Tα μυστικά και οι ευκαιρίες ανάπτυξης και εξέλιξης για ένα ευρύ δίκτυο στην καρδιά ή στις περιφέρειας δημιουργίας που προσφέρει το Οnassis AiR με την προθεσμία να λήγει στις 4 Μαρτίου.
Το Onassis AiR προσκαλεί καλλιτέχνες, επιμελήτριες, designers, χορευτές, θεατρικούς δημιουργούς, σεφ, ακτιβίστριες, συγγραφείς, παιδαγωγούς, περφόρμερ, αρχιτέκτονες, δημιουργικούς προγραμματιστές, κινηματογραφίστριες και άλλους επαγγελματίες της τέχνης από οποιοδήποτε μέσο έκφρασης, από οπουδήποτε στον κόσμο, να υποβάλουν αίτηση για το σκέλος του προγράμματος της επιλογής τους, που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα από τον Σεπτέμβριο του 2024 ως τον Ιούλιο του 2025.
Καθώς στις 4 Μαρτίου λήγει η προθεσμία υποβολής αίτησης για το συναρπαστικό πρόγραμμα, η επικεφαλής του Οnassis AiR, Νεφέλη Μυρωδιά, μας απαντά σε ερωτήσεις για τη νέα εποχή, τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες του μοναδικού προγράμματος.
Διαβάζοντας την νέα προκήρυξη, είναι εμφανές ότι το Onassis AiR είναι έτοιμο να περάσει σε μια νέα εποχή, σε μία νέα γεωγραφία.
Όντως το Onassis AiR περνά σε μια νέα εποχή. Η αλλαγή αυτή ξεκίνησε αρχικά με τη μετακόμιση του Onassis AiR το φθινόπωρο του 2022 στην καρδιά του Νέου Κόσμου, ακριβώς πίσω από τη Στέγη. Αυτό έφερε μια εξωστρέφεια πολύ σημαντική για την κοινότητα του Onassis AiR, η οποία πλέον είναι οργανικό κομμάτι των υπόλοιπων δράσεων του οργανισμού. Αυτό που αλλάζει στον τρόπο που προσεγγίζουμε την καλλιτεχνική παραγωγή, είναι ότι πλέον φέρνουμε την έρευνα και την καλλιτεχνική διαδικασία στο επίκεντρο. Μέσα από τα Open Days, ανοιχτές εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται σε όλη τη διάρκεια του χρόνου, το κοινό έχει την ευκαιρία να γνωρίζει τις/τους δημιουργούς και να παρακολουθεί την εξέλιξη της έρευνάς τους από την γέννηση της ιδέας μέχρι τα διάφορα στάδια ανάπτυξης μέσα από σύντομες παρουσιάσεις, προβολές, ηχητικές και βίντεο εγκαταστάσεις, ή περφόρμανς. Βλέπουμε το Onassis AiR σαν τον συνδετικό ιστό μεταξύ της μεγάλης καλλιτεχνικής κοινότητας του οικοσυστήματος Ωνάση και είμαστε εκεί για να υποστηρίξουμε τις ζυμώσεις που μπορεί να προκύψουν μέσα από τη συνύπαρξη αυτή. Στους χώρους του Onassis AiR μπορεί να συναντήσει καθημερινά κανείς τον σκηνοθέτη Μάριο Μπανούσι στη μέση ενός αυτοσχεδιασμού για τη μελλοντική του παραγωγή στη Στέγη τη σεζόν 2024-25 δίπλα στην εικαστικό Κυριακή Γονή που προετοιμάζεται να ταξιδέψει στο Onassis ONX στη Νέα Υόρκη για να εξελίξει την πρακτική της. Παράλληλα, η εικαστικός Τζάνις Ραφαηλίδου κάνει έρευνα για το νέο της βίντεο-έργο δίπλα στον μουσικό Charbel Haber από τη Βηρυτό που εξερευνά τα ηχοτοπία της Μεσογείου. Ο σκηνοθέτης Αριστοτέλης Μαραγκός αντλώντας έμπνευση από το Αρχείο Καβάφη γράφει το σενάριο για την επόμενη ταινία του δίπλα στη χορογράφο Ξένια Κογχυλάκη που μέσω του Onassis AiR και του ευρωπαϊκού δικτύου Transmissions ταξίδεψε πρόσφατα στη Νορβηγία για να εξελίξει το έργο που παρουσίασε στο Onassis Dance Days της Στέγης.
