Eδώ και αρκετά χρόνια η συμβατική διάκριση μεταξύ «εμπορικού» και «ποιοτικού» θεάτρου έχει ακυρωθεί από ένα mix-and-match πνεύμα που ταιριάζει καλύτερα στο «συμπεριληπτικό» πνεύμα της εποχής μας αλλά και το σημερινό τρόπο λειτουργίας της θεατρικής αγοράς.
Άλλοτε οι λέξεις «εμπορικό θέατρο» ανακαλούσαν αυτομάτως τα μεγάλα, ιστορικά θέατρα του αθηναϊκού κέντρου, τους σταρ (ο κινηματογράφος συνέβαλε καίρια στην διαμόρφωση του γηγενούς σταρ-σίστεμ) και τα δημοφιλή έργα (συνήθως του καλού αστικού δράματος, δοκιμασμένες κωμωδίες αλλά και πιο ελαφρά θεάματα, όπως οι επιθεωρήσεις) που εξασφάλιζαν μεγάλη προσέλευση κοινού. Το «ποιοτικό θέατρο», από την άλλη, εκπροσωπούσε το Υπόγειο του μοναδικού Καρόλου Κουν, που απαιτούσε οι ηθοποιοί του να είναι απολύτως αφοσιωμένοι στις παραστάσεις του και μόνο. Σταδιακά, από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 κι εξής, το πιο δύσκολο θέατρο (παραστάσεις, αλλιώς, για την παραγωγή των οποίων το ταμείο δεν αποτελούσε το πλέον καθοριστικό κριτήριο) συνδέθηκε με την δουλειά των επιχορηγούμενων ομάδων σε μικρούς θεατρικούς χώρους, με πολύ καλούς αλλά όχι ευρέως γνωστούς ηθοποιούς και έργα/παραστάσεις που δοκιμάζουν και προτείνουν πιο τολμηρές φόρμες και θέματα.
Η θεατρική αγορά αλλάζει – έχει ήδη αλλάξει
Θα χρειάζονταν πολλές σελίδες για να αποτυπωθεί και να ερμηνευθεί η διαδικασία που άλλαξε καίρια τους όρους και τα όρια της θεατρικής αγοράς. Θα αναφέρω ως ενδεικτική των εξελίξεων της τελευταίας εικοσαετίας την δημιουργία μικρών σκηνών που προέκυψαν από περιορισμό της έκτασης των μεγάλων θεάτρων ή δίπλα τους - όπως το Ιλίσια-Βολανάκης δίπλα στο Ιλίσια, το Μικρό Παλλάς δίπλα/κάτω από το Παλλάς της Βουκουρεστίου, το Μικρό Γκλόρια, δίπλα στο Γκλόρια της Ιπποκράτους ή το Μικρό Χορν δίπλα στο θέατρο Χορν στην οδό Αμερικής.
Τα μικρότερα θέατρα γεμίζουν ευκολότερα, δεν απαιτούν μεγάλου κόστους παραγωγές και αν τυχόν μία παράσταση δεν προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού, μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί από άλλη.
Επιπλέον θέατρα που ξεκίνησαν ως επιχορηγούμενα και μεγάλωσαν εντυπωσιακά μέσα στα χρόνια, όπως το Θέατρο του Νέου Κόσμου, τα τελευταία χρόνια ενοικιάζουν θέατρα του κέντρου για να παρουσιάσουν παραστάσεις με δυναμική sold-out, ενώ και το δυναμικό των θεατρικών επιχειρηματιών έχει ανανεωθεί. Δεν τους απασχολούν παλιές διακρίσεις και στεγανά και επενδύουν σε ηθοποιούς των «ποιοτικών» σκηνών (που, εν τω μεταξύ, έγιναν γνωστοί παίζοντας σε σίριαλ και ταινίες) για παραστάσεις που απευθύνονται στο μεγάλο κοινό.
Χαρακτηριστική των εν εξελίξει διαδικασιών συνάντησης του «ποιοτικού» με το «εμπορικό» (μέσα σε εισαγωγικά, γιατί ο ένας όρος δεν αποκλείει τον άλλο, αντίθετως, στις καλύτερες περιπτώσεις ποιοτικό και εμπορικό πάνε μαζί) είναι η παράσταση «Συνέβη στο Μοντερέι» με την Λυδία Φωτοπούλου και την Καίτη Κωνσταντίνου στο Μικρό Χορν.
