Εκτενέστατο άρθρο παρουσιάζουν οι «New York Times», με φωτογραφίες που πρώτη φορά έρχονται στη δημοσιότητα, για την περίφημη Συλλογή Στερν με τις 161 κυκλαδικές αρχαιότητες, που περνούν στην κυριότητα της Ελλάδας μέσα από μια πρωτοφανή συμφωνία.
«Καινοφανή» χαρακτηρίζουν οι «New York Τimes» τη συμφωνία μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης, του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης και του δισεκατομμυριούχου και φιλάνθρωπου Λέοναρντ Στερν.
Θυμίζουμε ότι, όπως έγινε ξαφνικά γνωστό, μέσω συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου στις 30 Αυγούστου, μια συλλογή 161 κυκλαδικών αρχαιοτήτων, άγνωστων ακόμα και στο ΥΠΠΟ, που ανήκαν στον Λέοναρντ Στερν, θα εκτεθούν στο Μητροπολιτικό Μουσείο και σταδιακά στην Ελλάδα, με τη διαρκή υπόμνηση ότι ανήκουν στην ελληνική Πολιτεία.
Σύμφωνα με τους «New York Times», στους οποίους μιλά και φωτογραφίζεται ο Στερν, η συλλογή άρχισε να συγκροτείται πριν από 40 χρόνια.
Από χθες, σχεδόν όλα τα αντικείμενα της συλλογής παραδόθηκαν στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και φυλάσσονται σε ειδικά ξύλινα κουτιά, ενώ, από τις αρχές Νοεμβρίου, 15 από αυτά θα έρθουν στην Ελλάδα και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, όπου θα εκτεθούν για ένα χρόνο. Στη συνέχεια θα επιστρέψουν στο ΜΕΤ και θα έρθουν αντίστοιχα άλλα αντικείμενα της συλλογής Στερν για την επόμενη έκθεσή τους. Οριστικά στην Ελλάδα θα επιστρέψουν σε 20 χρόνια, με δυνατότητα παράτασης μέσω ειδικής συμφωνίας για άλλα 20 χρόνια.
Η συλλογή Στερν από το 2024 και για τουλάχιστον 10 χρόνια θα εκτίθεται σε ειδική αίθουσα του Μητροπολιτικού Μουσείου.
Θυμίζουμε ότι ο Στερν δωρίζει τη συλλογή των 161 αρχαιοτήτων στο Ινστιτούτο Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού με έδρα του Ντέλαγουερ, το οποίο υπόκειται στις αρχές του αρχαιολογικού νόμου της Ελλάδας, σύμφωνα με το καταστατικό του, ενώ πρόεδρος είναι ο εκάστοτε πρόεδρος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
Για πρώτη φορά από την αιφνίδια ανακοίνωση της υπόθεσης, κάνει δήλωση σε μέσο ενημέρωσης ο διευθυντής του Metropolitan Museum, ο Μax Hollein. «H συμφωνία οικοδομείται πάνω σε δεκαετίες μιας γόνιμης συνεργασίας μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του Met. Eίμαστε ευτυχείς που παίξαμε ρόλο στη συμφωνία αυτή και ενθουσιασμένοι που θα μπορέσουμε να επιμορφώσουμε τους επισκέπτες και τους μελετητές τώρα, αλλά και στις επόμενες γενιές».
Ο Στέρν λέει ότι άρχισε να ενδιαφέρεται για την Κυκλαδική Τέχνη από τα νιάτα του, όταν είδε κάποια ειδώλια στο MET και θαύμασε «τη δύναμη και την απλότητά» τους. Αρχισε να τα συλλέγει το 1981 και τα συγκέντρωνε στο σπίτι του στην Fifth Avenue, σε ένα δωμάτιο που χρησίμευε ως βιβλιοθήκη.
Δεν υπάρχει αναφορά στο δημοσίευμα για τον τρόπο που απέκτησε τις αρχαιότητες ο Στερν, γίνεται αναφορά όμως σε μια δήλωση της Λίνας Μενδώνη προ καιρού ότι το ΥΠΠΟ δεν έχει ως τώρα στη διάθεσή του στοιχεία ότι οι κυκλαδικές αρχαιότητες της Συλλογής βγήκαν παράνομα από τη χώρα.
