Σύμβολα εξουσίας, ιεραρχίας, ταυτότητας, ομαδοποίησης, ένδειξης φύλου, καταγωγής... Λίγο-πολύ, όλων μας τα σώματα έχουν υπάρξει ένστολα, όπως αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης της έκδοσης των Μέτυς Τσουκάτου και Ελευθερίας Αράπογλου.
«Ένα ανθρωπολογικό πείραμα», λέει, τρίβοντας το σαγόνι του, ο Ρομέο Καστελούτσι στην οθόνη, καθώς μιλάμε για την παράστασή του Bros. Εχει ντύσει ερασιτέχνες με στολές αστυνομικών για να δημιουργήσουν το πλήθος της σκηνής.
«Αυτό είναι μια μεταφορά για να δούμε την κοινωνία μας, όχι μόνο την αστυνομική παρουσία. Υπενθυμίζω είναι ένα ανθρωπολογικό πείραμα. Δουλεύω με ερασιτέχνες, γιατί είναι ένας διάλογος με την πόλη και τον πολίτη. Απλοί άνθρωποι που όταν βάλουν τη στολή αλλάζουν, γίνονται ένα σώμα. Λέμε στην Ιταλία “in corpo di polizia”. Ενικός αριθμός. Σε ένα σώμα. Eξαιτίας της απίστευτης δύναμης της στολής -και αυτή είναι μια ακόμα ανθρωπολογική κατασκευή, ε;».
Τον θυμάμαι καθώς ξεφυλλίζω την εξαιρετικής συγκρότησης και απεύθυνσης έκδοση τέχνης, μόδας και λόγου, «Ενστολα σώματα», που υπογράφουν οι Μέτυ Τσουκάτου, Ελευθερία Αράπογλου (ClothesLines), συγκεντρώνοντας κείμενα και εικόνες αναφοράς που αφορούν ακριβώς στη χρήση, τη λειτουργία, τον συμβολισμό, ακόμα και την κατασκευή των μύθων που ενσαρκώνουν οι στολές. Με τρόπο οριζόντιο. Από τη μαρτυρία μιας εργάτριας στη βιομηχανία ρούχων Dur της Πάτρας, που σάρωσε την αγορά αντρικών ρούχων στη δεκαετία του ’80, μέχρι το πρόδρομο ελληνικό κουήρ, με το έργο «Αμαλ(λ)ία» του Αρη Σιάφα -σαφής αναφορά στη στολή της Αμαλίας που κυριάρχησε μια εποχή στην Αθήνα.
«Η στολή της Αμαλ(λ)ίας ειρωνεύτηκε ήπια τη βασίλισσα που παρήγγειλε την αρχική εκδοχή της, απέτισε φόρο τιμής στις νεανίδες των εθνικών εορτών οι οποίες κατά καιρούς τη φόρεσαν και έντυσε τη φωνή του ''Kεφαλιού που τραγουδάει'', του ίδιου Κεφαλιού που κατάφερε σε μια βραδιά να επινοήσει εκ νέου τις queens της σκηνής και της πίστας», σημειώνει στο λεύκωμα ο Απόστολος Λαμπρόπουλος.
Σύγχρονα κύματα παράδοσης σαρώνουν συγκεκριμένες σελίδες της έκδοσης επίσης: Η περίφημη φορεσιά της Αγιάννας Εύβοιας, μιας περιοχής με μητριαρχικά χαρακτηριστικά αναφέρεται και οδηγεί τους 2WO+INE=2 στη δημιουργία ενός μαύρου βαμβακερού φορέματος με αναφορά σε αυτή τη στολή. Τα σχοινιά στο πίσω μέρος του φορέματος παραπέμπουν σε κόσμημα νυφικής φορεσιάς.
Διαβάζουμε στην έκδοση «Ενστολα σώματα»: «Η περιοχή ήταν ξακουστή για την καλλιέργεια ριζαριού, ενός φυτού από τις ρίζες του οποίου παρήγαγαν βαφή, την οποία πουλούσαν τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Αυτή ήταν μια εργασία που έκαναν αποκλειστικά γυναίκες, μόνες τους. Στο έργο μας προσεγγίζαμε τη φορεσιά με το δικό μας σχεδιαστικό λεξιλόγιο και δικά μας εργαλεία, σεβόμενες παράλληλα τους ηθικούς και αισθητικούς κώδικες».