Η Λυδία Φωτοπούλου, εκκινώντας από σημαντικούς ρόλους στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, συνέδεσε το υποκριτικό της ταλέντο με σπουδαίους σκηνοθέτες και παραστάσεις που συνέβαλαν στην θεατρική άνθηση της περιόδου 1990-2010. Παρότι έχει παίξει σε αρκετές τηλεοπτικές σειρές, έγινε ευρέως γνωστή με την πρόσφατη κωμική σειρά της ΕΡΤ1 «Η τούρτα της μαμάς» των Αποστόλου και Ρήγα (2020-2022).
Την Καίτη Κωνσταντίνου, με την οποία μοιράζεται την σκηνή του Μικρού Χορν, την γνωρίσαμε όλοι από την εξαιρετική ερμηνεία της στην κωμική σειρά «Εγκλήματα» (ΑΝΤ1, 1998-2000), που της άνοιξε τον δρόμο στην συνέχεια για μια σειρά ρόλων σε τηλεοπτικές σειρές. Όπως έχει συμβεί και με άλλους πολύ καλούς ηθοποιούς, η τηλεοπτική επιτυχία της λειτούργησε αδίκησε την θεατρική της πορεία. Γιατί, εκτός από την σαθρή διάκριση εμπορικού/ποιοτικού θεάτρου, υπάρχει μία ακόμη, εξίσου σαθρή, του θεατρικού/τηλεοπτικού ηθοποιού.
Η συνάντηση της Φωτοπούλου με την Κωνσταντίνου, με τη συμβολή του Άκη Δήμου, σημαντικού εκπροσώπου του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου που έχει δοκιμαστεί σε πολλά διαφορετικά γένη και φόρμες, αποδεικνύει την ρευστότητα, αν όχι και την «ανακρίβεια», των κατηγοριοποιήσεων. Στο «Συνέβη στο Μοντερέι», μία κωμωδία για δύο γυναίκες που δεν γνωρίζονται αλλά πιάνουν συζήτηση στην τουαλέτα ενός καλού εστιατορίου, αναγνωρίζουμε δύο εξαιρετικές ηθοποιούς που παίζουν όπως δυο πρωταθλητές του πινγκ-πονγκ, με ρυθμό και ακρίβεια σε κάθε λέξη, έκφραση, κίνησή τους επί σκηνής.
Συνέβη στο Μοντερέι
Ο τίτλος του καινούργιου έργου του Άκη Δήμου παραπέμπει σ’ ένα τραγούδι του 1930 από το αμερικανικό κινηματογραφικό μιούζικαλ «King of Jazz». Είχε ξεχαστεί όταν το τραγούδησε ξανά το 1956 ο Φρανκ Σινάτρα, δίνοντάς του νέα πνοή και «αίγλη». Το Μοντερέι του τίτλου παραπέμπει εξίσου στην πόλη του Μεξικού και στην ομώνυμη πόλη της Καλιφόρνιας. Μ’ άλλα λόγια, τα πραγματολογικά στοιχεία που δίνει ο τίτλος οδηγούν σε μια αμφίσημη «χώρα», σε δύο πόλεις διαφορετικών χαρακτηριστικών και σ’ ένα τραγούδι με τουλάχιστον δύο διαφορετικές φάσεις πρόσληψης.
Το Μοντερέι του έργου είναι ένα ακριβό εστιατόριο, απ’ αυτά στα οποία οι τουαλέτες μοιάζουν με σαλόνι. Πλην όμως η τουαλέτα ανήκει στους τόπους (μαζί με τα νοσοκομεία και τα νεκροταφεία) όπου οι διαφορές καταργούνται, βασιλιάς και χειρώνακτας έχουν ίση αξία, οι ανάγκες όλων είναι κοινές. Εκεί μπορούν να συμβούν οι πιο αλλοπρόσαλλες συναντήσεις. Έτσι, παρά την ρεαλιστική επίφαση που υιοθετεί ο Άκης Δήμου, οι ηρωίδες του κινούνται σε έναν τόπο/χρόνο ουδέτερων συντεταγμένων, που επιτρέπει τόσο την μεταξύ τους επικοινωνία όσο και την επικοινωνία τους με το κοινό του Μικρού Χορν ή οποιοδήποτε θεάτρου στην Αθήνα ή αλλού στον κόσμο. Γιατί ο πραγματικός χώρος/ χρόνος του έργου είναι αυτός της Επιθυμίας και της Διάψευσης, οικείος στο καθέναν.
