Η επιστήμη έχει ήδη αποδείξει ότι τα γλυπτά από την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη ήταν συχνά ζωγραφισμένα με έντονα χρώματα.
Τώρα, δανική μελέτη αποκάλυψε ότι μερικά ήταν επίσης αρωματισμένα προσφέροντας μια πολυαισθητηριακή εμπειρία για τους πιστούς. Η έρευνα έγινε με επικεφαλής την αρχαιολόγο και επιμελήτρια στο μουσείο Glyptotek της Κοπεγχάγης Cecilie Brøns και δημοσιεύθηκε στο Oxford Journal of Archaeology.
«Ένα λευκό μαρμάρινο άγαλμα δεν προοριζόταν να γίνει αντιληπτό ως πέτρινο άγαλμα. Υποτίθεται ότι έμοιαζε με πραγματικό θεό ή θεά», εξήγησε η ερευνήτρια στο δανικό μέσο ενημέρωσης Videnskab.
Που βασίστηκε η έρευνα για τα γλυπτά στην αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη
Η Brøns στράφηκε σε κλασικά κείμενα και επιγραφές εκείνης της εποχής για να εξερευνήσει τις διάφορες ερμηνείες του τι σήμαινε να αρωματίζεται ένα άγαλμα, ειδικά των θεοτήτων, στο πλαίσιο των αρχαίων θρησκευτικών και πολιτιστικών πρακτικών.
Ο Ρωμαίος ρήτορας Κικέρων αναφέρει, στις λογοτεχνικές του πηγές, την πρακτική της επάλειψης των αγαλμάτων με αρωματικά έλαια.
Στη Σεγέστα, στη Σικελία, το άγαλμα της Αρτέμιδος δεχόταν αρωματικές αλοιφές ως μέρος τελετουργικών δραστηριοτήτων. Επιγραφές από το Ιερό της Δήλου δίνουν λεπτομέρειες σχετικά με το κόστος και τα συστατικά των αρωμάτων που χρησιμοποιούνταν για τη συντήρηση των αγαλμάτων της Αρτέμιδος και της Ήρας, όπως ελαιόλαδο, μελισσοκέρι, νάτρον ή ανθρακικό νάτριο, και αρώματα με άρωμα τριαντάφυλλου. Επιπλέον, οι αρχαιολογικές ανασκαφές εντόπισαν εργαστήρια αρωματοποιίας στην περιοχή, ενισχύοντας την ιδέα ότι τα αρώματα που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτές τις τελετουργίες παράγονταν τοπικά και αποτελούσαν μέρος της τελετουργικής συντήρησης των γλυπτών.
Ο ποιητής Καλλίμαχος αναφέρεται επίσης σε αρώματα στην περιγραφή του για ένα άγαλμα της Βασίλισσας Βερενίκης Β' της Αιγύπτου, λέγοντας ότι ήταν «νοτισμένο με άρωμα». Αυτό υποδεικνύει ξεκάθαρα ότι αυτή η παράδοση δεν περιοριζόταν μόνο σε θεϊκές μορφές, αλλά εφαρμοζόταν και σε βασιλικά και σεβαστά πρόσωπα.
Γιορτές όπως τα Φλωράλια στη Ρώμη πρόσθεταν αρωματικά στεφάνια από τριαντάφυλλα και βιολέτες σε αυτά.
Οι αρχαίοι γλύπτες και φροντιστές χρησιμοποιούσαν ειδικές τεχνικές για την εφαρμογή και διατήρηση αυτών των αρωμάτων. Μία από αυτές ονομαζόταν γάνωσις, που σημαίνει ότι κεριά και έλαια αναμειγμένα μαζί απλώνονταν στα αγάλματα.
Ο Έλληνας γεωγράφος Παυσανίας αναφέρει ότι το περίφημο άγαλμα του Δία στην Ολυμπία αλειφόταν τακτικά με ελαιόλαδο, ώστε να προστατεύονται τα ελεφαντοστέινα τμήματά του από το υγρό τοπικό κλίμα.
Αν και τα αρχικά αρώματα έχουν προ πολλού ξεθωριάσει, η επιστημονική εξέταση έχει αποκαλύψει ότι υπάρχουν φυσικά στοιχεία που υποστηρίζουν αυτές τις ιστορικές αναφορές. Ίχνη μελισσοκεριού βρέθηκαν στο πορτρέτο της Βασίλισσας Βερενίκης Β', το οποίο υποδηλώνει ότι μπορεί να είχε υποβληθεί σε ένα αρχαίο αρωματικό λουτρό. Επίσης, οι ανακαλύψεις που προαναφέρθηκαν στη Δήλο βρέθηκαν αποτελούν σημαντικό στοιχείο.
Kαθηλωτική αισθητηριακή εμπειρία
Όπως σχολιάζει το Archaelogy News, το έργο της Brøns θέτει υπό αμφισβήτηση την πεποίθηση ότι τα κλασικά γλυπτά προορίζονταν αποκλειστικά για να τα θαυμάζουν οι πιστοί απλά με τα μάτια τους. Αντίθετα, αυτά τα νέα ευρήματα υποδηλώνουν μια πιο πλούσια και καθηλωτική αισθητηριακή εμπειρία. Τα αρώματα δεν χρησιμοποιούνται μόνο για αισθητικούς λόγους. Η χρήση τους δημιουργεί συμβολισμούς και βαθιές θρησκευτικές δεσμεύσεις, σύμφωνα με τις οποίες τα αγάλματα θεωρούνταν ζωντανές ενσαρκώσεις θεών και σεβάσμιων μορφών.
«Ο θαυμασμός ενός αγάλματος στον αρχαίο κόσμο δεν ήταν μόνο μια οπτική εμπειρία, αλλά και μια οσφρητική», δήλωσε η Brøns.