Η στολή του Ελληνα δικηγόρου γίνεται αντικείμενο μελέτης από την ομάδα «Ενδυμα και Νόμος».
Σε έρευνα που πραγματοποίησαν οι συμμετέχοντες θεωρούν απαραίτητη τη στολή εργασίας τους -σακάκι, γραβάτα-, μέρος του επαγγέλματος, γιατί έτσι «δεν είναι πλέον άτομα αλλά δικηγόροι, συλλειτουργοί της δικαιοσύνης».
H Μέτυ Τσουκάτου, υπό τον τίτλο «Ντύνοντας την ουτοπία: Η στολή της αδελφότητας των Kibbo Kift», κάνει εκτενή αναφορά σε αυτό το νεανικό κίνημα της Αγγλίας του Μεσοπολέμου, το οποίο φιλοδοξούσε να ανανεώσει και να αναδιοργανώσει τη ζωή εν γένει μέσω της επιστροφής στη φύση.
«Οι στολές των Kibbo Kift αφηγούνται την ιστορία ενός χαρισματικού άνδρα και μιας ομάδας νέων ανθρώπων, οι οποίοι στον απόηχο του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου οραματίστηκαν μια καλύτερη κοινωνία και επιχείρησαν να την υποστασιοποιήσουν. […] Στόχευαν να διαμορφώσουν την ταυτότητα των Kinksfolk ως των επίλεκτων που θα σώσουν τον πολιτισμό από την παρακμή και θα διασώσουν το ουτοπικό σχέδιο της ομάδας».
Eύγλωττο, χωρίς τη χρήση της παραμικρής λέξης, το φωτογραφικό αφιέρωμα του Σπύρου Στάβερη, με μέλη φιλαρμονικής ορχήστρας, αεροσυνοδό, ναυαγοσώστρια, μοδίστρα, καμαριέρα πολυτελούς ξενοδοχείου, αστυνομικό σε χώρο εγκλήματος, ντυμένο με ολόσωμη νάιλον στολή για να μη αλλοιώσει τα στοιχεία. Η ομάδα ΣΕΡΑΠΙΣ παρουσιάζει το Worker Vest Dress από τη συλλογή «Ι Am Hope» στο λιμάνι του Πειραιά, μπροστά από το πλοίο Liberty.
Η συλλογή διαρθρώνεται από τέσσερα βίντεο, γυρισμένα ταυτόχρονα.
«Πώς η στολή οπτικοποιεί και ενσαρκώνει αυτό που σημαίνει να είσαι μοντέρνος, πώς συμμετέχει στη συνεχή αλληλεπίδραση μεταξύ ομοιότητας και διαφοράς; Ποιες είναι οι ερμηνείες των στολών στη σύγχρονη σχεδιαστική δημιουργία; Ποια στοιχεία τους επανέρχονται με επιμονή στη μόδα και γιατί; Τα δεκαπέντε έργα της έκδοσης αγγίζουν ένα ή περισσότερα από τα παραπάνω ζητήματα με διαφορετικές οπτικές και εργαλεία», τονίζει η Μέτυ Τσουκάτου.
Συνολικά, στην έκδοση βλέπουμε φωτογραφίες, κολάζ, πρωτότυπα ρούχα, τα αποτελέσματα μιας ποιοτικής έρευνας, την καταγραφή μιας σειράς από περφόρμανς, τη φωτογραφική αποτύπωση ενός καλλιτεχνικού πρότζεκτ, αρχειακό υλικό, δοκίμια κ.ο.κ.
Στα «Ένστολα Σώματα» συμμετέχουν με κείμενα και έργα τους οι 2WO+1NE=2 (Βαλίσια Γκότση, Στέλλα Παναγοπούλου), Ελευθερία Αράπογλου, Μαρία Βαρελά, Τάνια Βελίσκου, ENDYMA (Μιχαήλ Καρδαμάκης), Όλγα Ευαγγελίδου, Μαίρη Θηβαίου, Ευτυχία Καραμολέγκου, Κίκα Κυριακάκου, Απόστολος Λαμπρόπουλος, Γιώργος Μαραζιώτης, Γιώργος Μαυρόπουλος, Ομάδα «Ένδυμα και Νόμος» (Xρυσούλα Καπαρτζιάνη, Σπύρος Κουλοχέρης, Μυρσίνη Πήχου), ΣΕΡΑΠΙΣ, Άρης Σιαφάς, Σπύρος Στάβερης, Μέτυ Τσουκάτου.