Στις ενέργειες που έχει δρομολογήσει το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού για την αποκατάσταση των μνημείων του νομού Ηρακλείου, μετά τους πρόσφατους σεισμούς στο Αρκαλοχώρι, αναφέρθηκε σήμερα διεξοδικά η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη.
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση του βουλευτή Βασίλη Κεγκέρογλου, η Λίνα Μενδώνη αναφέρθηκε σε συγκεκριμένα έργα και δράσεις που προχωρούν, έπειτα και από την επίσκεψή της στο Ηράκλειο, την Τετάρτη 17 Νοεμβρίου.
Στην Πρωτολογία της η Λίνα Μενδώνη είπε τα εξής:
«Κύριε Βουλευτά,
Ευχαριστώ για την ερώτησή σας, γιατί έτσι μου δίνετε την ευκαιρία να ενημερώσω, κι εσάς αλλά και τους βουλευτές, από το Βήμα της Βουλής, σχετικά με όλες τις ενέργειες στις οποίες έχει προβεί το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού για τα μνημεία που επλήγησαν από τους σεισμούς της 27ης και 28ης Σεπτεμβρίου στην Κρήτη.
Η σεισμική δραστηριότητα, αποκορύφωμα της οποίας ήταν ο σεισμός των 5,8 ρίχτερ που σημειώθηκε το πρωί της 27ης Σεπτεμβρίου 2021 και οι πολλές μετασεισμικές δονήσεις - και αυτό έχει μεγάλη σημασία για τα μνημεία - έως σήμερα, έπληξαν όχι μόνο μνημεία της περιοχής του επικέντρου του σεισμού, αλλά και σε μεγάλη ακτίνα, γύρω από αυτά. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου εξακολουθεί να διενεργεί και σήμερα εκτεταμένες αυτοψίες στην ύπαιθρο για την ολοκλήρωση της καταγραφής και τον εντοπισμό των βλαβών. Είναι προφανές ότι για τα μνημεία τα οποία φέρουν το βάρος του χρόνου, η μετασεισμική δόνηση ακόμα και η ισχυρή βροχή ή η διαφορά στις θερμοκρασίες μπορεί να επιφέρουν και επιπλέον βλάβες. Γι αυτό και συνεχίζονται οι συστηματικές αυτοψίες της Εφορείας. Λόγω του μεγάλου αριθμού ιστάμενων μνημείων της Βυζαντινής- Μεταβυζαντινής περιόδου, στην πληγείσα περιοχή ,η διαδικασία εκτιμάται ότι θα διαρκέσει, ενώ οι αυτοψίες πρέπει να επαναλαμβάνονται και σε μνημεία τα οποία ήδη έχουν ελεγχθεί, πριν από ένα μήνα. Πρόκειται, κυρίως, για μνημεία που χρονολογούνται έως το 1830μ.Χ., εικονογραφημένοι ναοί της βυζαντινής περιόδου και της ενετοκρατίας. Οι βλάβες τους ,βεβαίως, δεν είναι σε όλα ίδιες όπως ποικίλει και ο βαθμός επικινδυνότητας και φθοράς.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων ακολουθώντας τις οδηγίες μας, κατέθεσε τον κατάλογο αυτών των μνημείων μαζί με το αίτημά της για χρηματοδότηση των άμεσων σωστικών μέτρων, ύψους 1.500.000 ευρώ. Τα χρήματα αυτά έχουν εγκριθεί από το Υπουργείο Ανάπτυξης, έχει βγει η δική μου Υπουργική Απόφαση και τουλάχιστον από τις 16 Νοεμβρίου είναι στη διάθεση της Εφορείας.
Να σημειώσω ότι τα μνημεία του Δήμου Ηρακλείου, του Δήμου Μινώα- Πεδιάδος και του Δήμου Αρχανών-Αστερουσίων, στα οποία θα πραγματοποιηθούν οι αναγκαίες σωστικές εργασίες, επιλέχθηκαν σε συνέχεια των αυτοψιών όχι μόνο της Εφορείας αλλά και της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και κεντρικών υπηρεσιών του Υπουργείου.
Εκτός από τα άμεσα σωστικά μέτρα, θέτοντας ως απόλυτη προϋπόθεση να ολοκληρωθούν οι μελέτες αποκατάστασης το συντομότερο, εντός του 2022, σε σύσκεψη που πραγματοποιήσαμε προχθές στις 17 Νοεμβρίου στην Περιφέρεια Ηρακλείου, ζητήθηκε και συμφωνήθηκε, η συνδρομή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και του Πανεπιστημίου Κρήτης, ώστε, εν συνεχεία, να μπορέσουν να δρομολογηθούν οι εργασίες αποκατάστασης των σεισμόπληκτων μνημείων με τον πλέον ενδεδειγμένο και πρόσφορο τρόπο.
