Τον περασμένο Δεκέμβριο, μέσα στην πανδημία, η είδηση ότι το ισόγειο στο ιστορικό κτίριο του Καπνεργοστασίου στη Λένορμαν θα αναμορφωθεί από τον ΝΕΟΝ και θα γίνει χώρος Πολιτισμού, έγινε διεθνής είδηση. Με το παγκόσμιο κοινό των Τεχνών να περιμένει να γνωρίσει τον χώρο που θα εγκαινιαστεί με την έκθεση «Πύλη», οι πρώτες νέες εικόνες του χώρου έρχονται στη δημοσιότητα.
H είδηση αυτή, αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα μελέτης για το πώς μπορεί ιδανικά να λειτουργήσει η σύμπραξη δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, να ενεργοποιηθεί η νέα έννοια του φιλελληνισμού και της ευεργεσίας, να ωφεληθεί ο πολίτης και το δημιουργικό δυναμικό της χώρας. Ο λόγος για την συνεργασία της Βουλής των Ελλήνων με τον Οργανισμό Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ που ανακοινώθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο μέσα στο τρίτο και πιο σοβαρό κύμα της πανδημίας και που οδηγεί σε πολλαπλών επιπέδων οφέλη. Δεν οδηγεί απλά σε μια έκθεση, σε ένα εφήμερο γεγονός.
Ο ΝΕΟΝ του Δημήτρη Δασκαλόπουλου ανέλαβε με δωρεά που έφτασε στο 1,2 εκατομμύρια ευρώ την χρηματοδότηση και εκπόνηση των εργασιών αναμόρφωσης και αναβάθμισης της ισόγειας βόρειας-βορειοδυτικής πτέρυγας, του αιθρίου και το κτιρίου του πρώην τελωνείου, συνολικής επιφάνειας περίπου 6.500 τ.μ.. Χώροι που ήταν κλειστοί και που πλέον θα λειτουργούν ως υπερσύγχρονοι, αλλά πιστοί στην αρχιτεκτονική και την ιστορία του κτιρίου χώροι Πολιτισμού.
Ο χώρος που αναμορφώθηκε και ανακαινίστηκε, θα εγκαινιαστεί με μια μνημειώδη έκθεση του ΝΕΟΝ που εκκινεί από τον εορτασμό των 200 ετών από την ελληνική Επανάσταση, αλλά που έχει την τόλμη και την εμπειρία να βαθύνει σε αναφορές της Επανάστασης και σε προβολές στο μέλλον. Μια έκθεση που φυσικά θα φέρει μέσα της και αναφορές και στοχασμούς για την πανδημία, αφού ακόμη και ο τίτος της «Πύλη» εκκινεί από μια σχετική αναζήτηση. Σύμφωνα με την διευθύντρια του ΝΕΟΝ και συνεπιμελήτρια της έκθεσης Ελίνα Κουντούρη, ο τίτλος γεννήθηκε από ένα άρθρο της Αρουντάτι Ρόι στους Financial Times τον Απρίλιο του 2020, «όπου ανέδειξε τη κοινή μας εμπειρία καθώς η πανδημία απλώνεται σε όλο τον πλανήτη. Γράφει πώς ό,τι και αν είναι ο κορωνοϊός έχει κάνει τους ισχυρούς να γονατίσουν, έχει φέρει στον κόσμο μια ακινησία χωρίς προηγούμενο. Τα μυαλά μας πηγαίνουν ακόμα μπρος πίσω. Λαχταρούν μια επιστροφή στην κανονικότητα. Προσπαθούν να συρράψουν το μέλλον με το παρελθόν μας και αρνούνται να παραδεχθούν το ρήγμα. Το ρήγμα όμως υπάρχει. Τίποτα δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερο από μια επιστροφή στην κανονικότητα. Η πανδημία είναι μια Πύλη, ένα σημείο μετάθεσης από αυτό τον κόσμο σε έναν άλλο».Συνεπιμελήτρια της έκθεσης είναι η Madeleine Grynsztejn, Pritzker Director, Museum of Contemporary Art Chicago.
Πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο – Βιβλιοθήκη και Τυπογραφείο της Βουλής | Φωτογραφία © Φάνης Καφαντάρης | Ευγενική Παραχώρηση Βουλή των Ελλήνων και ΝΕΟΝ
Ξυπνά η μνήμη του κτιρίου
Το ιστορικό κτίριο του Καπνεργοστασίου και ο χώρος που διαμορφώθηκε, παραμένουν φυσικά στην απόλυτη ευθύνη της Βουλής που θα μπορεί να τον χρησιμοποιήσει -ή και να τον ενοικιάζει στο μέλλον- για σημαντικές δράσεις Πολιτισμού και όχι μόνο, μεγάλης κλίμακας. Σήμερα δόθηκαν στη δημοσιότητα οι πρώτες φωτογραφίες του χώρου, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών και πριν αρχίσει το στήσιμο της έκθεσης που θα εγκανιαστεί στις 12 Ιουνίου και θα διαρκέσει ως το τέλος του 2021.
