Η αξία των δώρων που έχουν συγκεντρωθεί στο Μουσείο που μόλις δημιούργησε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κυμαίνεται από αυτή ενός σετ κοσμημάτων με διαμάντια ως υφαντά και ανεμοδαρμένες σημαίες της ακριτικής Ελλάδας. Οσα είδαμε στο Μουσείο Δώρων.
Είναι το βαρύτιμο σετ κολιέ, δαχτυλιδιού και σκουλαρικιών από σμαράγδια και διαμάντια και λευκόχρυσο, μέσα στην κασετίνα του, όπως το προσέφερε στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας ο Διάδοχος Πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας, αυτό που από την πρώτη στιγμή μάζεψε από πάνω του το περισσότερο πλήθος, τα περισσότερα επιφωνήματα. Ο πρίγκιπας Mohament Bin Salman Al Saud, προφανώς, με την κυρίαρχη κουλτούρα της χώρας, θεώρησε ότι αυτό είναι το ιδανικό για μια γυναίκα πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Βρισκόμαστε μέσα στο Μουσείων Δώρων, στο Προεδρικό Μέγαρο. Δυο στόχους είχε η Κατερίνα Σακελλαροπούλου- όπως η ίδια μας λέει- και οι δύο υλοποιήθηκαν και φέρουν το πρόσημο της κοινωνικοποίησης του Προεδρικού Μεγάρου: να ανοίξει τους κήπους του Μεγάρου στο κοινό και να λειτουργήσει για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα Μουσείο Δώρων, σαν και αυτό. Επίσημοι αρχηγοί κρατών που την επισκέφτηκαν, στρατιωτικοί αξιωματούχοι, θρησκευτικοί ηγέτες που η ίδια επισκέφθηκε στον τόπο τους, εθιμοτυπικά προσφέρουν δώρα χαρακτηριστικά της ταυτότητάς τους. Και όλα αυτά συγκεντρώθηκαν σε έναν χώρο στον τρίτο όροφο, εκεί όπου παλιά βρισκόταν μια αποθήκη.
Κομμάτια σημαιών που κυμάτισαν σε ακριτικά νησιά
Και ναι, μπορεί το δώρο με την μεγαλύτερη χρηματική αξία να είναι αυτό του πρίγκιπα της Σαουδικής Αραβίας, όμως η βαθιά αξία της συγκίνησης, της επένδυσης με προσωπικές ιστορίες, βρίσκεται αλλού. Ας πούμε, σε αυτές τις σημαίες, μαζί με λίγο χώμα, από τα φυλάκια ανά την Ελλάδα που επισκέφθηκε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Αη Στράτης (με μια φωτογραφία του Αγίου), Γαύδος, Ρω, Φαρμονήσι. Οι σημαίες φαίνεται ότι είναι φθαρμένες, από τον αέρα καθώς χτυπιούνται πάνω στα κοντάρια στις εσχατιές της Ελλάδας, από την αλμύρα της θάλασσας. Είναι οι σημαίες που κυματίζουν όταν φτάνει εκεί η Πρόεδρος της Δημοκρατίας και όταν κατέβουν από τον ιστό δωρίζονται σε αυτή. Αυτό το χώμα, η γαλανόλευκη που έχεις στις άκρες σκιστεί, έχουν μια ομορφιά απροσμέτρητη μπροστά στα διαμάντια.
Το συμβολικό δώρο του Ζελένσκι και της έφηβης Βερόνικα
Φυσικά και το δώρο του Ζελένκσι, όταν πήγε να τον συναντήσει η Κατερίνα Σακελλαροπούλου στο Κίεβο έχει μοναδικό ενδιαφέρον. Ενας πίνακας που ζωγράφισε μια έφηβη από την Μαριούπολη, η Βερόνικα Πίρκο. Στην ουσία πρόκειται για ένα δίπτυχο: στην μια πλευρά η ζωή στην πόλη πριν τον πόλεμο, στην δεξιά η καταστροφή, ο αφανισμός μετά τη ρωσική εισβολή. Σαν τα έργα του Ιερώνυμου Μπος με την μετάβαση από τον Παράδεισο στην Κόλαση. Κυρίαρχο στον πίνακα είναι το θέατρο της Μαριούπολης που βομβαρδίστηκε ήδη από τις πρώτες μέρες με εκατοντάδες πολίτες στα υπόγεια του. Φρικτή στιγμή της Παγκόσμιας Ιστορίας. Πάνω στο οδόστρωμα, γραμμένη η λέξη ΠΑΙΔΙΑ, ως προειδοποίηση για τα βομβαρδιστικά αεροσκάφη.
Η αγάπη της Προέδρου για το φολκλόρ
Ακριβώς ένα χρόνο μετά την έναρξη του πολέμου, το έργο αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Η πρόεδρος, έχει εξομολογητική διάθεση. «Υπάρχουν και άλλα δώρα, πιο προσωπικά που αγαπώ πού και τα έχω στο γραφείο μου. Με ενημέρωσαν, λοιπόν, από την πρεσβεία της Ουκρανίας στην Αθήνα, ότι μια νεαρή Ουκρανή έχει φτιάξει μια κούκλα παραδοσιακή με μπατίκ υφάσματα και θέλει να μου την δωρίσει. Του ζήτησα να έρθει η ίδια να την γνωρίσω». Tις προάλλες σε ένα από τα ταξίδια της, την πλησίασε μια γυναίκα για να της προσφέρει ένα καθρεπτάκι «κορίτσι μου για εσένα» τις είπε. Αγαπά όπως λέει τα φολκλόρ αντικείμενα γιατί σε συνδέουν με πραγματικές ιστορίες και εμπειρίες.