Στον κατάλογο με τα 40 μνημεία θα συμπεριληφθούν και όποια άλλα αρχαία και νεότερα μνημεία -που ανήκουν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Πολιτισμού- κριθεί απαραίτητο ότι χρήζουν επεμβάσεων άρσης ετοιμορροπίας. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων, ξεκίνησε τις ενδεδειγμένες ενέργειες, όπου απαιτούνται άμεσες υποστυλώσεις, λόγω κινδύνου κατάρρευσης,.
Να επισημάνω εδώ ότι, για τα κτήρια που έχουν χαρακτηριστεί ως μνημεία- χρονολογούνται μετά το 1830- και ανήκουν ιδιοκτησιακά σε τρίτους φορείς και ιδιώτες, σύμφωνα με το άρθρο 11 του Ν. 3028/2002 αρμόδιοι για τα έργα άρσης ετοιμορροπίας και αποκατάστασης είναι οι ιδιοκτήτες τους. Εδώ, η Εφορεία Αρχαιοτήτων μπορεί να συνδράμει και να βοηθήσει αλλά η ευθύνη είναι στους ιδιοκτήτες.
Από τα ανωτέρω γίνεται σαφές ότι το Υπουργείο Πολιτισμού κινήθηκε με ταχύτητα, ώστε να μην έχουμε περαιτέρω επιβάρυνση των σεισμόπληκτων μνημείων. Η σύμπραξη του Πολυτεχνείου Κρήτης και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με το ΥΠΠΟΑ και την Περιφέρεια, όπου χρειάζεται, διασφαλίζει την διεπιστημονική προσέγγιση των θεμάτων που αντιμετωπίζουν τα μνημεία, με δεδομένο ότι πρόκειται για εξειδικευμένα έργα, στα οποία εμπλέκονται ποικίλες επιστημονικές ειδικότητες και απαιτούν παράλληλη και ενδελεχή ερευνητική αντιμετώπιση, με αυστηρή μεθοδολογία. Με την συνδρομή των δύο πανεπιστημιακών ιδρυμάτων θα προκύψουν αφενός οι βέλτιστοι τρόποι επεμβάσεων στα μνημεία, αφετέρου ένα νέο, πρωτογενές υλικό έρευνας για την αναβάθμιση της σεισμικής συμπεριφοράς των μνημείων της περιοχής, που θα είναι διαθέσιμο και στις υπηρεσίες του Υπουργείου αλλά και στην επιστημονική κοινότητα».
Στη Δευτερολογία της η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού ανέφερε τα εξης:
«Καταρχήν, για τον κατάλογο των μνημείων, θα σας καταθέσω το τεχνικό δελτίο, έτσι όπως υπεβλήθη από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου, όπου υπάρχει και ο κατάλογος και η πρώτη περιγραφή για το πώς θέλει να αντιμετωπίσει αυτά τα μνημεία η Εφορεία. Επομένως, είναι στη διάθεσή σας.
Όπως ήδη ανέφερα, οι μελέτες για τα σεισμόπληκτα μνημεία, εντός των χωρικών ορίων των Δήμων που έχουν κηρυχθεί σε κατάσταση ανάγκης, έχουν ήδη δρομολογηθεί. Είναι, κυρίως, βυζαντινά και μεταβυζαντινά μνημεία, ναοί των Δήμων Μινώα-Πεδιάδας και Αρχανών-Αστερουσίων, ενώ δεν σημειώθηκαν καταστροφές από τον σεισμό στους οργανωμένους αρχαιολογικούς χώρους. Τα προβλήματα αφορούν αποκλειστικά σε ιστάμενα μνημεία.