Οπως γίνεται σαφές, οι παρεμβάσεις στο τμήμα του κτιρίου (το οποίο έχει έκταση συνολικά 19.000 τ.μ.) έχουν στόχο την ολοκλήρωση της επισκευής των χώρων αυτών και τη λειτουργική τους επανεκκίνηση. Εκπονήθηκαν αρχιτεκτονικές μελέτες και συμβουλευτικές εκθέσεις για τις υποδομές του κτιρίου, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών της Βουλής και τα αρμόδια τμήματά της, και πραγματοποιήθηκαν οικοδομικές εργασίες (επισκευή τοιχοποιών, δαπέδων και κουφωμάτων, βαφές, επίπλωση) και εργασίες ανάπτυξης και επέκτασης δικτύων υποδομής (ηλεκτρικό, υδραυλικό, εκθεσιακός φωτισμός, επικοινωνία/internet, open WiFi, κλιματισμός, συστήματα ασφάλειας και πυρανίχνευσης, αναβατόρια ΑΜΕΑ), που αποτελούν συνέχεια των εργασιών που είχαν προηγηθεί τα προηγούμενα χρόνια στους υπόλοιπους χώρους του κτιρίου.
Όπως αναφέρει ο Παναγιώτης Πολυχρονόπουλος, Μηχανολόγος Μηχανικός ΕΜΠ, MBA και Προϊστάμενος Διεύθυνσης Τεχνικών Υπηρεσιών της Βουλής των Ελλήνων, «Συνεργαστήκαμε άψογα με τους ανθρώπους του ΝΕΟΝ όλους αυτούς τους μήνες για να δημιουργήσουμε ένα χώρο που θα συμβάλλει στην πολιτιστική αναβάθμιση της περιοχής. Μετά το πέρας του Προγράμματος Σύγχρονης Τέχνης 2021, το σύνολο του εξοπλισμού και οι υποδομές παραμένουν ως δωρεά στο κτίριο και οι χώροι αυτοί, σε συνδυασμό με τη λειτουργία τμημάτων της Βιβλιοθήκης της Βουλής, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ανάλογα πολιτιστικά και εκπαιδευτικά προγράμματα και δρώμενα. Με την ολοκλήρωση, δε, του έργου της ενίσχυσης, αποκατάστασης και διαρρύθμισης του συνόλου του κτιρίου του πρώην Καπνεργοστασίου, θα αποδοθεί στην περιοχή και στο κοινό ένα σύγχρονο Κέντρο Πολιτισμού, με άξονες τις κοινοβουλευτικές δραστηριότητες και τη διάχυση του πλούσιου ιστορικού αρχείου της Βουλής των Ελλήνων».
Ηδη από τις πρώτες φωτογραφίες που ήρθαν στο φως, αποκαλύπτεται πώς η παρέμβαση στον χώρο ήταν υποδειγματική ως προς την απόλυτη τήρηση των προδιαγραφών, της ιστορίας, της όψης, της λειτουργίας του χώρου. Δεν υπάρχει καμία προσπάθεια επιβολής ενός σχεδίου πέραν της σημασίας και της αποστολής του χώρου, τίποτα το υπερφύαλο. Σύμφωνα με τον Φάνη Καφαντάρη υπεύθυνο Αρχιτεκτονικού σχεδιασμού ΝΕΟΝ: «Το απαιτητικό αυτό έργο ολοκληρώθηκε μέσα από την εποικοδομητική συνεργασία με την Τεχνική Υπηρεσία της Βουλής καθώς και με εξειδικευμένους επαγγελματίες. Ξεκινώντας από το σκοπό της παρουσίασης μιας περιοδικής έκθεσης σύγχρονης τέχνης, είμαστε περήφανοι που συμβάλλουμε στη δημιουργία ενός σύγχρονου και πλήρως εξοπλισμένου εκθεσιακού χώρου στο κέντρο της πόλης, προσβάσιμου, φιλικού και ανοιχτού στους επισκέπτες. Καθοριστικό στοιχείο στην προσπάθειά μας ήταν ο σεβασμός στη διαδρομή του σημαντικού αυτού αρχιτεκτονικά και ιστορικά κτιρίου, αποτύπωμα της εγχώριας βιομηχανικής κληρονομιάς και της ανάπτυξης της πρωτεύουσας».