Πριν από τρία χρόνια προσέγγισε τον διευθυντή του Met και του πρότεινε να εκτεθούν στο μουσείο, λέει ο ίδιος ο Στερν στην εφημερίδα. Ετσι ξεκίνησε μια διαδικασία που κατέληξε στη δημόσια έκθεσή τους, χωρίς να υπάρχουν αμφιβολίες για την κυριότητα και τον έλεγχο της συλλογής, που ανήκουν στην Ελλάδα, σύμφωνα με το δημοσίευμα.
Η συμφωνία που επικυρώθηκε με νομοσχέδιο
Με βάση τη συμφωνία, όπως αναγράφεται στο νομοσχέδιο, η συλλογή θα εκτίθεται στο Μet για 25 χρόνια, με έναρξη τον Ιανουάριο του 2024 και ως τις 31 Δεκεμβρίου του 2048. Συγκεκριμένα, από το 2024 ώς το 2033 θα εκτίθενται και τα 161 αντικείμενα της Συλλογής. Από εκεί και πέρα κάθε πέντε χρόνια έως και το 2048 θα έρχονται στην Αθήνα 15 διαφορετικές αρχαιότητες και θα εκτίθενται στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
Με το που θα λήξει η έκθεση στο Μet τον Δεκέμβριο του 2048, θα επιστρέψει στη χώρα μας και θα εκτεθεί σε μουσεία της Ελλάδας που θα εγκρίνει τότε το υπουργείο Πολιτισμού, σύμφωνα με το κείμενο του νομοσχεδίου.
Το ελληνικό κράτος έχει τη δυνατότητα όμως να συμφωνήσει τον δανεισμό της συλλογής από τον Ιανουάριο του 2049 για άλλα 25 χρόνια.
«Προς τον σκοπό της διαρκούς και πολυετούς προβολής της κυκλαδικής τέχνης στο ΜΕΤ συμφωνείται η αποστολή από το Ελληνικό Κράτος, με δαπάνες του ΜΕΤ Αρχαιοτήτων του Κυκλαδικού Πολιτισμού από τα μουσεία της Ελλάδας, τις οποίες θα επιλέγει το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και θα αποστέλλει λόγω δανεισμού, ως εξής:
δεκαπέντε (15) αρχαιότητες για το διάστημα από 1.1.2034-31.12.2048,
δεκαπέντε (15) αρχαιότητες για το διάστημα από 1.1.2039-31.12.2048
δεκαπέντε (15) αρχαιότητες για το διάστημα από 1.1.2044-31.12.2048.
Σε περίπτωση μη δανεισμού της συλλογής εκ μέρους του Ελληνικού Κράτους προς το ΜΕΤ, για το διάστημα από την 1η.1.2049 και εφεξής, αποστολή με δαπάνες του ΜΕΤ και έκθεση στην ως άνω αίθουσα με την προαναφερθείσα ένδειξη και για περίοδο είκοσι πέντε (25) ετών από την 1η.1.2049, εκατόν είκοσι δύο (122) αρχαιοτήτων του Κυκλαδικού Πολιτισμού από τα μουσεία της Ελλάδας που θα αποστείλει τότε το Ελληνικό Κράτος στο ΜΕΤ», καταλήγει το κείμενο του νομοσχεδίου.
Το ΜΕΤ υποχρεούται να εκδώσει πλήρη μουσειακό κατάλογο της Συλλογής, ο οποίος θα συνταχθεί με τη συμμετοχή δύο ειδικών επιστημόνων της επιλογής του υπουργείου και θα περιέχει προλόγους εκ μέρους του διευθυντή του ΜΕΤ, της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού και της προέδρου του Κυκλαδικού Μουσείου. Ο κατάλογος θα εκδοθεί και στα ελληνικά, ενώ το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης θα επιβαρυνθεί με τις δαπάνες έκδοσης δικού του καταλόγου.
Επίσης, με βάση τη συμφωνία, κάθε τρία χρόνια θα προκηρύσσεται υποτροφία από το ΜΕΤ για Ελληνες αρχαιολόγους, με θέμα τη μελέτη του Κυκλαδικού Πολιτισμού.