Αναφορικά με τον Ιερό Ναό του Προφήτη Ηλία, στο Αρκαλοχώρι, που κατέρρευσε στο σεισμό, πράγματι, πήγα και τον είδα και αυτό το οποίο είπα είναι ότι το Υπουργείο Πολιτισμού ήδη έχει δρομολογήσει τις διαδικασίες, ώστε στο σημείο όπου ανεγέρθη ο ναός, το 1927 -δεν είναι ο ίδιος μνημείο- να ανεγερθεί μία νέα εκκλησία, στο ίδιο μέγεθος, με την ίδια μορφή και ακριβώς στο ίδιο σημείο που ήταν ο παλαιός, δεδομένου ότι χωροθετείται μέσα σε Α’ Αρχαιολογική Ζώνη, δηλαδή, της αδόμητης προστασίας. Ο νόμος μας επιτρέπει να ικανοποιήσουμε αυτό το αίτημα της τοπικής κοινωνίας. Στις 30 Νοεμβρίου ο σχετικός φάκελος θα εισαχθεί για συζήτηση στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.
Επίσης, το Υπουργείο θα στηρίξει τον Δήμο Μινώα-Πεδιάδας για την αποκατάσταση του Δημοτικού Σχολείου στο Θραψανό, παρά το γεγονός ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Υποδομών το έχουν χαρακτηρίσει ως κατεδαφιστέο. Για εμάς είναι προφανές ότι το συγκεκριμένο κτήριο δεν πρέπει να κατεδαφιστεί. Άλλωστε δεν μπορεί να υπερισχύσει η άποψη της κατεδάφισης, καθώς ήδη έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο από το 1989. Το γεγονός, λοιπόν, ότι είναι σχολείο, πέρα από μνημείο, μας ανάγκασε και το κάναμε με πολύ μεγάλη χαρά, να συνδράμουμε τον Δήμο, και να συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα του Πολυτεχνείου και του Πανεπιστημίου Κρήτης, ώστε να αντιμετωπιστεί με τον προσήκοντα σεβασμό.
Σε άλλα πληγέντα μνημεία, όπως είναι για παράδειγμα, η Παναγία Φανερωμένη στις Αρχάνες, ξέρετε ότι τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν από τον σεισμό θα αντιμετωπιστούν ούτως ή άλλως στην Προγραμματική Σύμβαση, την οποία υπογράψαμε προχθές, προϋπολογισμού 750.000€.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Μηνά στο Ηράκλειο. Είναι σε εξέλιξη το ερευνητικό πρόγραμμα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, μέσω Προγραμματικής Σύμβασης με προϋπολογισμό 180.000€, ώστε και τα προβλήματα που προέκυψαν από τον σεισμό να αντιμετωπιστούν μέσα στα πλαίσια του συγκεκριμένου ερευνητικού προγράμματος. Αντίστοιχη πρόνοια υπάρχει για τα ενετικά τείχη του Ηρακλείου, για το ανατολικό ευθύγραμμο τμήμα, και τη Sabbionara και τη Στοά της Πύλης Sabbionara. Είναι έργα τα οποία είναι ήδη ενταγμένα στο ΕΣΠΑ, στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης, με φορέα υλοποίησης τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηρακλείου.
Το τμήμα που υπέστη κάποιες βλάβες, που αφορά στα ενετικά τείχη του Ηρακλείου στο ευθύγραμμο τμήμα Μπέμπο- Αγ. Φραγκίσκου, και αυτό αντιμετωπίζεται μέσα στα πλαίσια του συγχρηματοδοτούμενου προγράμματος. Έχει προϋπολογισμό 2,5 εκατομμύρια ευρώ και αντίστοιχη πρόνοια υπάρχει για τη διαμόρφωση και αποκατάσταση της διαδρομής του ισόπεδου τμήματος της ενετικής οχύρωσης του Ηρακλείου, έργο άνω των 4 εκατομμυρίων, με δικαιούχο τον Δήμο Ηρακλείου, που υλοποιείται με την εποπτεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων.
Επίσης, η αποκατάσταση των Νεωρίων και η αποθήκη του άλατος στο Ηράκλειο, που παρουσίασαν προβλήματα, είναι ήδη σε εξέλιξη από τη δική μας αρμόδια Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, η διαδικασία για την εκπόνηση των απαιτούμενων μελετών, αρχιτεκτονική, στατική, γεωτεχνική.
Αυτό που θέλω να πω κύριε Κεγκέρογλου, γιατί ρωτήσατε για όλα τα μνημεία της περιοχής, ακόμη και για το τι θα κάνουμε στο αεροδρόμιο Καστελίου, είναι ότι ξέρετε πάρα πολύ καλά ότι υπάρχει πρόνοια και σχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού για όλα αυτά. Με απόδειξη και τεκμήριο την άμεση και ταχύτατη εκκίνηση των διαδικασιών για τα σεισμόπληκτα. Ευχαριστώ»