Μια πελώρια οθόνη θα στηθεί στο Ηρώδειο για να προβληθεί μια δυστοπική, πρωτοποριακή για την εποχή της ταινία, με μουσική από το Philip Glass Ensemble.
Το εμβληματικό έργο «Koyaanisqatsi: Life out of Balance», που χαρακτηρίστηκε έργο-σταθμός στην ιστορία της έβδομης τέχνης, θα παιχτεί στην ολότητά του στο Ηρώδειο.
Μία ταινία που φέτος γιορτάζει τα 40 χρόνια από την πρώτη του παρουσίαση, που θα προβληθεί σε τεράστια οθόνη στο Ηρώδειο και παράλληλη live εκτέλεσή του συγκλονιστικού soundtrack του Philip Glass.
Δείτε το βίντεο:
Το Koyaanisqatsi είναι «βωβός κινηματογράφος», καθώς δεν έχει διαλόγους.
Πρώτο ρόλο παίζουν η αντίληψη, η μουσική, οι εικόνες, μια ταινία που μιλάει για την κλιματική «αλλαγή» που έγινε κλιματική «κρίση», για τους φυσικούς πόρους που εξαντλούνται καθημερινά, για την αλλοτρίωση του ανθρώπου, για την καταστροφή της φύσης, για την αλόγιστη βιομηχανική ανάπτυξη.
Το Ηρώδειο ως installation
Μια πρωτοποριακή και αρμονική σύζευξη μουσικής και κινηματογράφου εξιστορεί τα πάντα χωρίς διάλογο, αφήγηση, και ηθοποιούς, με τους στίχους στη γλώσσα των ιθαγενών Χόπι. Το ύφος, η δραματικότητα, το χρώμα κάθε μέρους της ταινίας καθορίζονται από τον συνδυασμό των εικόνων και της μουσικής. Γι' αυτή την παράσταση, αυτή τη φορά, το Ηρώδειο θα λειτουργήσει σαν ένας χώρος εγκατάστασης (installation) όπου ήχος και εικόνα θα συνυπάρχουν.
Το «Koyaanisqatsi» περιλαμβάνεται στη λίστα με τις «1.001 ταινίες που πρέπει να δεις πριν πεθάνεις», του Steven Schneider.
Το «Koyaanisqatsi» μάς φέρνει αντιμέτωπους με την καταστροφή της ισορροπίας του πλανήτη, με την πραγματικότητα της κλιματικής κρίσης. Παρουσιάζεται στο ελληνικό κοινό σαν μια απόκοσμη φωνή αφύπνισης και ευαισθητοποίησης.
Τι θα δούμε στο Ηρώδειο
Η ταινία «Κογιανισκάτσι: Ζωή χωρίς ισορροπία» (αγγλικά: «Koyaanisqatsi: Life out of Balance») είναι μια πρωτοποριακή κινηματογραφική δημιουργία που κατέγραψε την αποξένωση του ανθρώπου από τη φύση και από τον αληθινό, φυσικό εαυτό του.
Προβλήθηκε για πρώτη φορά το 1983 και η προβολή της αποτέλεσε μια καινοτομία στον παγκόσμιο κινηματογράφο, επηρεάζοντας τη μετέπειτα πορεία του. Η ταινία αποτελείται κυρίως από αλλεπάλληλα πλάνα πόλεων και φυσικών τοπίων στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Τα περισσότερα από αυτά δείχνουν τη σύγχρονη ζωή ως μια ασταμάτητη, σχεδόν μηχανική αλληλουχία γεγονότων. Απουσία λόγου και σεναρίου, ένας κατακλυσμός εικόνων, οπτικοποιημένος ήχος, καταιγιστικά εφέ. Η ταινία υπήρξε υποψήφια για τη Χρυσή Άρκτο στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου το 1983, ενώ κέρδισε τα βραβεία κοινού στα Φεστιβάλ του Σάο Πάολο και της Βαρσοβίας.
