Αν η Οντρεϊ Χέπμπορν ως Χόλι στο «Breakfast at Tiffany’s» πήγαινε τώρα στην 5η Λεωφόρο στη Νέα Υόρκη, δεν θα καθρεπτιζόταν στην βιτρίνα, αλλά στον τεράστιο καθρέπτη του Ανίς Καπούρ.
Μπήκαμε στο κατάστημα την πρώτη μέρα των εγκαινίων και μετρήσαμε έργα τέχνης -προσπερνώντας τα διαμάντια.
Σάββατο 29 Απριλίου, 10 το πρωί, στην 5η Λεωφόρο. Είναι η πρώτη μέρα που ανοίγει επισήμως ξανά το πλήρως ανακατασκευασμένο κτίριο των 10.000 τ.μ. του οίκου Tiffany’s, μετά από τέσσερα χρόνια εργασιών. Προηγήθηκε βέβαια η εξαγορά του οίκου από την LVMH έναντι 16 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Ετσι πλέον δεν είναι μόνο ο ναός του γνωστού οίκου, ένα από τα τοπόσημα του Μανχάταν, αλλά και ένα μικρό ιδιωτικό μουσείο σύγχρονης Τέχνης, ανάμεσα σε διαμάντια, μικρά δωμάτια με λάμπες Tiffany’s, μπουκέτα φρέσκων λουλουδιών και εκατοντάδες χαμογελαστούς υπαλλήλους που σε υποδέχονται και απαντούν σε όλες τις ερωτήσεις -και τα αστεία σου.
Είμαστε οι πρώτοι που μπαίνουμε στο κατάστημα -στην επόμενη μισή ώρα, κάτω από την καταρρακτώδη βροχή χιλιάδες άτομα περίμεναν για να κοινωνήσουν την νέα εποχή των Tiffany’s όπως καθορίζεται από την οικογένεια Αρνώ. Η συνθήκη του wow σε χτυπάει σαν ζεστός αέρας στο πρόσωπο: οι κατάλευκες βιτρίνες λαμπυρίζουν από τα κοσμήματα μέσα τους, οι μοκέτες είναι λευκές και εμείς πατάμε με γαλότσες μούσκεμα από την καταιγίδα έξω. Τουλάχιστον 50 υπάλληλοι είναι παραταγμένοι μπροστά μας με μαύρα κοστούμια και χαμόγελα από αυτά που κάνουν το σαγόνι σου να πονέσει.
Οι τοίχοι και τα αψιδωτά παράθυρα γύρω γύρω, ύψους 7,5 μέτρων από τη μοκέτα ως το ταβάνι, έχουν μετατραπεί σε video walls όπου προβάλλονται σκηνές από το Μανχάταν και το Central Park με led τεχνολογία (η απόσταση των pixels είναι 1.9). Στο βάθος, διακρίνω έναν πίνακα του Μπασκιά.
Τι ακριβώς συμβαίνει εδώ; Θα σας πω: ανάμεσα στο κοσμήματα του οίκου και τις ιστορικές συνεργασίες του με σχεδιαστές, φιλοξενούνται 40 έργα τέχνης: γλυπτά, πίνακες, βίντεο, NFTs. Η Αναστασία, Ελληνίδα που εργάζεται επτά χρόνια στη ναυαρχίδα του οίκου αισθάνεται ανυπομονησία για τη νέα εποχή που άρχισε μόλις λίγα λεπτά αφού πατήσαμε το πόδι μας στον χώρο. Δεν ξέραμε ότι ήδη οι ουρές έξω ήταν τεράστιες.
«Equals Pi» του Jean Michel Basquiat
Εκτιμάται ότι εκατομμύρια επισκέπτες θα βρεθούν μέσα σε έναν χρόνο στον εμβληματικό χώρο που δεν μοιάζει με οτιδήποτε έχουμε ξαναδεί και που επιχειρεί να διατρανώσει τη σχέση του κοσμήματος με την τέχνη -οk, ναι, με τον πιο πολυτελή τρόπο που μπορεί να συλλάβει ανθρώπινος νους. Αλλά και πάλι…
Παρατηρώ προσεκτικά τον πίνακα «Equals Pi» του Jean Michel Basquiat στην γαλάζια απόχρωση που χαρακτηρίζει τον οίκο Tiffany’s και μια υπάλληλος σπεύδει να μου πει ότι δεν έγινε κατόπιν παραγγελίας του οίκου και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι τον έκανε με αναφορά στον οίκο. Είναι απολύτως προσεκτικοί με τον συγκεκριμένο πίνακα, μετά τις αντιδράσεις που υπήρξαν όταν το συγκεκριμένο έργο χρησιμοποιήθηκε για την καμπάνια του 2021 με πρωταγωνιστές την Μπιγιονσέ και τον Τζέι-Ζι.
