Αυτοψία στα μνημεία της Κω, τα οποία επλήγησαν από το σεισμό, τον Ιούλιο του 2017, πραγματοποίησε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη.
Η Λίνα Μενδώνη με τον Γ.Γ. Πολιτισμού Γιώργο Διδασκάλου, την Έφορο Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου Μάνια Μιχαηλίδου, τον προϊστάμενο της Εφορείας Νεωτέρων Μνημείων Γιώργο Καρυδάκη, τους αρμόδιους Διευθυντές των Κεντρικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, Ελενα Κουντούρη, Ιουλία Παπαγεωργίου, Θεμιστοκλή Βλαχούλη, και κλιμάκιο υπηρεσιακών παραγόντων του ΥΠΠΟΑ, περπάτησε ένα προς ένα τα πληγέντα μνημεία του νησιού, τα οποία παραμένουν για περισσότερα από τρία χρόνια υποστηλωμένα. Με έκπληξη διαπιστώθηκε ότι τρία γλυπτά, που την ώρα του σεισμού έπεσαν από τα βάθρα τους, δεν έχουν αποκατασταθεί. Η Υπουργός έδωσε κατευθύνσεις και οδηγίες ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για τις μελέτες και να ξεκινήσουν, επιτέλους, τα έργα αποκατάστασης.
Αυτοψία Μενδώνη στην Κω
Στις αυτοψίες τη συνόδευαν και ο βουλευτής Γιάννης Παππάς, ο Περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος, ο έπαρχος Κω Γιάννης Καμπανής, ο δήμαρχος Θεοδόσης Νικηταράς, ενώ στις επισκέψεις στα μουσουλμανικά τεμένη παρούσα ήταν και η πρόεδρος του Βακούφ Κω Ελβάν Κοτζαογλάν. Τα πληγέντα μνημεία, στα οποία έγινε η αυτοψία, είναι η Πύλη του Φόρου, οι Μεσαιωνικές οχυρώσεις, το Κάστρο Νερατζιάς, το Νότιο τμήμα της Αρχαίας Αγοράς, ο Δυτικός Αρχαιολογικός Χώρος και το Παλαιοχριστιανικό συγκρότημα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου («Επτά Βήματα»), καθώς και τα οθωμανικά τεμένη Ντεφτερντάρ, Γαζή Χασάν στη Λότζια και Γαζή Χασάν, στο Πλατάνι.
Μενδώνη: Έχουμε τεράστια υποχρέωση να αποκαταστήσουμε τα μνημεία που επλήγησαν από το σεισμό
Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού κ. Λίνα Μενδώνη: «Έχουμε τεράστια υποχρέωση να αποκαταστήσουμε τα μνημεία που επλήγησαν από το σεισμό. Τρεισήμισι χρόνια μετά το σεισμό, θλίβομαι για την κατάσταση της απόλυτης απραξίας που αντικρύζουμε. Από τον Ιούλιο του 2017 που συνέβη ο σεισμός έως τον Ιούλιο 2019 δεν είχε δοθεί καμία κατεύθυνση στις αρμόδιες υπηρεσίες για συγκεκριμένες μελέτες αποκατάστασης. Ουσιαστικά, όλα ξεκίνησαν το Μάρτιο 2020, όταν με εντολή μου ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού και υπηρεσιακά στελέχη του ΥΠΠΟΑ ήρθαν στη Κω και αποτίμησαν την κατάσταση. Δρομολογήθηκαν οι μελέτες, οι οποίες τώρα ωριμάζουν. Είμαστε εδώ για να επιταχύνουμε τις διαδικασίες, να βάλουμε συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, προκειμένου το καλοκαίρι ´21 να αρχίσει η αποκατάσταση των πληγέντων μνημείων.
