Με τα μάρμαρα του κατάμεστου Ηρωδείου να καίνε από την ζέστη, χιλιάδες άτομα καθηλώθηκαν στις θέσεις τους επί τρεις ώρες: η Τραβιάτα τoυ Βέρντι σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου μάγεψε το κοινό, με τους Λιζέτ Οροπέσα και Δημήτρη Πλατανιά να προσφέρουν μια εμπειρία που δύσκολα περιγράφεται με λέξεις.
Μυστηριώδης ο έρωτας της Βιολέτας. Σταυρός και ηδονή μαζί. Αυτή η ζεστή παλλόμενη καρδιά της ιστορίας της Τραβιάτας, της Κυρίας με τις Καμέλιες, ήταν διαρκώς ανοιχτή, γυμνά εκτεθειμένη πάνω στην κατάμαυρη σκηνή του Ηρωδείου στην παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Μετά την τόσο αμφιλεγόμενη Νόρμα της Λυρικής στο Ηρώδειο που προκάλεσε ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά debates των τελευταίων ετών – γεγονός από μόνο του χρήσιμο βεβαίως- η Τραβιάτα που σκηνοθέτησε, χορογράφησε, σκηνογράφησε ο Κωνσταντίνος Ρήγος έτυχε καθολικής, συλλογικής, αβίαστης και ακαριαίας υποδοχής από το κοινό.
Η Τραβιάτα του Ρήγου που γέννησε νέες δονήσεις
Οσο και αν -προφανώς- η Τραβιάτα είναι μια όπερα τόσο γνωστή, δημοφιλέστατη, άριές της και μοτίβα της έχουν γίνει μέρος των ακουσμάτων μας σε ανύποπτες στιγμές, το να την προσεγγίσεις, να την σκηνοθετήσεις με τρόπο που θα φέρει νέες δονήσεις, θα οδηγήσει στην ανάδυση καινούριων εικόνων, δεν είναι καθόλου εύκολο. Είναι έργο-παγίδα που πάντα, μα πάντα θα έχει ως μέτρο σύγκρισης και αναφορές τις παραγωγές του Τζεφιρέλι. Ο Κωνσταντίνος Ρήγος κατόρθωσε να εγχαράξει τη δική του αμετακίνητη γραμμή στον τοίχο των σημαντικών στιγμών της όπερας του Βέρντι. Και το έκανε με τον πιο ανεπιτήδευτο τρόπο, με ένα φυσικό, πλησίασμα στο έργο. Χωρίς να θελήσει να μας επιβληθεί ως σκηνοθέτης, χωρίς ναρκισσισμούς και συνδέσεις με «μεγάλες ιδέες» πέραν του έργου.
Με το ένα χέρι σαν να ακούμπησε αυτήν ακριβώς την καρδιά του έργου, το στοιχείο της δύναμης, της αγνότητας, της ανάγκης να αγαπήσει και να αγαπηθεί μέχρι θανάτου που διαπερνούσε την Βιολέτα, μια γυναίκα που για την εποχή της θεωρείτο ένα είδος πόρνης. Και με το άλλο χέρι ο Κωνσταντίνος Ρήγος κράτησε σφικτά τον ίδιο τον θεατή. Το κοινό. Αυτό στο οποίο ξέρει να απευθύνεται, να συνομιλεί μαζί του, να μην το βλέπει αφ’ υψηλού. Μίλησε στις ψυχές χωρίς να γίνει μελό ή υπερβολικά λυρικός, κρατώντας στοιχεία απροσδόκητα ποπ και δημιουργώντας ένα κράμα εικόνων με κορυφαίες εικαστικές αναφορές και κυρίως με παραπομπές στην ίδια την ψυχική κατάσταση της ηρωίδας του – κάνοντάς μας έτσι να νιώσουμε πως σε κάποια σημεία είναι σαν να είμαστε κλεισμένοι στην κάμαρα της δικής μας ψυχής.
Η δύναμη της φύσης Λιζέτ Οροπέσα
Και είχε την μεγάλη τύχη, να κληθεί να πρωταγωνιστήσει σε αυτό το όραμα του η Λιζέτ Οροπέσα. Μια πραγματική δύναμη της φύσης. Η 35χρονη σοπράνο από την Νέα Ορλεάνη με καταγωγή από την Κούβα, η μαραθωνοδρόμος με το σφριγηλό σώμα και την ακατανίκητη δύναμη φωνής αλλά και σώματος, έκοψε την ανάσα του κοινού. Τόσο που ξεχάσαμε τον καύσωνα και τον ιδρώτα στον αυχένα μας έτσι όπως ήμασταν στριμωγμένοι στο κατάμεστο Ηρώδειο και κρατούσαμε την ανάσα μας μέχρι να ξεσπάσουμε σε χειροκροτήματα ξανά και ξανά. Γεγονός καθόλου comme il faut σύμφωνα με τους κώδικες κοινού στην όπερα, όμως η λαχτάρα να εκφραστεί το ρίγος που διαπερνούσε τα σώματα ακούγοντας τη φωνή της ήταν ισχυρότερη. Με ένα κορμί πυρετικό και μαζί λυρικό σαν μίσχο, η Οροπέσα κινήθηκε στον χώρο της παράστασης, στο κατάμαυρο σκηνικό του πάρτι, στις κάμαρές της που ήταν η ξεγυμνωμένη απεικόνιση της λαβωμένης καρδιάς της και της ψυχής της.