Όταν όλοι οι δήμαρχοι έκλαψαν μπροστά της
Αξέχαστα είναι τα δώρα που της έδωσαν στην κάτω Ιταλία, στα ελληνόφωνα χωριά της Απουλίας. Γιατί; «Ηταν η πρώτοι φορά που μου έδωσαν δώρα και έκλαιγαν όλοι οι δήμαρχοι από συγκίνηση». Μάλιστα στο χωριό Calimera την ανακήρυξαν επίτιμη δημότη. Η πλακέτα που της προσέφεραν γράφει στα γκρικό «Ξένη δεν είσαι εδώ, είσαι στην Καλημέρα».
Το δώρο του Πάπα, τα υφαντά της Θράκης
Ουσιαστικά τα δώρα χωρίζονται θεματικά: αυτά των θρησκευτικών ηγετών (αναμεσά τους το μετάλλιο θυρεός από τον Πάπα Φρανσίσκο, που απεικονίζει τον Απόστολο Παύλο και τον Ισαπόστολο Βαρνάβα). Των δημάρχων και τοπικών αρχών από τα Δωδεκάνησα (αναμεσά τους ένα υπέροχο περιδέραιο χρυσών φλουριών από παραδοσιακή στολή του δήμου Φυλής στη Ρόδο και μια γυναικεία παραδοσιακή φορεσιά από την Κάλυμνο). Ξίφη και πλακέτες από επιθεωρήσεις στον στρατό ή από τις ορκωμοσίες απόφοιτων των Ενόπλων Δυνάμεων. Μοναδικά υφαντά που της δώρισε η σπουδαία κυρία Αγγελική Γιαννακίδου του Εθνολογικού Μουσείου Θράκης.
Ένα γλυπτό του Θεόδωρου Παπαγιάννη, αντίγραφο έργο του Θεόφιλου, το απρόσμενο ολόχρυσο (24 καράτια) τριαντάφυλλο μέσα σε γυάλα από τον πρόεδρο της Βουλγαρίας Rumen Radev, ένας αλλόκοτος όχι ιδιαίτερης τέχνης χάρτης της Ελλάδας από μικρά γυαλιά που δώρισε το βασιλικό ζεύγος της Ολλανδίας, μια σπάνια εννιάφωτη εβραϊκή λυχνία για την γιορτή Χανουκά από το Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης είναι μόνο μερικά από τα δώρα που συναντάμε.
Στον διάδρομο με την Nelly’s και τα μπουκέτα λουλουδιών
Ας μιλήσουμε όμως και για τις εκπλήξεις έξω από τα περίπου 60 τ.μ. του Μουσείου των Δώρων. Πατώντας ξανά στο μαρμάρινο δάπεδο με σχήμα ασπρόμαυρης σκακιέρας που τοποθετήθηκε εξ' αρχής στο κτίριο του 1890 που σχεδίασε ο Τσίλερ. Με τα βιτρό να έχουν εδώ και δεκαετίες αποκατασταθεί από λιτά μεγάλα αδιαφανή τζάμια, ακολουθείς μια παρέλαση 21 ασπρόμαυρων φωτογραφιών της Nelly’s. Ονειρικές απεικονίσεις από αρχαία μνημεία, πορτρέτα αγαλμάτων, λεπτομέρειες από πλεξίδες γλυπτών, από κινήσεις μελών πάνω στο μάρμαρο. Κάτω από αυτές, λιτά ξύλινα τραπέζια γεμάτα με βάζα: αλλού κλαδιά μανταρινιάς, αλλού λεβάντες αποξηραμένες.
Ένα μεγάλο δωμάτιο διακόπτει τη διαδρομή και μέσα σε αυτό συναντά κανείς τα πιστοποιημένα αντίγραφα έργων του Μόραλη που είχε χαρίσει η Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα στην Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Το μουσείο έχει αρχίσει να δέχεται ήδη επισκέψεις από σχολεία και όπως μας λέει ο κύριος Δαββέτας, είναι τα δώρα από τις ένοπλες δυνάμεις αυτές που περισσότερο συναρπάζουν τα παιδιά. Τα διαμάντια και τα σμαράγδια, σε αυτές τις επισκέψεις δεν είναι ιδιαιτέρως δημοφιλή.
Περιμένοντας τον Ομπάμα
Αναζητήσαμε τα δώρα που είχαν δεχθεί οι προηγούμενοι ηγέτες, μάταια, με εξαίρεση κάποια που άφησε πίσω του ο Κωστής Στεφανόπουλος και ο Κάρολος Παπούλιας. Δεν είναι γνωστό τι έκαναν οι προηγούμενοι Πρόεδροι τα δώρα που δέχτηκαν. Τώρα, με την ειδική νομοθετική ρύθμιση που πέρασε δημιουργήθηκε μητρώο δώρων και επετράπη να λειτουργήσει το Μουσείων Δώρων. Για το τέλος, όσοι αναρωτιούνται για το δώρο που έκανε ο τότε πρίγκιπας, σήμερα βασιλιάς Κάρολος -μια κόπια φωτογραφίας του με τον ίδιο ντυμένο τσολιαδάκι- τότε πρέπει να μάθουν ότι αυτό έχει βρει τη θέση του στην Προεδρική Φρουρά.
Την ώρα που βρισκόμασταν στο Προεδρικό Μέγαρο, έγινε γνωστό ότι ο Μπαράκ Ομπάμα θα έρθει τον Ιούνιο στην Αθήνα και συγκεκριμένα στο ΚΠΙΣΝ για το SNF Nostos του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και θα μιλήσει για τρόπους ενίσχυσης της κουλτούρας της Δημοκρατίας. Και ανάμεσα σε διαμάντια, ακριτική γη και πολύτιμα υφαντά, αναρωτιόμουν αν θα επισκεφθεί την Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τι δώρο θα της προσφέρει…