Η μία (η Λυδία Φωτοπούλου) είναι ηθοποιός γνωστή από σαπουνόπερες. Είναι αναστατωμένη γιατί μαθαίνει ότι σύντομα ο ρόλος της θα κοπεί, ότι ο σεναριογράφος θα την βγάλει από τη μέση. Η άλλη (η Καίτη Κωνσταντίνου) έχει ασχοληθεί με διάφορα στη ζωή της, πλέον καθαρίζει σπίτια και προσφέρει υπηρεσίες αισθητικής. Αναγνώρισε την ηθοποιό και της ανοίγει συζήτηση (με το ζόρι, είναι αλήθεια, στην αρχή). Φαίνεται πως κάποτε είχε νοσηλευθεί για νευρολογικό πρόβλημα, κάτι που της επιτρέπει να έχει πιο απενοχοποιημένη, γι’ αυτό και πιο κωμική, στάση ως προς τα ανθρώπινα. Συχνά ο θεατής αισθάνεται ότι οι ιστορίες της μπορεί να είναι αποκυήματα της φαντασίας. Ωστόσο μία «αστυνομική» πινελιά (είδε την ηθοποιό να βγαίνει από το διαμέρισμα ενός πολιτικού ο οποίος αμέσως μετά βρέθηκε νεκρός) αλλάζει τα δεδομένα. Ξέρει τι λέει, δεν είναι χαμένη στο σύμπαν της.
Σιγά σιγά μικρά και μεγαλύτερα μυστικά τους (επαγγελματικές και ερωτικές περιπέτειες κυρίως) αποκαλύπτονται, στοιχεία του χαρακτήρα και της ζωής των δύο γυναικών. Αν και οι διαδρομές τους είναι διαφορετικές, και φαινομενικά τις χωρίζει άβυσσος, στην διάρκεια των 85 λεπτών (που κρατά η παράδοξη συνάντησή τους –και η παράσταση) μία σχέση κατανόησης και συμπάθειας οικοδομείται.
Ο Άκης Δήμου είναι καλός στην κωμωδία και το «Συνέβη στο Μοντερέι» έχει πολλά σημεία με έξυπνες, λοξού χιούμορ, ατάκες που προκαλούν γέλιο. Αλλά ισορροπεί με δεξιοτεχνία τα κωμικά στοιχεία με μια ευαισθησία «ψυχογραφική» που εμποδίζει τη σχηματική απόδοση των προσώπων – μέσα από τον διάλογο, αποκαλύπτει τα αφανή, εσωτερικά τραύματα των γυναικών, την «ρωγμή στο βλέμμα» και στον λόγο τους.
Ο Τάκης Τζαμαργιάς, που σκηνοθέτησε στο Μικρό Χορν την πρώτη παράσταση του έργου, εμπιστεύτηκε τις δύο ηθοποιούς κι έστησε ένα σκηνικό ντουέτο που αναδεικνύει την θεατρική περσόνα της Λυδίας Φωτοπούλου (ένα τρόπο ερμηνείας πολύ δικό της, που έχει υιοθετήσει με επιτυχία και σ’ άλλους ρόλους κατά το παρελθόν). Αποκαλύπτει, όμως, και το θεατρικό δαιμόνιο της Καίτης Κωνσταντίνου, η οποία πραγματικά δίνει μάθημα υποκριτικής στον ρόλο της παράξενης μανικουρίστ. Και οι δύο «κεντάνε» σε μια παράσταση για την οποία η μόνη αντίρρηση είναι το ανέμπνευστο σκηνικό (του Γιώργου Θεοδοσίου).
Η ταυτότητα της παράστασης «Συνέβη στο Μοντερέι» του Ακη Δήμου
- Θέατρο Μικρό Χορν, Αμερικής 10, Αθήνα
- Σκηνοθεσία: Τάκης Τζαμαργιάς
- Σκηνικά: Γιώργος Θεοδοσίου
- Κοστούμια: Έλλη Εμπεδοκλή
- Φωτισμοί: Χάρης Δάλλας
- Πρωτότυπη Μουσική: Αλεξάνδρα Κατερινοπούλου
- Κίνηση: Στεφανία Γώγου
- Ερμηνεύουν η Λυδία Φωτοπούλου και η Καίτη Κωνσταντίνου
- Κάθε Δευτέρα & Τετάρτη στις 20:00, Τρίτη & Κυριακή στις 21:00
a-th.gr/show/synevei-sto-monterey/
