θυγατέρες της Μπρίτζετ και Έιμι δεν είναι πια θρήσκες. Κρατάει απαρηγόρητη μια Μαντόνα στα χέρια, ανήμπορη πια.
Το πρόσωπο που όλοι συσπειρώνονται γύρω του, που αποτελεί την κόλλα, είναι η γιαγιά, η Μόμο (Ξένια Καλογεροπούλου) που πάσχει από Αλτσχάιμερ. Μια γυναίκα που έχει απωλέσει τη μνήμη της, είναι αυτή που τους ανακουφίζει και τους ενώνει. Όσο ο πατέρας βουλιάζει από τα λάθη του, τον μόχθο της ζωής, αλλά κυρίως από αυτό που τον έκανε να εύχεται να μη ζήσει δεύτερη φορά: την ημέρα εκείνη, στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001 που περίμενε την κόρη του Έιμι, όσο αυτή, στις 8.45 το πρωί, περνούσε από συνέντευξη σε μια νομική εταιρεία στους Δίδυμους Πύργους στη Νέα Υόρκη. Σώθηκε, αλλά μέχρι να την βρει, η σκόνη, τα πτώματα των νέων γυναικών τον έκαναν να πεθάνει εκατό φορές.
Και τώρα ο πατέρας, ονειρεύεται γυναίκες που το δέρμα καλύπτει το πρόσωπό τους, εξαφανίζει τα χαρακτηριστικά τους, σαν αυτή την νεαρή, που ντυμένη σχεδόν με τα ίδια ρούχα που φορούσε η Έιμι, βγήκε νεκρή με ένα φορείο από τους Δίδυμους Πύργους. Με το πρόσωπό της καλυμμένο από τη σκόνη, σαν από ένα δεύτερο δέρμα. Η πτώση, άρχισε από τότε.
Συγκλονιστικός ο Λάζαρος Γεωργακόπουλος, σπάνιος, συμπαγής πατέρας που εσωτερικά αιμορραγεί συναισθηματικά και ψυχικά. Εύθραυστη, με θαυμαστή ισορροπία η Θέμις Μπαζάκα, χείλη σφιγμένα, μάτια βουλιαγμένα, γέλια δυνατά, κάθε πόρος του δέρματός της συντονισμένος με τον ρόλο της μάνας. Η Ξένια Καλογεροπούλου, ακόμα και καθώς ξαπλωμένη αναπνέει και αναδεύει στον καναπέ, δεν μπορεί να φύγει από το οπτικό σου πεδίο και από την ιστορία. Ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης τόσο wasp στον ρόλο του, τρυφερός, απολογητικός, αθώος και απαλλαγμένος από τα βάρη και τις συμβάσεις.
Η Μαρία Πετεβή ως Μπρίτζετ σε πείθει ότι είναι μια νευρωτική Νεοϋορκέζα που προσπαθεί να υλοποιήσει το όνειρό της στο υπόγειο της πολυκατοικίας. Η Ειρήνη Μακρή ως ‘Ειμι, ανεπίδευτη, στιβαρή, ουσιαστική. Μια παράσταση με εκπληκτικές ερμηνείες.
O Mαρκουλάκης μας αποχαιρετά καθώς αποχωρούμε από την αίθουσα με ένα κλείσιμο του ματιού. «So fill to me the parting glass. Good night and joy be with you all». Ακούγεται το το τραγούδι «The Parting Glass» των Wallin’ Jennys. «I'll gently rise and I'll softly call. Good night and joy be with you all».
Θέατρο Μουσούρη,
Πλατεία Καρύτση 7, Αθήνα. Τηλ.: 210 3310936