Gene Moore
Ακολούθησε η δήλωση συνεργάτη του Μπασκιά που ισχυρίστηκε ότι το έργο δεν έγινε ως ωδή ή έστω αναφορά στο Tiffany’s και ότι κακώς υπήρξε αυτό το υπονοούμενο. To συγκεκριμένο έργο, στο χαρακτηριστικό robin blue egg χρώμα με τα αναγνωρίσιμα σύμβολα του Μπασκιά, πέρασε στα χέρια της οικογένειας Αρνώ πρόσφατα, έναντι περίπου 20 εκατομμυρίων ευρώ. Δεν θα το δείτε στο ΜΕΤ αλλά στα Tiffany’s, πλάι στα ασανσέρ του ισογείου.
Εντωμεταξύ, από τα 183 επί 183 εκατοστά της επιφάνειας του έργου του Μπασκιά, το robin blue egg χρώμα (ή αλλιώς,το μπλε της Tiffany’s που το 2001 πήρε από την Pantone το όνομα «1837 Βlue»), εκτοξεύεται σαν λάβα και έναν όροφο επάνω μεταμορφώνεται σε μια τεράστια Αφροδίτη, με σωθικά τρύπια και χρυσούς ράβδους να την διαπερνούν. Eίναι η μπρούτζινη διαβρωμένη Αφροδίτη της Μήλου του Daniel Arsham, ύψους 4 μέτρων. Εχει τοποθετηθεί στη βάση της κυκλικής σκάλας του κτιρίου που από μόνη της σε ζαλίζει με την ομορφιά της -μάλιστα από τον τρίτο προς τον όγδοο όροφο ο σχεδιασμός της παραπέμπει στην άμορφη μινιμαλιστική γραμμή της Ελσα Περέτι, της μούσας του σχεδιαστή Halston, που έγινε σχεδιάστρια κοσμημάτων στον οίκο Tiffany’s.
Μάλιστα στον τέταρτο όροφο υπάρχει ένας ολόκληρος χώρος αφιερωμένος στα έργα της, πλάι στο δωμάτιο, το κόκκινο δωμάτιο, της Παλόμα Πικάσο. Συνειδητοποιώ ότι περπατώ στον χώρο και έχω ελάχιστα κοιτάξει τις προθήκες με τα κοσμήματα, με εξαίρεση τα πιο γλυπτικά, ή τα vintage με τις συγκλονιστικές πέτρες και τον σχεδιασμό που μοιάζουν να κόπηκαν από κάποιο εξωτικό δάσος. Να, όπως η καρφίτσα «Βird on a Rock» τoυ Jean Schlumberger, που ενέπνευσε τον Urs Fischer για να φτιάξει ένα NFT.
Μία ωραία ιστορία: το συγκεκριμένο έργο αγόρασε ο Αλεξάντερ, γιος του πατριάρχη της LVMH Πατρίκ Αρνώ, που ανέλαβε προσωπικά την ανακατασκευή του καταστήματος και την ανάπτυξη της φίρμας. Λίγο αργότερα ο Πατρίκ Αρνώ μίλησε απαξιωτικά για το φαινόμενο των NFTs χαρακτηρίζοντας τα φούσκα. Και να ο γιος του επένδυσε σε αυτά και τα έφερε στη ναυαρχίδα του. Κάπως έτσι τα NFTs του Fischer πετούν από μουσεία και πολυτελείς οίκους κοσμημάτων, ως τους χωμάτινους λίθους των παλιών σφαγείων της Υδρας όπου εκθέτει ο οργανισμός ΔΕΣΤΕ.
