Μία άγνωστη σε πολλούς ιστορία με νεκρούς στα αζήτητα του «Σωτηρία», μόλις 30 χρόνια πριν, έρχεται στο «φως» μέσα από ένα ντοκιμαντέρ.
Λίγους μήνες μετά την επίσημη πρεμιέρα της στο 26ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, όπου απέσπασε το Βραβείο Κοινού, η νέα ταινία της Μαριάννας Οικονόμου «Αζήτητοι» εγκαινιάζει τη νέα σεζόν του CineDoc.
Οι «Αζήτητοι» του «Σωτηρία» σε ένα ντοκιμαντέρ
Ολα αρχίζουν τον Μάρτιο του 2020 όταν το ιστορικό νοσοκομείο «Σωτηρία» βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της πανδημίας του Covid-19. Λίγα χρόνια πριν, η κατεδάφιση ενός τοίχου λόγω διαρροής αποκάλυψε τα ίχνη μιας προηγούμενης πανδημίας, μιας ιστορίας σε επανάληψη.
Πίσω του, βρέθηκαν στοιβαγμένες δεκάδες βαλίτσες που περιείχαν προσωπικά αντικείμενα ασθενών που νοσηλεύτηκαν στο «Σωτηρία» περισσότερα από 30 χρόνια πριν, από το 1945 έως το 1975, όταν η φυματίωση μάστιζε τη χώρα. Εκατοντάδες από αυτούς πέθαναν εκεί. Κανείς ποτέ δεν αναζήτησε τη σορό ή τα υπάρχοντά τους.
Τραγικές ιστορίες, επιστολές, φωτογραφίες, μικροαντικείμενα
Το ντοκιμαντέρ ακολουθεί τα ίχνη που άφησαν πίσω τους οι αζήτητοι αυτοί νεκροί του «Σωτηρία» -επιστολές, φωτογραφίες, έγγραφα, μικροαντικείμενα. Μέσα από τις επιστολές που αντάλλασσαν με τους συγγενείς τους, το αρχειακό υλικό, την αναζήτηση ζώντων απογόνων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας και συναντήσεις με γιατρούς και νοσηλευτές σήμερα, η ταινία αποκαλύπτει για πρώτη φορά μετά από ογδόντα χρόνια μια άγνωστη, συγκλονιστική ιστορία πόνου και τραύματος, αλλά και αγάπης, ελπίδας και σθένους στην μεταπολεμική Ελλάδα.
Για τρεις δεκαετίες, από το 1945 έως το 1975 εκατοντάδες ασθενείς κάθε ηλικίας με φυματίωση απ’ όλη την Ελλάδα, έζησαν και πέθαναν στο Νοσοκομείο Σωτηρία.
Δεν τους αναζήτησε κανείς και θάφτηκαν ανώνυμα σε ομαδικούς τάφους στον προαύλιο χώρο του νοσοκομείου. Μετά από 80 χρόνια, η σκοτεινή τους ιστορία έρχεται στο φως.
Το ντοκιμαντέρ είναι μια παραγωγή της DOC3 Productions σε συμπαραγωγή της Anemon και της ΕΡΤ. Υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου.
«Μια οπτική και άμεση παρακαταθήκη των βιωμάτων των ίδιων των ασθενών»
Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο διαγωνιστικό τμήμα του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, όπου κέρδισε το Βραβείο Κοινού, ενώ προβλήθηκε επίσης στο Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαιολογικού και Πολιτιστικού Ντοκιμαντέρ ΑΓΩΝ, αποσπώντας το Βραβείο Κοινού και το Βραβείο Σεναρίου.
Η σκηνοθέτις του φιλμ Μαριάννα Οικονόμου αναφέρει χαρακτηριστικά «Μέσα από την τυχαία ανακάλυψη των προσωπικών αντικειμένων εκατοντάδων ασθενών που πέθαναν στο νοσοκομείο Σωτηρία από φυματίωση και που δεν αναζητήθηκαν ποτέ, ούτε τα αντικείμενα, αλλά ούτε και οι σοροί τους, έχουμε για πρώτη φορά μια οπτική και άμεση παρακαταθήκη των βιωμάτων των ίδιων των ασθενών και των συγγενών τους κατά την διάρκεια μιας μελανής μεταπολεμικής εποχής στην Ελλάδα.