Σήμερα τα φθαρμένα ξύλα των υποστηλωμάτων και τα σκουριασμένα σίδερα της στήριξής τους λειτουργούν εις βάρος τους. Προχωρήσαμε σε κατανομή εργασιών ανάμεσα στις κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, ιδιαίτερα τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, ως προς τις συμπληρωματικές μελέτες που πρέπει άμεσα να γίνουν. Οι πόροι χρηματοδότησής τους είναι απολύτως εξασφαλισμένοι. Επομένως, είναι θέμα διαδικασιών και αποφασιστικὠν ενεργειών. Στόχος και επιθυμία μας είναι το καλοκαίρι να έχουμε εργοτάξια στα περισσότερα από τα πληγέντα μνημεία». Την Τετάρτη 7 Οκτωβρίου με απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα ευρεία σύσκεψη υπό τον Γενικό Γραμματέα Πολιτισμού, προκειμένου να εξεταστούν και να ελεγχθούν οι μελέτες των έργων αποκατάστασης, να συμπληρωθεί όπου απαιτείται το αντικείμενό τους και να αποσαφηνιστούν τυχόν τεχνικά ζητήματα που έχουν προκύψει. Θα συμμετάσχουν η Έφορος Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου με τους συνεργάτες της, οι Διευθυντές των κεντρικών υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ, ο Δήμαρχος Κω, η πρόεδρος του Βακούφ, καθώς και ο μελετητής, στον οποίο το Βακούφ Κω έχει αναθέσει την αποκατάσταση των οθωμανικών Τεμένων. Η τεχνική σύσκεψη κρίθηκε αναγκαία, προκειμένου να επιλυθούν κάποια θέματα, ώστε το σύνολο των ωρίμων μελετών να εισαχθεί, για την κατά νόμο γνωμοδότηση, στην τελευταία συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου τον Οκτώβριο.Παράλληλα, θα καθοριστεί το φυσικό αντικείμενο της Προγραμματικής Σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και του Δήμου Κω για έργα καθαρισμών και αποκαταστάσεων σε μνημεία –εκτός των σεισμοπλήκτων- εντός της πόλης της Κω.
Χρονοδιαγράμματα από Μενδώνη
Το απόγευμα της Παρασκευής στο Δημαρχείο Κω πραγματοποιήθηκε ευρεία σύσκεψη υπό την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού όπου συζητήθηκαν ένα προς ένα τα έργα αποκατάστασης, καθώς και οι συμπληρωματικές μελέτες που τις επόμενες ημέρες πρέπει να αναθέσει η αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου.Συγκεκριμένα, επείγει η ανάθεση μελέτης εφαρμογής για την αποκατάσταση της Πύλης του Φόρου, της μνημειακής εισόδου στην ανατολική πλευρά του περιμετρικού τείχους της Χώρας. Μέχρι το τέλος του χρόνου θα πρέπει να ολοκληρωθεί και εγκριθεί η μελέτη, προκειμένου να δημοπρατηθεί το έργο, αρχές του 2021. Οι επαγγελματίες της περιοχής έθεσαν στην Υπουργό τον προβληματισμό τους για την ύπαρξη εργοταξίων κατά τη θερινή περίοδο.
