Αυτοψίες στα έργα που εκτελεί το Υπουργείο Πολιτισμού στις Περιφερειακές Ενότητες Έβρου και Δράμας πραγματοποίησε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.
Η κ. Μενδώνη ξεκίνησε από το τέμενος Βαγιαζήτ, στο Διδυμότειχο, εμβληματικό μνημείο και ένα από τα πλέον σημαντικά μνημεία της Oθωμανοκρατίας, το οποίο εγκαινιάστηκε, σύμφωνα με την επιγραφή της εισόδου του, το Μάρτιο του 1420.
Καλύπτει έκταση σχεδόν ενός στρέμματος και αποτελείται από μια τετραγωνικής κάτοψης αίθουσα προσευχής και έναν μιναρέ στη δυτική γωνία. Η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στις 22 Μαρτίου 2017 κατέστρεψε την στέγη του Τεμένους καθιστώντας επιτακτική την πλήρη αποκατάστασή του. Η προηγούμενη επιστέγαση της δρύινης στέγης, με φύλλα μολύβδου συνέτεινε στην εξαιρετική μνημειακότητά του, ενώ η περίπλοκη διάρθρωση του σκελετού της καθιστά το μνημείο ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά ξύλινα μνημεία, στην Ευρώπη. Σειρά διαβρωτικών φαινομένων, άστοχες παλαιότερες επεμβάσεις, κυρίως στον περιβάλλοντα χώρο, η αποσύνθεση και πτώση στο εσωτερικό της στέγης της μονωτικής πηλοκονίας κατέστησαν αναγκαία σειρά προκαταρκτικών επεμβάσεων. Το Τέμενος πρόκειται να αποκατασταθεί στα πρότυπα της τελευταίας φάσης του, των αρχών του 20ου αιώνα, με παράλληλη ανάδειξη στοιχείων προηγούμενων φάσεων, ώστε να είναι αναγνώσιμη η δομική ιστορία του μνημείου, όπως και οι επεμβάσεις που έγιναν σε διάφορες χρονικές περιόδους.
Μετά την επίσκεψη στο Μνημείο, πραγματοποιήθηκε ευρεία σύσκεψη υπό την Υπουργό Πολιτισμού, παρουσία του Περιφερειάρχη Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Χριστόδουλου Τοψίδη, του Γενικού Γραμματέα Πολιτισμού Γιώργου Διδασκάλου, του Αντιπεριφερειάρχη Έβρου Ευάγγελου Πουλιλιού, του Δημάρχου Διδυμοτείχου Ρωμύλου Χατζηγιαννόγλου και των αρμόδιων υπηρεσιακών στελεχών του ΥΠΠΟ, προκειμένου να εξεταστεί το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης των έργων αποκατάστασης του μνημείου.
Σε δηλώσεις της, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της σύσκεψης η Λίνα Μενδώνη, τόνισε την ανάγκη να τηρηθούν τα χρονοδιαγράμματα, ώστε οι εργασίες αποκατάστασης του Τεμένους να έχουν ολοκληρωθεί στις 31 Δεκεμβρίου 2025. «Όπως γνωρίζετε», επισήμανε η Υπουργός, «το Τέμενος Βαγιαζήτ και η αποκατάστασή του είναι μία από τις προτεραιότητες του Υπουργείου Πολιτισμού και ένα από τα εμβληματικά έργα, τα οποία χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης, με προϋπολογισμό περίπου 13.500.000 εκατομμύρια ευρώ. Είναι ένα μνημείο το οποίο αντιμετώπισε καθυστερήσεις και πολύ μεγάλες δυσκολίες από το 2017 και μετά. Αλλά αυτά ανήκουν στο παρελθόν. Σήμερα, με την συμμετοχή του Περιφερειάρχη, του Αντιπεριφερειάρχη, του Δημάρχου, και όλων των αρμοδίων Διευθύνσεων του Υπουργείου Πολιτισμού και των αναδόχων των έργων, οι οποίοι έχουν ήδη εγκατασταθεί, ελέγξαμε το χρονοδιάγραμμα, το οποίο θα πρέπει να τηρηθεί απαρέγκλιτα, ώστε οι εργασίες στο μνημείο να έχουν ολοκληρωθεί στις 31.12.2025 που είναι και το όριο, το οποίο θέτει το Ταμείο Ανάκαμψης. Είναι ένα έργο σύνθετο, στο οποίο εμπλέκονται πολλοί και η αποκατάστασή του είναι ειδικών απαιτήσεων. Είναι ένα έργο το οποίο απαιτεί μεγάλη προσοχή, απαιτεί κεντρικό συντονισμό και για αυτό στις 7 Αυγούστου θα είμαι ξανά εδώ».
