Ηταν ο Μίκης Θεοδωράκης αυτός που έβγαλε την ποίηση από τις σκονισμένες βιβλιοθήκες και την έφερε στα χείλη όλου του ελληνικού λαού. Και ο Ρίτσος δεν έκρυβε την ευγνωμοσύνη για αυτό «την έβγαλε στον καθαρόν αέρα και την έφερε ώς το τραπέζι του λαού, πλάι στο ποτήρι και το ψωμί».
Αποτελεί ένα ντοκουμέντο. Ακόμα περισσότερο αποτελεί ένα μνημείο το κείμενο που έγραψε το 1982 ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος για τον Μίκη Θεοδωράκη, ως πρόλογο στο βιβλίο «Μαχόμενη Κουλτούρα». Για τον Ρίτσο, ο Θεοδωράκης ήταν ένας γίγαντας, ένας Γνήσιος Ρωμιός, που χαστούκιζε κάθε μικρή και μεγάλη αδικία και ταυτόχρονα θώπευε τρυφερέ κάθε τι άξιο.
«Μίκης Θεοδωράκης: ο πολυτάλαντος, ο πολυδιάστατος, ο πολυσύνθετος, ο πολυδύναμος. Όλα σ’ αυτόν είναι μεγάλα: ανάστημα, χέρια, πόδια, φωνή, γέλιο, κίνηση – όλα στον υπερθετικό βαθμό. Είναι απ’ αυτούς που όταν χορεύουν στην πλατεία μέσα στο σπίτια τρέμουν τα ταβάνια και κουδουνίζουνε τα γυαλικά στα ράφια. Ρωμιός. Γνήσιος Ρωμιός. Κι έχει πάντα κρεμασμένο στον κόρφο του. σε χοντρό, λαϊκό, τσαγκαράδικο σπάγκο (κι όχι σε χρυσή αλυσιδίτσα) γκόλφι του την Ελλάδα. Κι η Ελλάδα αναγνωρίζει στο έργο του το πρόσωπά της.
Πάντα σε έξαρση, πάντα μαχητής
Ο Μίκης, στον οραματικό δυναμισμό του, έχει κάτι απ’ Μογιακόβσκη. απ’ τον Ουγκώ και τον Μπετόβεν. Ούτε στιγμή δε θα βρούμε το ΜΙκη σε χαλάρωση. Πάντα σε έξαρση. Ένας παλαιστής. Ένας ακάματος αγωνιστής. Φλέβες, νεύρα, μυώνες νεύμα της ιστορίας, σε κάθε νεύμα απ’ το “μέσα” του «(…) έβγαλε από τις σκοτεινές, βαρύθυμες βιβλιοθήκες (την ποίηση) και την έφερε ως το τραπέζι του λαού.
Ας μη νομιστεί ότι επιχειρώ να δώσω ένα υποτυπώδες έστω πορτραίτο του Μίκη. Ούτε την πρόθεση ούτε την ικανότητα έχω. Ο δημιουργικός του “Φανατισμός” είναι τέτοιος που δε χωράει σε χαρακτηρισμούς και σχήματα. Κι είναι να θαυμάζεις πόσο τεράστια δύναμη θα πρέπει να διαθέτει ο ίδιος για να μπορεί να οργανώνει και να μορφοποιεί αισθητικά την εκρηκτική του δύναμη. Κι όμως ετούτη η δύναμη που χαστουκίζει κατά πρόσωπο κάθε μεγάλη και μικρή αδικία, ξέρει στιγμές στιγμές ν’ απαλαίνει και να θωπεύει κάθε καλό κι ωραίο του κόσμου τούτου κι αυτής της εποχής, γιατί μες στις τροχιές φλέβες της δύναμής του κυκλοφορεί σαν αίμα μια παιδική σχεδόν αθωότητα • το πείσμα και το χαμόγελο ενός αγέραστου παιδιού- που “αθωώνει” τη σεισμικότητά του (…).
Ο δονούμενος Μίκης με την μπαγκέτα στο χέρι
Ο δονούμενος Μίκης, με τη μπαγκέτα στο χέρι, σαν μ’ ένα μαγικό ραβδί, αγγίζει κατευθείαν την καρδιά του λαού, την καρδιά των λαών, διευθύνοντας και πραγματώνοντας ένα θαύμα – ένα θαύμα που εδραιώνει την πίστη πως είναι κατορθωτή η αγάπη, η ευτυχία, η ειρήνη, η ελευθερία. Μέσα στη μουσική του Μίκη (έντεχνη, λαϊκή και συμφωνική) συνθέτονται οι κοινωνικές και προσωπικές του αντιφατικότητες κι αποθεώνεται η πανανθρώπινη ομοψυχία κι ομοθυμία (…).
Ένα άλλο, ιδιαίτερα τιμητικό κεφάλαιο της προσωπικότητας του Θεοδωράκη είναι η προσφορά του στην ποίηση, που, με τη μουσική του, την έβγαλε απ’ ης σκοτεινές, βαρύθυμες βιβλιοθήκες, την έβγαλε στον καθαρόν αέρα και την έφερε ώς το τραπέζι του λαού, πλάι στο ποτήρι και το ψωμί.
Μα τι να πει κανείς για το Μίκη; Τι να πρωτοπεί; Ένα ακατάπαυστο μονάχα χειροκρότημα κι ένα μεγάλο.
ΓΕΙΑ ΣΟΥ ΜΙΚΗ!»