Σε μια σαφή ψυχαναλυτική προσέγγιση ο Ρήγος έχτισε το πάρτι στην υπερβολή του, σαν τις συχνά γκροτέσκες φωτογραφίες που βλέπουμε με τα χαμόγελα και τα παραμορφωμένα πρόσωπα του καταναγκαστικού γλεντιού στα κοσμικά των περιοδικών. Σαν τις εικόνες βεβιασμένης, μεγεθυμένης, γύψινα μνημειώδους ευζωίας στο Instagram. Εχτισε μια επιφάνεια που πίσω από την αλλόκοτη λάμψη άρχισε αμέσως να ξεφλουδίζει, να θρυμματίζεται.
Η εικαστική διάσταση της Τραβιάτας του Ρήγου
Στα δωμάτια έλαμψε ο έρωτας, έλαμψε η απόγνωση, έλαμψε η ηθική της Βιολέτας, που δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια ερωτευμένη γυναίκα. Η σκηνή λίγο πριν το τέλος, με το σώμα της Oροπέσα (πόσο πλήρης καλλιτέχνης!) στο κρεβάτι στην πράσινη κάμαρα, ήταν σαν αστραπές από το έργο «Ο θάνατος του Μαρά» του Ζαν Λουί Νταβίντ, ή σαν τα εσωτερικά τοπία με τις μοναχικές γυναικείες φιγούρες του Εντουαρντ Χόπερ. Αλλωστε η εικαστική δύναμη των έργων του Ρήγου είναι βαθιά ριζωμένη σε κάθε του έργο, με αναφορές σε κορυφαίους δημιουργούς του κόσμου και με το χάρισμα να εντάσσει στα έργα του σημεία και σύμβολα της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής. Χωρίς να τα επιβάλλει αλλά ως σιωπηλούς υπότιτλους για την βαθύτερη ανάγνωση του έργου, των κινήτρων, των προθέσεων. Αλλά και ως σημαινόμενα και αναφορές σε όσα έρχονται.
Και με την αδάμαστη, ονειρική Οροπέσα να κυριαρχεί στη σκηνή, οι στιγμές της εισόδου του Δημήτρη Πλατανιά, προκαλούσαν ακαριαία μια δόνηση στο κοινό. Ο κορυφαίος διεθνής μας βαρύτονος από την Καλαμάτα που κατάκτησε τον κόσμο, ως Τζόρτζιο Ζερμόν, πατέρας του Αλφρέντο, του εραστή της Βιολέτας, σε έναν ρόλο που έχει παίξει πολλές φορές, εμφανίστηκε πιο στέρεος, και μαζί πιο τρυφερός από ποτέ. Πιο πατρικός από ποτέ. Η στιγμή του αντίο με την Βιολέτα αφού την έχει πείσει να αφήσει τον Αλφρέντο μια ακουστική και οπτική εμπειρία σπάνια. Αυτή να δέχεται να αφήσει τον εραστή της, ενώ είναι τυλιγμένη με την ρόμπα του, σαν τελευταία σωματική ένωση μαζί του – το είπαμε, οι παραστάσεις που χτίζει ο Ρήγος έχουν απανωτά στρώματα ερμηνείας, μηνυμάτων.
To στοίχημα που κερδήθηκε με την Τραβιάτα
Το να μας προσφέρει η Εθνική Λυρική Σκηνή την εμπειρία να δούμε μαζί την Οροπέσα και τον Πλατανιά στη σκηνή, στο Ηρώδειο, είναι πολύτιμη. Ανεκτίμητη. Ικανοποιητικός αλλά χωρίς ιδιαίτερες κορυφώσεις ο Σαϊμίρ Πίργκου στον ρόλο του Αλφρέντο. Οι χορευτές του μπαλέτου της Λυρικής έστειλαν το μήνυμα της αναγέννησης του σώματος χορού του οργανισμού, δεν ήταν απλά ένα ιντερμέδιο του έργου. Η δε ορχήστρα, υπό την θυελλώδη αλλά και απολύτως συγκροτημένη καθοδήγηση του Λουκά Καρυτινού, επιβεβαίωσε ότι το στοίχημα αυτό το καθοριστικό για τη Λυρική, το στοίχημα της ορχήστρας, έχει κερδηθεί και μόνο σε νέες κορυφές μπορεί να πάει. Υπήρξαν στιγμές που η ορχήστρα και οι ερμηνευτές ήταν κυριολεκτικά ένα, αδιάσπαστο, ομοούσιο σώμα. Οσο για τα ρούχα που υπογράφει η Ιωάννα Τσάμη έφεραν πολλά επιφωνήματα στο κοινό και λειτούργησαν ως ένα από τα πλέον θελκτικά στοιχεία της σκηνικής παρουσίασης. Οπως πάντα πληθωρική η χορωδία της Λυρικής, έδωσε το σφρίγος της.
Και βέβαια, καθόλου αμελητέο δεν είναι ότι οι τέσσερις παραστάσεις, όλες sold out, έφεραν σημαντικά έσοδα στη Λυρική. Ηδη από τη γενική δοκιμή, η παραγωγή έγινε talk of the town, κυριάρχησε στα social media και έφερε το αδιαχώρητο και πολλούς να εκλιπαρούν για μία θέση. Η ιστορική πλέον παραγωγή της Λυρικής, έφερε το βράδυ της Τρίτης στο Ηρώδειο την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, τον υφυπουργό Εξωτερικών Κώστα Φραγκογιάννη, την σύζυγο του Προέδρου της Δημοκρατίας Σίσσυ Παυλοπούλου και τη σύζυγο του πρωθυπουργού Μαρέβα Γκραμπόφσκι Μητσοτάκη.
Φωτογραφίες από τη βραδιά πόσταρε στο Instagram της και η σύζυγος του Κυριάκου Μητσοτάκη, Μαρέβα.
«Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσίασε την εκπληκτική παράσταση, Τραβιάτα του Τζουζέππε Βέρντι. Συγχαρητήρια σε όλη την ομάδα για το εξαιρετικό αποτέλεσμα!», έγραψε στη λεζάντα.