Aποκατάσταση τριών μεταβυζαντινών εκκλησιών στον Έβρο
Στη συνέχεια η Υπουργός, πραγματοποίησε αυτοψία στους μεταβυζαντινούς Ναούς του Αγίου Αθανασίου στους Μεταξάδες (17ος αι.), του Αγίου Αθανασίου στο Αλεποχώρι (18ος αι.), του Αγίου Παντελεήμονα στο Παλιούρι (18ος αι.). Οι εργασίες αποκατάστασης των ναών, οι οποίοι έχουν εξαιρετικά ενδιαφέροντα τοιχογραφικό διάκοσμο, και η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου τους εκτελούνται από την Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεώτερων Μνημείων και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Εβρου, με προϋπολογισμό 1.000.000 ευρώ και πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ταφικό Μνημείο της Μικρής Δοξιπάρας-Ζώνης
Στην αυτοψία στον Ταφικό Τύμβο της Μικρής Δοξιπάρας-Ζώνης η Λίνα Μενδώνη ενημερώθηκε για τις εργασίες αποκατάστασης του «τύμβου», ο οποίος επαναφέρει τον χώρο στην αρχική του εικόνα, με την αποκατάσταση της γεωμετρίας του τύμβου, προστατεύει τα ευρήματα και δημιουργεί έναν μοναδικό μουσειακό χώρο, ο οποίος θα αποδίδει την εικόνα τη στιγμή της ολοκλήρωσης της ανασκαφικής έρευνας. Στην ανασκαφή ερευνήθηκαν τέσσερις λάκκοι με υπολείμματα καύσεων τριών ανδρών και μιας γυναίκας, μαζί με πολυάριθμα αντικείμενα, πήλινα, γυάλινα και χάλκινα αγγεία, χάλκινοι λυχνοστάτες και λυχνάρια, χάλκινα φανάρια, όπλα, κοσμήματα, ξύλινα κιβωτίδια κ.ά. Οι πέντε ταφικές άμαξες ενταφιάστηκαν στον ίδιο χώρο μαζί με τα υποζύγιά τους. Δίπλα τους τάφηκαν άλλα πέντε άλογα. Σε όλες τις άμαξες διατηρούνται τα μεταλλικά λειτουργικά και διακοσμητικά στοιχεία, ενώ σε δύο από αυτές διατηρούνται και αποτυπώματα των ξύλινων τμημάτων τους.
«Το Υπουργείο Πολιτισμού», δήλωσε η Λίνα Μενδώνη, μετά την αυτοψία, «σε συνεργασία με την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, όσον αφορά στους πόρους του ΕΣΠΑ, και αυτοτελώς ως προς τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, υλοποιεί στην Π.Ε. Έβρου, έργα προϋπολογισμού σχεδόν 40 εκατομμύριων ευρώ. Είναι η πρώτη φορά που γίνεται στις υποδομές του Πολιτισμού, συνολικά, συντονισμένα και μεθοδικά, ένα τόσο πολύ μεγάλο έργο, ιδιαίτερα στον Έβρο. Ο Τύμβος της Δοξιπάρας είναι ένα εμβληματικό έργο. Η αρχαιολογική σκαπάνη αποκάλυψε αυτό το μοναδικό εύρημα για τα ελληνικά δεδομένα, περίπου 20 χρόνια πριν. Σήμερα, είμαστε πιο κοντά από ποτέ στην υλοποίηση του έργου αποκατάστασης και ανάδειξης. Υπάρχει ο ανάδοχος, ο οποίος βρίσκεται στη διαδικασία έκδοσης οικοδομικής άδειας, για να ξεκινήσει το έργο της κατασκευής του Τύμβου, έτσι όπως ήταν πριν από την ανασκαφή. Αποκαθίσταται ένας αρχαιολογικός χώρος, ένας πάρα πολύ σημαντικός πολιτιστικός πόλος για την περιοχή του Βορείου Έβρο, και συγχρόνως, ένας αναπτυξιακός πόρος για την περιοχή, έχοντας όλες τις προϋποθέσεις να αναδειχθεί σε χώρο μεγάλης επισκεψιμότητας. Σήμερα, φτάσαμε να έχουμε ένα ορατό μέλλον. Εκτός απροόπτου όλα τα έργα θα συνεχιστούν σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, ώστε πλέον να αποδοθεί ο συγκεκριμένος αρχαιολογικός χώρος στην τοπική κοινωνία».