Απλώνεται όμως και περισσότερο στην πόλη, σωστά;
Το Οnassis AiR την επόμενη χρονιά εξαπλώνεται και γεωγραφικά. Καθώς η κοινότητά μας μεγαλώνει, αυξάνεται και η ανάγκη για πρόσβαση σε ένα εκτεταμένο δίκτυο χώρων προς πειραματισμό για τους/τις Fellows μας εντός και εκτός της πόλης. Επομένως, το 2024 επεκτείνουμε τις δραστηριότητές μας και στο Onassis Ready, την ολοκαίνουργια καλλιτεχνική θερμοκοιτίδα του Ιδρύματος Ωνάση που θα λειτουργεί ως εργοστάσιο εμπειριών για τους/τις Fellows του Onassis AiR και του Onassis ONX, ένα μέρος όπου η τέχνη της εμβύθισης και των νέων μέσων αμφισβητείται, διαμορφώνεται, βιώνεται και εκτίθεται. Με βάση τις ερευνητικές τους ανάγκες, οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα θα μπορούν να επωφεληθούν από τις νέες δυνατότητες και τον εξοπλισμό που θα προσφέρει ο νέος αυτός χώρος.
Καλείτε και σεφ να συμμετάσχουν. Δώστε μου ένα παράδειγμα ένα case study συμμετοχής ανάδειξης ενός σεφ μέσω του Onassis AiR.
Σωστά, στο Onassis AiR το φαγητό παίζει κυρίαρχο ρόλο. Από την μέρα που ανοίξαμε τις πόρτες μας το 2019 διατηρούμε την παράδοση των συλλογικών γευμάτων. Μαζί με τους/τις Onassis AiR Fellows μαγειρεύουμε μια φορά την εβδομάδα και μαζευόμαστε γύρω από ένα κοινό τραπέζι, αποτελεί για εμάς μια ευκαιρία συνάντησης και συνδιαλλαγής. Μάλιστα, στην ταράτσα των γραφείων μας στη Λεοντίου έχουμε και έναν φανταστικό λαχανόκηπο που επιμελείται το ΤροΦή Lab όπου έχουμε πρόσβαση σε φρέσκα εποχιακά λαχανικά καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς. Τα τελευταία χρόνια έχουμε φιλοξενήσει και σεφ όπως ο Σταύρος Χρυσαφίδης και η Καρολίνα Δωρίτη για να εξελίξουν την πρακτική τους στο πλαίσιο του προγράμματος. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι το πρότζεκτ της Χριστίνας Κοτσιλέλου. Στο πλαίσιο του AiR, η Χριστίνα έκανε έρευνα πάνω στις παραδοσιακές συνταγές και διατροφικές συνήθειες, οικιακές θεραπείες και είδη πρακτικής ιατρικής από διάφορα μέρη της Ελλάδας, οι οποίες σχετίζονται με θεραπευτικές τροφές όπως τα βότανα, τα φυτά και τα μπαχαρικά. Στο πλαίσιο αυτό, έκανε έρευνα πεδίου στο Ζαγόρι και σχεδίασε ένα μενού που παρουσίασε στο Onassis AiR Open Day 7 με βρώσιμα βοτανικά πειράματα μαζί με μια παρουσίαση δειγμάτων φυτών και συνταγών από την έρευνά της στη λαϊκή ιατρική και συγκεκριμένα στους πρακτικούς γιατρούς της περιοχής του Βίκου στη βόρεια Ελλάδα. Το επόμενο βήμα αυτής της έρευνας είναι να αποτυπωθεί και σε μια έκδοση και ένα σύντομο ντοκιμαντέρ το επόμενο διάστημα.