Προσπερνώ λοιπόν με αξιοζήλευτη αδιαφορία τα κοσμήματα στους τέσσερις ορόφους και εστιάζω στα έργα τέχνης και στον τρόπο που στέκονται στον χώρο. Στον τρόπο που λειτουργούν. Είναι εκεί για λόγους διακοσμητικούς; Ως ένδειξη κύρους και πρεστίζ από αυτά που προσφέρει η σύγχρονη τέχνη στους συλλέκτες; Τι νοηματοδοτούν για το μέλλον του οίκου που έχει ταυτιστεί με την Οντρεϊ Χέμπορν ως Holly Golightly στην ταινία «Breakfast at Tiffany’s”;
Στέκομαι μαγνητισμένη ομολογώ μπροστά στον τεράστιο στρογγυλό πολυπρισματικό καθρέπτη, σαν μεγεθυμένο διαμάντι του Ανίς Καπούρ. Αριστούργημα. Πλάι, ξεκινά από το πάτωμα, τυλίγεται στην κολώνα και σκαρφαλώνει στην οροφή σχηματίζοντας ένα δέντρο, μια εγκατάσταση από φύλλα αλουμινόχαρτου που έφτιαξε ο ίδιος ο αρχιτέκτονας της αναμόρφωσης του κτιρίου Πίτερ Μαρίνο ως ωδή στον Γουόρχολ. Ανάμεσα στα άλλα έργα συναντάμε υπογραφές των Damien Hirst, Julian Schnabel, Tom Sachs. Και στην ταράτσα του όγδοου ορόφου ένα τεράστια χρυσό μήλο Lalanne. Μια ωδή στην πόλη, το Big Apple.
Συνειδητοποιώ ότι ρωτάω συνέχεια τους εργαζόμενους για τα έργα Τέχνης και ελάχιστες πληροφορίες γνωρίζουν να μου πουν, μια αμηχανία φανερή όσο κοιτάζονται στα μάτια και ψάχνουν να μάθουν και οι ίδιοι. Θυμάμαι την αντίδραση του υπαλλήλου όταν τον ρωτήσαμε στον ειδικό όροφο για τον έρωτα και τα δαχτυλίδια γάμου, αν η λέξη «Love» που υπήρχε μέσα σε μία βιτρίνα είναι γραμμένη με κύβους ζάχαρης. Ανοιξε τα μάτια, απομακρύνθηκε, επέστρεψε, τα κοίταξε σχολαστικά και είπε έκπληκτος: μάλλον ναι.
Πρόσφατα, η Μαρία Λαιμού, η ιδρύτρια των Mouki mou και της Rainbowwave μού έλεγε ότι οι υπάλληλοι στις μπουτίκ της πρέπει να ξέρουν τα πάντα για τα προϊόντα, τους δημιουργούς τους, τη φιλοσοφία τους. Ναι, ίσως αν ρωτούσα κάτι για τα διαμάντια να μου απαντούσαν άψογα. Όμως για την Τέχνη;
Και εδώ μένει να δούμε πώς θα λειτουργήσει το εύρημα της νέας εποχής της ναυαρχίδας των Tiffany’s. Νομίζεις ότι ο πελάτης θα προσπεράσει το έργο Τέχνης για να έρθει κατευθείαν στο κόσμημα; Θεωρείς ότι είναι πιο ελκυστικό από τον Μπασκιά, τον Καπούρ; Είσαι αλλαζών. Εχεις συνειδητά βάλεις τα έργα τέχνης για να ομορφύνεις τον χώρο και να δείχνεις πιο πολυτελής; Είσαι ρηχός. Επιχειρείς να δημιουργήσεις μια νέα εποχή στην αγορά όπου τα όρια τεχνών και ντιζάιν και προϊόντων μπερδεύονται και δημιουργούν μια νέα εμπειρία; Δεν είσαι έτοιμος για αυτό.
Τι είναι το παλιό κατάστημα Tiffany’s και τι το νέο δεν είμαι σε θέση ακόμα να σας πω. Βλέπω ότι η γαλλική επέλαση στην Αμερικανίδα αυτοκράτειρα που προσπαθεί να ξαναβρεί την αίγλη της έχει στοιχεία εντυπωσιακά σε πρώτη όψη, αλλά κάπως αταίριαστα. Λείπει η χημεία.
Βγαίνοντας στην 5η Λεωφόρο με τις ουρές όσων περιμένουν να μπουν στον χώρο, κοιτάζω ακριβώς απέναντι την βιτρίνα της Louis Vuitton. Να η Γιαγόι Κουσάμα, για την ακρίβεια ένα ρομπότ ολόιδιο με την κορυφαία εικαστικό, με δέρμα και μάτια ντροπαλά, ποτίζει με αργές κινήσεις την βιτρίνα. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία (to be continued).