Οι παλινωδίες, οι αλλαγές και το ντόμινο προσώπων στην υπόθεση της ελληνικής υποψηφιότητας για τα Όσκαρ προκάλεσαν αντιδράσεις σε παράγοντες του ελληνικού κινηματογράφου, οι οποίοι επικρίνουν τους χειρισμούς τους υφυπουργού Πολιτισμού Ιάσoνα Φωτήλα ενώ διεθνή μέσα μιλούν για «ελληνικό χάος».
Eίναι κάποια πράγματα που τα θεωρείς λυμένα, όσο προσπαθείς να βάλεις τάξη σε άλλα. Αυτή ήταν μια πεποίθηση που είχαμε τα τελευταία 15 χρόνια για τον λειτουργία της γνωμοδοτικής επιτροπής επιλογής της ελληνικής ταινίας που θα μας εκπροσωπήσει στα Όσκαρ. Ακόμα και σε εξαιρετικά δύσκολους καιρούς, μέσα στην βαθιά κρίση, υπήρξε συνέχεια και αποτέλεσμα.
Φευ, φτάσαμε φέτος, μέσα από ένα γαϊτανάκι σουρεαλιστικής ασυνενοησίας και γραφειοκρατικής σύγχυσης που θυμίζει δεκαετία του ’80, να τινάξουμε στον αέρα την αξιοπιστία αυτής της διαδικασίας και να γίνουμε και ανέκδοτο στη διεθνή κινηματογραφική αγορά. Οι χειρισμοί του υφυπουργού Πολιτισμού Ιάσονα Φωτήλα στην συγκεκριμένη υπόθεση, του έφεραν την μεγάλη δημοσιότητα που μοιάζει να τον ενδιαφέρει -αρκεί να ρίξει κάποιος μια ματιά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του- αλλά όχι όπως επιθυμούσε.
H ευθύνη στην υπάλληλο
Αρνητική δημοσιότητα δυστυχώς, με αντιδράσεις επί το πλείστον οργισμένες ή καυστικές. Πέρα από τον ευτελισμό της διαδικασίας, αυτό που κατάφερε είναι να εμπλέξει ανθρώπους του χώρου σε έναν εμφύλιο πόλεμο και κυρίως να ναρκοθετήσει την ταινία «Φόνισσα», που ενώ ήταν σχεδόν αναμενόμενο ότι θα είναι υποψήφια για τα Όσκαρ -η υποδοχή της από κοινό, κριτικούς και δημιουργούς ήταν σαρωτικά θετική- τώρα βρίσκεται στο στόχαστρο της αρνητικής κριτικής. Κάποιοι κάνουν λόγο ακόμα και για προειλημμένη απόφαση.
Χρειάστηκε μόνο ένας μήνας για να γίνει αυτή η αναμπουμπούλα. Με τον κύριο Φωτήλα να αντιδρά αρχικά όπως δεν συνηθίζουν να κάνουν οι ηγέτες: ρίχνοντας δημοσίως την ευθύνη σε μια έμπειρη υπάλληλο του υπουργείου Πολιτισμού που χειρίζεται αυτή τη διαδικασία εδώ και χρόνια στο Τμήμα Κινηματογραφίας και Οπτικοακουστικών Μέσων.
Ναι, αυτή ήταν η πρώτη αντίδραση όταν εκλήθη να εξηγήσει γιατί ανακάλεσε την πρώτη επιτροπή αξιολόγησης των 26 ταινιών που είχε συγκροτηθεί τον Αύγουστο. «Αν είχα ενημερωθεί θα είχα εγκρίνει την επιτροπή» δήλωσε αναγνωρίζοντας το κύρος των σημαντικών μελών της. Προτίμησε να κρατήσει το καπέλο του υπευθύνου υπουργού και να οδηγήσει ξένα μέσα στο να γράφουν για φιάσκο ή «Ελληνικό χάος».
Κωμικοτραγικό, με έμφαση στο τραγικό
Τελικά ο υφυπουργός αντέδρασε καταργώντας την πρώτη επιτροπή που συστήθηκε στις 11 Αυγούστου και είχε πρόεδρο τον βραβευμένο με Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες Βασίλη Κεκάτο και μέλη τους Σπύρο Ταραβήρα, Λήδα Γαλανού, Κόρα Καρβούνη, Ασημίνα Προέδρου (σκηνοθέτιδα που εκπροσώπησε την Ελλάδα στα Όσκαρ το 2024), Παναγιώτη Ράππα, Κάλλια Παπαδάκη. Δύο μέρες μετά, στις 13 Αυγούστου και αφού είχαν ήδη λάβει το επίσημο mail με τους συνδέσμους για τις 26 υποψήφιες ταινίες, έλαβαν άλλο mail που τους ενημέρωνε ότι εκ παραδρομής ορίστηκαν!
Λίγες ώρες μετά την αποστολή αυτού του e-mail ανακοινώθηκε στη Διαύγεια η νέα γνωμοδοτική επιτροπή στην οποία ο κύριος Φωτήλας κρατούσε τρία μέλη από την επιτροπή που είχε μόλις αποπέμψει (Ασημίνα Προέδρου, Σπύρο Ταραβήρα, Παναγιώτη Ράππα)! Στα μέλη της επιτροπής μπήκε και ο δημοσιογράφος Δημήτρης Δανίκας, ο οποίος μάλιστα έχει διαγραφεί από την Ελληνική Ακαδημία Κινηματογράφου μετά τις δηλώσεις που έκανε για τον Στάθη Παναγιωτόπουλο, πρώην μέλος των Ράδιο Αρβύλα.