Από την πρώτη στιγμή που ήρθα σε επαφή με τις επιστολές και τα προσωπικά τους αντικείμενα, ήξερα ότι οι πρωταγωνιστές της ταινίας θα είναι οι ίδιοι οι νεκροί, οι οποίοι μετά από 80 χρόνια θα αποκτούσαν και πάλι ταυτότητα και φωνή για να πουν την ιστορία τους. Διαβάζοντας την αλληλογραφία με τις οικογένειές τους στα χωριά και τα νησιά της Ελλάδας, δημιουργήθηκε αναπόφευκτα η ανάγκη να αναζητήσουμε ζώντες συγγενείς. Οι συγγενείς αυτοί θα έρχονταν για πρώτη φορά αντιμέτωποι με την αλήθεια και μια δύσκολη μνήμη. Στόχος μου είναι αυτό το ντοκιμαντέρ να αποτελέσει έναν μικρό φόρο τιμής στους εκατοντάδες αζήτητους νεκρούς του Σωτηρία, των οποίων η ύπαρξη χάθηκε μέσα στην λήθη και η ιστορία τους καλύφθηκε από ένα πέπλο σιωπής για πολλές δεκαετίες.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τη διοίκηση του Γ.Ν.Ν.Θ.Α. «Η Σωτηρία» και την επιτροπή του «Μουσείου της Σωτηρίας», τους-ις συμμετέχοντες-ουσες Ασημίνα Γρηγορίου, Φώτη Βλαστό, Μιχάλη Τουμπή, Λίτσα Διαμαντίδου, Γιώτα Τζουανοπούλου, Νίκη Τσιλιγκίρογλου, αλλά και τους συγγενείς των ασθενών για τη συμβολή τους στη υλοποίηση του ντοκιμαντέρ.
Μία «γεύση» από το ντοκιμαντέρ στο παρακάτω βίντεο
Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου η πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ
Η πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ θα πραγματοποιηθεί στις 19/9 στον ΔΑΝΑΟ παρουσία της σκηνοθέτιδας και των συντελεστών, ενώ θα ακολουθήσουν θεματικές προβολές με ειδικούς καλεσμένους από την ιατρική και πανεπιστημιακή κοινότητα. Στη συνέχεια, η ταινία θα ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα και θα προβληθεί στο βασικό δίκτυο του CineDoc σε Αθήνα, Βόλο, Θεσσαλονίκη και Ρέθυμνο. Θα ακολουθήσουν επιπλέον προβολές, λεπτομέρειες για τις οποίες θα ανακοινωθούν σύντομα.
Οι προβολές πραγματοποιούνται με την υποστήριξη της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας.
❖ΑΘΗΝΑ – Κινηματογράφος Δαναός
Προπώληση στο ταμείο του κινηματογράφου και στο: https://www.danaoscinema.store/ibooking93/shows.xhtml
-Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου, 20.00
Παρουσία της σκηνοθέτιδας και των συντελεστών.
Την εκδήλωση θα προλογίσουν οι Σωκράτης Μητσιάδης, Διοικητής και Πρόεδρος ΔΣ «Σωτηρία», Στέλιος Λουκίδης, Πρόεδρος Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, Δ/ντης 2ης Πνευμονολογικής Κλινικής Π.Γ.Ν. «Αττικόν» και Χαράλαμπος Μόσχος, Μέλος ΔΣ Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας - Υπεύθυνος Μονάδας Προληπτικού Ελέγχου & Κοινωνικών δράσεων, Πνευμονολόγος-Φυματιολόγος, Διευθυντής ΕΣΥ, Αντιφυματικό Τμήμα-Μονάδα Ανθεκτικής Φυματίωσης ΝΝΘΑ "η Σωτηρία". Μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και κέρασμα από το Οινοποιείο Σταμάτη Νικολάου.
-Παρασκευή 20/9, 20.00
Θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και τον Κωνσταντίνο Γουργουλιάνη, Καθηγητή Πνευμονολογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Διευθυντή Πνευμονολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
-Σάββατο 21/9, 20.00
Θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και τη Χαρά Καραμανωλάκη, Ψυχίατρο και Ψυχαναλύτρια.
-Κυριακή 22/9, 20.00
-Δευτέρα 23/9, 20.00
Θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και τον Τάσο Σακελλαρόπουλο, Ιστορικό, Υπεύθυνο Ιστορικών Αρχείων Μουσείου Μπενάκη.
-Τρίτη 24/9, 20.00
Θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και τον Γιάννη Στογιαννίδη, Ιστορικό, Επίκουρο Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής.
-Τετάρτη 25/9
Θα ακολουθήσει συζήτηση με τη Μαριάννα Οικονόμου και τον Φώτη Βλαστό, συγγραφέα.