Στρατόπεδο Ανδρικάκη- Τέμενος Αράπ-Τζαμί – Ι.Ν. Αγίας Σοφίας
Στη Δράμα η Υπουργός Πολιτισμού, επικεφαλής κλιμακίου του ΥΠΠΟ, πραγματοποίησε αυτοψίες στα έργα πολιτισμού που εκτελούνται από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού. Η Λίνα Μενδώνη επισκέφθηκε το στρατόπεδο Ανδρικάκη, στα κτήρια του οποίου προβλέπεται να φιλοξενηθούν οι εγκαταστάσεις του Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, ως μέρος ενός ευρύτερου Κέντρου Οπτικοακουστικών Τεχνών.
Στη σύσκεψη εργασίας, στο Δημαρχείο της Δράμας, παρουσιάστηκαν στην Υπουργό οι μελέτες του έργου, οι οποίες εκπονήθηκαν, με χορηγία της εταιρείας Raycap του αείμνηστου Κώστα Αποστολίδη.
Όπως τόνισε, η Υπουργός, «η δημιουργία του Κέντρου Οπτικοακουστικής Βιομηχανίας στο Στρατόπεδο Ανδρικάκη είναι έργο όχι απλώς καινοτόμο και πρωτοποριακό, αλλά ένας τεράστιος αναπτυξιακός μοχλός για τη Δράμα, την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας Θράκης, ολόκληρη τη Βόρειο Ελλάδα. Όταν ολοκληρωθεί θα έχουν δημιουργηθεί προϋποθέσεις μοναδικές για την ανάπτυξη της πολιτιστικής και δημιουργικής βιομηχανίας στον ελλαδικό χώρο. Σήμερα έγινε η αναγκαία συντονιστική παρέμβαση, ώστε να δρομολογήσουμε τα επόμενα βήματα, να φτιάξουμε τον οδικό χάρτη για τις επόμενες ενέργειες, με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, ώστε το συντομότερο δυνατόν να ολοκληρωθούν και οι μελέτες εφαρμογής, ώστε να ξεκινήσει σταδιακά, η ένταξη των χώρων έτσι όπως τους υποδεικνύουν οι μελετητές σε συγκεκριμένο χρηματοδοτικό πρόγραμμα». Το έργο θα κατασκευαστεί σταδιακά με την α’ φάση να περιλαμβάνει τα 4 κτίρια στο στρατόπεδο, που πρόκειται να καλύψουν τις ανάγκες του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, και τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου. Η πρώτη φάση του έργου χρηματοδοτείται από την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης με το ποσό των 6.000.000 ευρώ.
Στη σύσκεψη μετείχαν ο Βουλευτής Ν.Δ. Νομού Δράμας Δ. Κυριαζίδης, ο Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης Χριστόδουλος Τοψίδης, ο Αντιπεριφερειάρχης Δράμας Μιχάλης Μουρβετίδης, ο Δημάρχος Δράμας Γιώργος Παπαδόπουλος, εκπρόσωποι του Υπερταμείου και της ΕΤΑΔ, της εταιρείας Raycap, του Τμήματος Κινηματογράφου του Α.Π.Θ., του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Δράμας, και υπηρεσιακοί παράγοντες του ΥΠΠΟ.
Κατά την περιοδεία της στη Δράμα, η Υπουργός Πολιτισμού, πραγματοποίησε αυτοψία στο Τέμενος Αράπ Τζαμί, όπου οι εργασίες αποκατάστασης του μνημείου υλοποιούνται από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών με συνολικό προϋπολογισμό 1.500.000 ευρώ και χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Η Υπουργός, έδωσε οδηγίες για τον συντονισμό των ενεργειών που αφορούν στη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου και θα συμβάλλουν στην ανάδειξη της πρόσοψης του Μνημείου.
Η Λίνα Μενδώνη, επισκέφτηκε και τον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας στη Δράμα, όπου η Εφορεία Αρχαιοτήτων Δράμας υλοποιεί ένα αποκατάστασης του Ναού, προϋπολογισμού 600.00 ευρώ. Κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκαλύφθηκε παλαιοχριστιανική Βασιλική και παρεκκλήσιο, στα θεμέλια του υφιστάμενου Ναού. Το έργο, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 1.500.000 ευρώ, συνεχίζεται στην επόμενη προγραμματική περίοδο- βάσει των νέων δεδομένων. Δόθηκαν οδηγίες από την Υπουργό στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Δράμας και στη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων, να προχωρήσουν με ταχείς ρυθμούς στην επικαιροποίηση των μελετών για την απρόσκοπτη συνέχεια του έργου.