Όπως ο ίδιος ο Philip Glass σχολιάζει: «Το Koyaanisqatsi είναι ένα αντικείμενο σε κίνηση, ένα αντικείμενο στον κινούμενο χρόνο, το νόημα του οποίου εξαρτάται από τον θεατή. Η τέχνη δεν έχει εγγενές νόημα. Δίνει ερεθίσματα στον θεατή να βρει το δικό του νόημα, τη δική του αξία. Ο ρόλος της ταινίας είναι να προκαλεί, να θέτει ερωτήματα που μόνο το κοινό μπορεί να απαντήσει. Αυτή είναι η υψηλότερη αξία κάθε έργου τέχνης, όχι προκαθορισμένο νόημα, αλλά νόημα που προέρχεται από την εμπειρία της συνάντησης. Η συνάντηση είναι το ενδιαφέρον μου, όχι το νόημα. Έτσι, με την έννοια της τέχνης, η έννοια του Koyaanisqatsi είναι ό,τι θέλετε να κάνετε από αυτό. Αυτή είναι η δύναμή του».
H κεντρική ιδέα που διατρέχει την ταινία: η σύγκρουση της αστικοποιημένης ζωής και της υψηλής τεχνολογίας με το φυσικό περιβάλλον. Τα μηνύματα για την αλλοτρίωση του ανθρώπου και την καταστροφή της φύσης από τα «επιτεύγματα» του σύγχρονου πολιτισμού και της αλόγιστης βιομηχανικής ανάπτυξης παραμένουν επίκαιρα αιτήματα τις αρχές του 21ου αιώνα. Ας σκεφτούμε μόνο τα τελευταία νέα από τον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης.
Ο άνθρωπος δημιουργεί αγαθά χρησιμοποιώντας τη φύση σαν μια αποθήκη με πόρους εξαντλώντας την με μεγάλη ταχύτητα και χωρίς δεύτερη σκέψη. Μοιάζει σαν να ζει για την τεχνολογία και όχι να την αξιοποιεί. Απρόσωπος, αυτόματος, αποξενωμένος από τον εαυτό του, τους άλλους και τον κόσμο. Αυτός ο τρόπος ζωής παρουσιάζεται μέσα από τις αριστουργηματικές εικόνες και το σφυροκόπημα της μουσικής στην ταινία.
Προφητικό και επίκαιρο όσο ποτέ, μας φέρνει αντιμέτωπους με την ορατή απειλή της καταστροφής της ισορροπίας του ανθρώπου με τον πλανήτη, με την πραγματικότητα της κλιματικής κρίσης, της υπερβολικής κατανάλωσης και της αλόγιστης χρήσης των πόρων που οφείλουν να αποτελούν προτεραιότητα στην παγκόσμια ατζέντα.
Στοιχεία για την ταινία που θα δούμε στο Ηρώδειο
Για αυτή την ταινία που αποτέλεσε τομή όταν πρωτοπαίχτηκε και επηρέασε όσο λίγες την πορεία του κινηματογράφου μπορούμε να πούμε τα εξής:
Ο σκηνοθέτης Godfrey Reggio επιθυμούσε διακαώς να γράψει ο Philip Glass τη μουσική της ταινίας που ετοίμαζε. Πλησίασε τον Glass μέσω ενός κοινού φίλου και ο Glass απάντησε: «Δεν κάνω κινηματογραφική μουσική». Ο Ρέτζιο επέμεινε και, τελικά, ο φίλος είπε στον Glass ότι αυτός ο επίμονος τύπος δεν επρόκειτο να φύγει χωρίς τουλάχιστον να τα πούνε από κοντά. Ο Reggio έφτιαξε ένα φωτογραφικό μοντάζ και το «έντυσε» με μουσική του Glass, και το παρουσίασε στον Glass σε ιδιωτική προβολή στη Νέα Υόρκη. Αμέσως μετά την προβολή ο Glass συμφώνησε να γράψει τη μουσική για την ταινία του.
Χρειάστηκαν σχεδόν 6 χρόνια για να ολοκληρωθεί το «Koyaanisqatsi».
Το πλάνο της οροσειράς παραχωρήθηκε από τη MacGillivray-Freeman Films και δεν ήταν τίποτε άλλο παρά από τα απομεινάρια της «Λάμψης» (The Shining, 1980). Και για την ιστορία, σημειώνεται ότι η άλλη ταινία που χρησιμοποίησε πλάνα από τα ίδια leftovers ήταν το «Blade Runner» (1982).