❖ΒΟΛΟΣ – Πολιτιστικό Κέντρο Νέας Ιωνίας Βόλου
Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου, 20.00
Προπώληση: ΕΝΤΕΚΑ – Ψηφιακές Εκτυπώσεις
Πληροφορίες: https://www.facebook.com/CineDocVolos
❖ΡΕΘΥΜΝΟ - Χώρος Πολιτισμού “Σημείο”
Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου, 20.00
Προπώληση στο ταμείο του χώρου (Πατριάρχου Αθηναγόρα 17, Ρέθυμνο)
❖ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – Λιμάνι (Αποθήκη 1, Αίθουσα «Σταύρος Τορνές»)
Τετάρτη 23 Οκτωβρίου, 19.00
Προπώληση: more.com
Πληροφορίες: https://www.filmfestival.gr/el/
Η Μαριάννα Οικονόμου είναι σκηνοθέτιδα/παραγωγός ντοκιμαντέρ. Σπούδασε Ανθρωπολογία, Φωτοδημοσιογραφία και παραγωγή βίντεο στο Λονδίνο. Από το 2000, σκηνοθετεί σειρές και ταινίες ντοκιμαντέρ ελληνικής παραγωγής, αλλά και συμπαραγωγές με ευρωπαϊκά κανάλια, όπως το BBC, το ARTE και το YLE. Οι ταινίες της έχουν προβληθεί σε διεθνή φεστιβάλ και κανάλια, με πολλές από αυτές να έχουν διακριθεί και βραβευτεί. Το ντοκιμαντέρ The Longest Run ήταν υποψήφιο στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου το 2016 και κέρδισε το βραβείο VER.DI στο Dok Leipzig, ενώ η ταινία When Tomatoes Met Wagner ήταν η επίσημη επιλογή της Ελλάδας για τα Όσκαρ του 2020 και κέρδισε μεταξύ άλλων το βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
Το ντοκιμαντέρ της με τίτλο Dark Waters (2024) κέρδισε το Βραβείο Onassis Award στο Agora Docs in Progress, στο πλαίσιο του 26ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Η πιο πρόσφατη ταινία της με τίτλο Αζήτητοι κέρδισε το Βραβείο Κοινού στο 26oο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, καθώς και το Βραβείο Κοινού και Σεναρίου στο 12ο Διεθνές Φεστιβάλ Αρχαιολογικού και Πολιτιστικού Ντοκιμαντέρ ΑΓΩΝ.
Filmography - Φιλμογραφία
Unclaimed – Αζήτητοι (2024)
Dark Waters (in progress 2024)
The Greek Bar Jacket (2022)
When Tomatoes Met Wagner – Όταν ο Βάγκνερ Συνάντησε τις Ντομάτες (2019)
The Longest Run (2015)
Food for Love (2013)
Twelve Neighbors (2009)
Bells, Threads and Miracles (2008)
Please listen to me – Άκουσέ με (2008)
The School – Το Σχολείο (2001)
Αζήτητοι | 75’ | Σενάριο - Σκηνοθεσία: Μαριάννα Οικονόμου | Διεύθυνση φωτογραφίας: Carlos Muñoz | Μοντάζ: Δημήτρης Πεπονής, Ευγενία Παπαγεωργίου | Έρευνα: Νίκη Τσιλιγκίρογλου | Διεύθυνση παραγωγής: Ραχήλ Μανουκιάν | Πρωτότυπη Μουσική: Βαγγέλης Φάμπας | VFX Artist: Πάνος Κουτέλας | Σχεδιασμός Ήχου & Μίξη: Στέλιος Κουπετώρης | Colorist: Μαρία Τζωρτζάτου | Παραγωγή: DOC3 | Συμπαραγωγή: Anemon, ΕΡΤ | Με την υποστήριξη των: Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου | Ελληνική Διανομή: Cinedoc
Το CineDoc προβάλλει και διανέμει επιλεκτικά, βραβευμένα ελληνικά και ξένα ντοκιμαντέρ στο πλαίσιο του Cinedoc Festival. Οι προβολές πραγματοποιούνται σε συνεργασία με το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος, τον κινηματογράφο ΔΑΝΑΟ, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το CineDoc Volos και τον Δήμο Βόλου, τον Χώρο Πολιτισμού «Σημείο» στο Ρέθυμνο, το Cyclades Preservation Fund (CPF) και το Thalassa Foundation. Οι προβολές έχουν στόχο να ενθαρρύνουν τον διάλογο και να εμπνεύσουν συλλογικές δράσεις γύρω από θεματικές όπως το περιβάλλον, η ισότητα των φύλων, η συμπεριληπτικότητα, η εκπαίδευση, η ιστορία κ.ά.
Επιπλέον, συνεργάζεται σταθερά με πολιτιστικά ιδρύματα, πανεπιστήμια, φορείς και οργανισμούς (ενδεικτικά: Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Μέγαρο Μουσικής, Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς κ.ά.), ενώ συμμετέχει σε συνέδρια, φεστιβάλ και πολιτιστικές εκδηλώσεις, στο πλαίσιο των οποίων διοργανώνει ειδικές προβολές (ενδεικτικά: Irida Visions, The Future of Retail, Ocean Film Festival, Piraeus Port Film Festival, Athens Pride – Αθήνα, Europride - Θεσσαλονίκη, Come as You Are Festival – Λάρισα, Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Λεμεσού – Κύπρος κ.ά.).
Το CineDoc διευρύνει συνεχώς το δίκτυό του μέσα από τη διοργάνωση προβολών ντοκιμαντέρ στο πλαίσιο του CineDoc Island, τόσο στα νησιά (Κυκλάδες, Σποράδες, Ιόνιο και Δωδεκάνησα), όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα, σε συνεργασία με τοπικούς φορείς και κινηματογραφικές λέσχες.