«Το θέμα αυτό θα το αντιμετωπίσουμε με τον προσφορότερο τρόπο. Μας ενδιαφέρει μέχρι τον Ιούνιο του 2021 να έχουμε ανάδοχο για την Πύλη του Φόρου. Την έναρξη των εργασιών θα την δρομολογήσομε έτσι, ώστε να μην δημιουργείται πρόβλημα στην λειτουργία των επιχειρήσεων» απάντησε η κ. Μενδώνη. Στις 14 Οκτωβρίου αναδεικνύεται ο ανάδοχος της μελέτης αποκατάστασης των ετοιμορροπιών στο Κάστρο Νερατζιάς. Το Κάστρο κτίστηκε από τους ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννου της Ιερουσαλήμ μεταξύ του 14ου και του 16ου αιώνα. Το εμβληματικό τοπόσημο της Κω, το οποίο αποτελεί προορισμό για χιλιάδες επισκέπτες, παραμένει κλειστό από το καλοκαίρι του 2017. Η Λίνα Μενδώνη ζήτησε, την 1η Απριλίου 2021, να ανοίξει το Κάστρο στο κοινό. Η Εφορεία ανέλαβε να ορίσει τις ασφαλείς διαδρομές για τους επισκέπτες. Παράλληλα έλαβε οδηγία να εκπονήσει τις αναγκαίες μελέτες, ώστε οι αποθήκες μαζί με τους ημιυπαίθριους χώρους, όπου βρίσκονται γλυπτά, βωμοί και επιγραφές να είναι επισκέψιμα για το κοινό. Η αποκατάσταση του κτηρίου των αποθηκών ξεκινά τις επόμενες εβδομάδες. Η Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων ανέλαβε την εκπόνηση των αναστηλωτικών επεμβάσεων στο Κάστρο Νερατζιάς.
Για την αποκατάσταση του ανατολικού προμαχώνα των μεσαιωνικών οχυρώσεων η μελέτη ολοκληρώνεται. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου έλαβε οδηγία να αναθέσει άμεσα τη στατική και την αρχιτεκτονική μελέτη και για το υπόλοιπο τμήμα των οχυρώσεων το οποίο δεν έχει συμπεριληφθεί στην υπό εκπόνηση μελέτη.
Η Λίνα Μενδώνη ζήτησε να γίνει άμεσα η επικαιροποίηση της υφιστάμενης μελέτης για το Ναό του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Την επικαιροποίηση ανέλαβε η Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων. Συγχρόνως, η Εφορεία ανέλαβε την επικαιροποίηση της μελέτης συντήρησης. Κρίσιμη θεωρείται η τεκμηρίωση του μοναδικού αυτού μνημείου του 5ου-6ου αιώνα.
Στη σύσκεψη της Τετάρτης θα συζητηθεί και η μελέτη αποκατάστασης του Νοτίου τμήματος της Αρχαίας Αγοράς Κω, ενώ για το Δυτικό Αρχαιολογικό Χώρο απαιτείται στρατηγικό σχέδιο. Αποφασίστηκε η σύσταση επιστημονικής ομάδας εργασίας με τη συμμετοχή του Πανεπιστημίου του Μπάρι, το οποίο ενεργοποιείται επιστημονικά στο χώρο καθώς και μελετητών που ειδικεύονται σε αναστηλώσεις μνημείων. Να θυμίσουμε ότι έχουν πέσει από το σεισμό τρία από τα τέσσερα συνολικά τμήματα κιονοστοιχιών, ενώ ο χώρος παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα αναγνωρισιμότητας.
Το Τέμενος Χασάν Πασσά στο Πλατάνι, προϋπολογισμού 275.000 ευρώ, δημοπρατείται από τις υπηρεσίες της Περιφέρειας ως το τέλος Οκτωβρίου με ορίζοντα ολοκλήρωσης το φθινόπωρο του 2021. Η αποκατάσταση του Τεμένους Γαζή Χασάν στην Λότζια, είναι ένα από τα θέματα που θα απασχολήσουν την σύσκεψη της Τετάρτης στην Αθήνα. Θα συμμετάσχει και ο μελετητής του έργου προκειμένου να αποσαφηνιστούν τεχνικά θέματα. Δεδομένου ότι το συγκεκριμένο τέμενος μετά την αποκατάστασή του θα λειτουργήσει ως επισκέψιμο μνημείο, ενώ οι ισόγειοι χώροι του, που μέχρι τον σεισμό στέγαζαν εμπορικές χρήσεις, προβλέπεται να φιλοξενήσουν αρχαιολογικές εκθέσεις, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου ανέλαβε να εκπονήσει τη μελέτη συντήρησης του διακόσμου του τεμένους, και τις αναγκαίες μουσειολογικές και μουσειογραφικές μελέτες.