Ο Philip Glass χώρισε την ταινία σε 12 διαφορετικές ενότητες και έγραψε μουσική για την κάθε μία. Μόλις ο Godfrey Reggio άκουσε τη μουσική, μοντάρισε από την αρχή την ταινία, με βάση την αίσθηση της μουσικής και όχι τη δομή που είχε στο μυαλό του.
Το soundtrack της ταινίας χρειάστηκε πάνω από 3 χρόνια για να ολοκληρωθεί.
Τα σπήλαια που εμφανίζονται στην αρχή και στο τέλος της ταινίας είναι πλάνα από το The Great Gallery, αυτόν τον τεράστιο βράχο που βρίσκεται στο Horseshoe Canyon, στην Utah, και έχει ζωγραφιστεί τουλάχιστον 1.500 χρόνια πριν.
34 λεπτά αφού έχει ξεκινήσει η ταινία, παρακολουθούμε μια λήψη από ελικόπτερο που δείχνει την κατεδάφιση ενός συγκροτήματος εργατικών κατοικιών. Πρόκειται για το περίφημο πρότζεκτ «Pruitt-Igoe» εργατικών κατοικιών που ξεκίνησε σαν υπόδειγμα στέγασης στις μεγαλουπόλεις, και κατέληξε ένας εφιάλτης για τους ενοίκους του. Βρίσκονταν στο Σεντ Λούις του Μιζούρι.
Το όλο εγχείρημα ολοκληρώθηκε το 1956 και κατεδαφίστηκε το 1972. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο αρχιτέκτονας που το είχε σχεδιάσει ήταν ο Minoru Yamasaki, ο οποίος σχεδίασε επίσης το World Trade Center (τους Δίδυμους Πύργους δηλαδή) στη Νέα Υόρκη.
Στο τέλος της ταινίας, το χορωδιακό μέρος με τίτλο «Prophecies» τραγουδιέται στη διάλεκτο των Hopi: «Αν εμείς οι άνθρωποι σκάψουμε και πάρουμε ό,τι πολύτιμο υπάρχει θαμμένο μέσα στη γη, θα προκαλέσουμε την καταστροφή.
Όσο πλησιάζει η ημέρα της Κάθαρσης, θα υπάρχουν ιστοί αράχνης στον ουρανό που θα περιβάλλουν τη Γη.
Ένα δοχείο με στάχτη θα πεταχτεί από τον ουρανό που θα μπορούσε να κάψει τη γη και να βράσει τους ωκεανούς.
Ζωή εκτός ελέγχου. Ζωή τρελή. Ζωή χωρίς ισορροπία».
Το μεγαλύτερο πλάνο στην ταινία είναι αυτό των δύο περίφημων αεροσκαφών United Airlines Boeing 747 - το πλάνο διαρκεί πάνω από δυόμισι λεπτά. Πλέον κανένα 747 δεν πετά - όλα έχουν αποσυρθεί ή καταστραφεί.
Στο 65ο λεπτό της ταινίας αυτή σχεδόν διακόπτεται απότομα από φρενήρη γραφικά που πέφτουν με ιλιγγιώδη ταχύτητα και ακούγεται εκκωφαντική μουσική, και μετά ακολουθεί η απόλυτη σιωπή. Ξαφνικά εμφανίζεται ένα ελικόπτερο που κατοπτεύει από ψηλά. Παρατηρεί ουρανοξύστες, παίρνει νυχτερινές δορυφορικές λήψεις μιας πόλης και μετά βλέπει εξαρτήματα υπολογιστών. Στην πραγματικότητα, αυτές οι εικόνες δημιουργήθηκαν στα μέσα της δεκαετίας του 1970 σε υπολογιστή, πιθανώς σε κάποιον IBM ή σε έναν DEC PDP.
Το video clip του τραγουδιού της Grace Jones: Pull Up to the Bumper (1982) χρησιμοποιεί μερικά από τα πλάνα time-lapse την ταινία, και συγκεκριμένα από το «The Grid».
KOYAANISQATSI | Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου | Ηρώδειο