Ποιος τομέας είναι ο πιο προκλητικός, ο πιο δύσκολος. αυτός που ακόμα υπάρχουν όρια ή όχι αρκετοί ενδιαφερόμενοι
Η μεγάλη μας πρόκληση για την επόμενη χρονιά είναι το άνοιγμα του Onassis AiR σε περισσότερους δημιουργούς που χρησιμοποιούν τεχνητή νοημοσύνη για την ανάπτυξη των έργων τους. Παρακολουθώντας την παγκόσμια άνθιση των εμβυθιστικών αφηγήσεων αλλά και την περιορισμένη συμμετοχή Ελλήνων στις νέες αυτές τεχνολογίες, σκοπός μας είναι να δημιουργήσουμε ένα πρόγραμμα που θα υποστηρίζει τους δημιουργούς προκειμένου να αναπτύξουν εμβυθιστικές εμπειρίες υψηλής ποιότητας και να έχουν την ευκαιρία να τις παρουσιαστούν τόσο στην Ελλάδα όσο και σε διεθνή φεστιβάλ. Σε συνεργασία με το τμήμα Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας και τον καλλιτεχνικό επιταχυντή της Νέας Υόρκης (Onassis ONX) τρέχουμε ήδη πιλοτικά τη φετινή χρονιά κάποια residencies προς αυτή την κατεύθυνση.
Μέσα από τα Onassis ONX Fellowships ανοίγουμε την επόμενη σεζόν αυτή την ευκαιρία στην ευρύτερη καλλιτεχνική κοινότητα. Αναζητούμε πρότζεκτ που αναδύονται από τις διασταυρώσεις του πολιτισμού, της τεχνολογίας και της ανθρώπινης εμπειρίας, διερευνούν εναλλακτικές δυνατότητες, αμφισβητούν τα καθιερωμένα όρια, επανασχεδιάζουν την ιστορία και αμφισβητούν τις κυρίαρχες αφηγήσεις. Μας ενδιαφέρει η τεχνολογία τόσο ως μέσο όσο και ως θέμα, με βασική εστίαση στους τρόπους με τους οποίους αμφισβητεί τις υπάρχουσες έννοιες της υποκειμενικότητας, των δημόσιων και ιδιωτικών θεσμών, της ταυτότητας και των κοινών.
Για να δημιουργηθούν οι συνθήκες για παραγωγή τέτοιων έργων, απαιτείται από τη μεριά μας και η δημιουργία του σωστού πλαισίου που ακόμη δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς στην Ελλάδα: η πρόσβαση στον απαραίτητο τεχνολογικό εξοπλισμό για τους δημιουργούς άλλα και η δημιουργία εργαστηρίων και προγραμμάτων ανάπτυξης δεξιοτήτων γύρω από αυτές τις νέες τεχνολογίες και διασύνδεση με αντίστοιχα προγράμματα και επαγγελματίες του εξωτερικού. Θα είναι μια διαδικασία που θα πάρει χρόνο αλλά θεωρούμε ότι είναι και πολύ ουσιαστική για την υποστήριξη της τοπικής καλλιτεχνικής κοινότητας.