Η ακριβής σύνθεση είχε ως εξής: Έβαν Σπηλιωτόπουλος (σεναριογράφος), Δημήτρης Δανίκας (κριτικός κινηματογράφου), Χριστίνα Λαζαρίδη (σεναριογράφος), Ασημίνα Προέδρου (σκηνοθέτιδα), Παναγιώτης Ράππαςς (σκηνοθέτης-animator), Σπύρο Ταραβήρας (σκηνοθέτης) και Βασίλης Χαραλαμπόπουλος (ηθοποιός).
Σίκουελ παραιτήσεων
Λίγες μέρες μετά παραιτούνται από την δεύτερη επιτροπή η Ασημίνα Προέδρου και ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος, σε ένα χωρίς προηγούμενο ντόμινο στον ελληνικό σύγχρονο πολιτισμό. Όπως θα συνέβαινε με την πλοκή ενός καθαρόαιμου πολιτικού θρίλερ, πολλές από τις 26 ταινίες άρχισαν να αποσύρουν την υποψηφιότητά τους, μέχρι που στο τέλος απέμεινε μόνο αυτή της Εύας Νάθενα, δηλαδή η ταινία Φόνισσα, ξεσηκώνοντας θύελλα από συναδέλφους της. Η ίδια επικαλέστηκε το γεγονός ότι δεν είχε ενημέρωση για την ανάγκη απόσυρσης της ταινίας, αλλά κυρίως ότι αυτό θα ήταν απόφαση του παραγωγού. Γεγονός παραμένει ότι η ταινία της θεωρείτο φαβορί ήδη με την πρεμιέρα της στους κινηματογράφους και ότι το πείσμα και το ανακάτεμα της τράπουλας από τον κυρίο Φωτήλα την οδήγησαν σε αυτή τη θέση.
Κάπως έτσι βρέθηκε ο υφυπουργός να καλεί τους δημοσιογράφους σε συνέντευξη Τύπου περίπου δύο ώρες μετά την αποστολή σχετικού δελτίου, μέσα στον Αύγουστο, κατορθώνοντας να ρίξει ακόμα περισσότερο λάδι στην φωτιά. Κυρίως με την στοχοποίηση της υπαλλήλου για την οποία διετάχθη Ένορκη Διοικητική Εξέταση.
Ο σύλλογος εργαζομένων στο ΥΠΠΟ εξέδωσε την ακόλουθη ανακοίνωση: «Οι διεργασίες για την επιτροπή από τους αρμόδιους υπαλλήλους είχαν ξεκινήσει εγκαίρως, πολύ πριν την καταληκτική ημερομηνία της 15/8/2024. Πριν συνταχθεί το σχέδιο της Υπουργικής Απόφασης, που στάλθηκε για υπογραφή, δεν είχε υπάρξει καμία αντίρρηση από την πλευρά της πολιτικής ηγεσίας, που ήταν ενήμερη. Αντί να ψάχνουν να βρουν “εξιλαστήρια θύματα” ανάμεσα στους υπαλλήλους της αρμόδιας Διεύθυνσης, καλό είναι ο Υφυπουργός κ. Φωτήλας και η ΓΓ κ. Δουνδουλάκη, να αναλάβουν την ευθύνη που τους αναλογεί χωρίς να την μετακυλίουν σε εργαζόμενους, οι οποίοι εκτέλεσαν με υπηρεσιακή επάρκεια τα καθήκοντά τους, με ευσυνειδησία και ευαισθησία για την αξιοκρατία και τη διαφάνεια. Δεν θα ανεχθούμε καμία “προκάτ” πειθαρχική διαδικασία, για να αποσείσει τις ευθύνες της η πολιτική ηγεσία. Στεκόμαστε δίπλα στους συναδέλφους-ισσες της αρμόδιας Διεύθυνσης και την υπάλληλο που στοχοποιείται άδικα, ώστε να μην αποδοθούν οι ευθύνες εκεί που πραγματικά ανήκουν».
Ρεκόρ παραίτησης σε δυο ημέρες
Τελειώνουν άραγε τα πράγματα εδώ, με αυτό το ναυάγιο; Όχι, ο υφυπουργός Πολιτισμού αποφασίζει να προχωρήσει στην σύσταση νέας, τρίτης επιτροπής, για την ακρίβεια. Σε αυτήν, την θέση των παραιτηθέντων λαμβάνουν ο συνθέτης Νίκος Πλατύραχος και ο διευθυντής φωτογραφίας Αναστάσιος Μίχος.
Δύο μέρες περνούν. Οι κύριοι Πλατύραχος και Μίχος παραιτούνται! Χθες όμως ο υφυπουργός Πολιτισμού Ιάσων Φωτήλας ανακοινώνει επισήμως ότι η υποψήφια ελληνική ταινία για τα Όσκαρ θα είναι η «Φόνισσα» της Εύας Νάθενα. Είχαν προλάβει, αναφέρεται, να ψηφίσουν τα μέλη πριν παραιτηθούν. Μπέκετ, Ιονέσκο και Μόντι Πάιθον μαζί δεν θα είχαν κατορθώσει να γράψουν και να ερμηνεύσουν μια τέτοια ιστορία.