Η εμπλοκή του ΟΝΧ και όσων εκπροσωπεί θα μπορούσε να καταλάβει τεράστιο μέρος των δράσεων σας. Είναι αυτός ένας «κίνδυνος;»
Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε όλο και περισσότερα έργα να δημιουργούνται μέσα από εφαρμογές που ο χρήστης αναθέτει τη δημιουργική διαδικασία στο ΑΙ. Η μεγάλη ταχύτητα αυτού του μετασχηματισμού προκαλεί επείγοντα ερωτήματα, υπαρξιακά, πολιτικά και κοινωνικά για τον ρόλο του καλλιτέχνη και των πνευματικών δικαιωμάτων του στη νέα αυτή εποχή αυτοματισμού της παραγωγής καλλιτεχνικών έργων. Η επιρροή των νέων τεχνολογιών στην καλλιτεχνική δημιουργία είναι δεδομένη και αναμφισβήτητη και θα συνεχίσει με ραγδαίους ρυθμούς -και ο κίνδυνος είναι να γίνεται αλόγιστα χωρίς την κριτική ματιά που απαιτείται. Η βασική πρόκληση για εμάς είναι η εξής: Πώς δημιουργούμε το πλαίσιο και τα εργαλεία για να ανταποκριθούμε σε αυτή τη νέα πραγματικότητα; Πώς χτίζουμε το πλαίσιο για δημιουργία διαλόγου μεταξύ των επαγγελματιών της τεχνολογίας, των καλλιτεχνών και όσων συμμετέχουν στην χάραξη πολιτικής για να δημιουργηθεί ένα ρυθμιστικό πλαίσιο για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στον χώρο του πολιτισμού με βιώσιμο και ηθικό τρόπο;
Ήδη φέτος ανακοινώσαμε ένα νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα για Residencies που θέτουν αυτά τα ζητήματα στο επίκεντρο. Το European Digital Deal είναι μια τριετής έρευνα σχετικά με το πώς η επιταχυνόμενη, αλλά ενίοτε επιπόλαιη, υιοθέτηση νέων τεχνολογιών μπορεί να αλλάξει ή να υπονομεύσει τις δημοκρατικές διαδικασίες. To συγκεκριμένο πρότζεκτ στοχεύει στη δημιουργία ενός νέου είδους δημόσιου βήματος στο πλαίσιο του οποίου θα συγκεντρωθούν πολιτιστικά ιδρύματα, καλλιτέχνες, ερευνητές και εκπαιδευτικοί για να αναλογιστούν τι μορφή θα μπορούσε να πάρει μια συμφωνία που θα διασφαλίζει τις δημοκρατικές αξίες στο ψηφιακό πεδίο και τι ρόλο θα μπορούν να διαδραματίσουν οι ίδιοι στη διαμόρφωσή της.
Αυτή τη στιγμή ποιο θα λέγατε με μερικές χαρακτηριστικές λέξεις ότι είναι το στίγμα, η ταυτότητα του Onassis AiR?
Το Οnassis AiR είναι ένας χώρος στον οποίο έχει κανείς την ευκαιρία να επιστρέφει ξανά και ξανά. Επενδύοντας στη μακροχρόνια σύνδεση, επιθυμεί να παραμένει ανοιχτό για όλους τους/τις προηγούμενους/ες συμμετέχοντες/ουσες. Οι Onassis AiR Fellows είναι πάντα ευπρόσδεκτοι/ες να χρησιμοποιούν τον χώρο, τον εξοπλισμό και τις υποδομές του προγράμματος και αυτό έχει χτίσει μια δημιουργική κοινότητα που πλέον αριθμεί πάνω από 150 δημιουργούς από όλο τον κόσμο. Φέρνοντας σε επαφή δημιουργούς από όλα τα πεδία και από όλο τον κόσμο, διαμορφώνουμε τις συνθήκες για συνέργειες και ανταλλαγή ιδεών, αναδεικνύοντας θέματα που μας απασχολούν σήμερα, πάντα σε διάλογο με την πόλη στην οποία ζούμε και τον συνεχώς εξελισσόμενο κόσμο γύρω μας. Πάνω από όλα, είναι ένα πρόγραμμα που παραμένει ανοικτό και ευέλικτο για να αφουγκράζεται και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της καλλιτεχνικής του κοινότητας.
Πληροφορίες για το Οnassis AiR εδώ.