Η Γκέλυ Καλαμπάκα, σηκώνει την κάμερα, κινείται ανάμεσα σε σώματα και ανάσες ηθοποιών, καταγράφει τη στιγμή που γεννιέται το μυστήριο της παράστασης «Γλάρος» που έρχεται τον Δεκέμβριο στο Προσκήνιο από τον Δημήτρη Καραντζά. Το iefimerida παρουσιάζει τα βίντεο στιγμών που το κοινό σπάνια βλέπει.
Πιστεύω αλήθεια ότι η Γκέλυ Καλαμπάκα είναι μια προνομιούχος. Είναι αυτή που πρώτη εισπράττει, μεταβολίζει αλλά και ερμηνεύει στιγμές παραστάσεων που στη συνέχεια κάνουν κύκλο εκατοντάδων παρουσιάσεων μπροστά σε χιλιάδες θεατές. Αυτή όμως, με την ιδιότητα της φωτογράφου, της κινηματογραφίστριας, αλλά και της βοηθού σκηνοθέτη και δραματουργού ανά περίσταση, είναι εκεί τη στιγμή που το κείμενο, η πρόθεση του σκηνοθέτη, η ενεργοποίηση του θυμικού και του ταλέντου του ηθοποιού, το τρίξιμο του σανιδιού γεννούν τη θεατρική πράξη.
Αυτές τις μέρες βρίσκεται πάνω στη σκηνή όπου γίνονται οι εντατικές πρόβες -ήδη από το καλοκαίρι- για τον «Γλάρο» του Τσέχωφ που σκηνοθετεί ο Δημήτρης Καραντζάς στο Θέατρο Προσκήνιο και θα κάνει πρεμιέρα στις 15 Δεκεμβρίου. Υπάρχει η ιστορία του Τσέχωφ, η ιστορία που φτιάχνει ο Καραντζάς μεταφέροντας τη τσεχωφική αφήγηση, αλλά και η ιστορία που φτιάχνει η Καλαμπάκα πάνω στην ιστορία του Καραντζά για τον τσεχοφικό Γλάρο. Ενας τριπλός φακός που δείχνει πώς ένα σπουδαίο έργο αποκτά και άλλες ζωές, διαθλάσεις, εγείρει διαφορετικά συναισθήματα.
Πόσο ελεύθερη είναι να το κάνει μέσα στην ιερή συνθήκη της πρόβας, που συνήθως γίνεται μακριά από ξένα βλέμματα; «Έχω μεγάλη ελευθερία, παίρνω την κάμερα και κυκλοφορώ ανάμεσα στους ηθοποιούς και κάπως συνυπάρχουμε», μου λέει η Γκέλυ Καλαμπάκα. «Τραβάω αυτό που μου φαίνεται ενδιαφέρον κάθε στιγμή. Αυτό αργότερα μπορεί να μην έχει την ίδια μορφή στην παράσταση, ή και να κοπεί εντελώς». Όλη η κουζίνα του θεάτρου μπροστά στο φακό της, αυτό που θα δούμε, θα γευθούμε, αλλά και τα υλικά που πετάχτηκαν, οι μαρμίτες του θεάτρου που δεν είναι ορατές. Όπως στα βίντεο που εξασφαλίσαμε και βλέπετε παρακάτω.
Τι είναι αυτό όμως, που θα την κάνει να σηκώσει το φακό της; «Με συγκινούν τρομερά οι λεπτομέρειες» μου λέει. «Μια λεπτομέρεια της κίνησης, του κειμένου, ένα βλέμμα, μια ανάσα πριν την αγκαλιά που θα κάνουν οι ηθοποιοί. Είναι στιγμές που μου αρέσει να τραβάω και που δυσαρεστούμαι τρομερά αν κάτσω στον υπολογιστή και διαπιστώσω ότι δεν συνέλαβα αυτό ακριβώς που ήθελα.» Επιστρατεύει όλες τις ιδιότητες που έχει στο θέατρο μέσα από αυτή τη διαδικασία, πάντα με έμφαση στη λεπτομέρεια. «Ως βοηθός θα σημειώσω λεπτομέρειες. Αυτό είναι κάτι που μας έχει φέρει κοντά με τον Δημήτρη γιατί και αυτός έχει μια τέτοια αγάπη, μπορεί να κολλήσει για ώρες σε μία λεπτομέρεια»
Η σχέση της με τον Δημήτρη Καραντζά είναι στενή. Της ζητάω να μου την περιγράψει. «Δεν είναι εύκολη η απάντηση. Χρόνια κάνουμε παρέα και δουλεύουμε μαζί. Γνωριστήκαμε το 2012 όταν έκανε στο Εθνικό την "Ελένη", την πρώτη μορφή που είχε κάνει για σχολεία και εγώ δούλευα στην εφηβική σκηνή που ταξίδευε στα σχολεία της Αθήνας». Έκτοτε συνεργάζονται σε κάθε παράσταση. «Δουλεύουμε με διαφορετική ιδιότητα, εγώ σχεδόν κάθε φορά. Εκεί έγκειται η δυσκολία, δεν είναι πάντα εύκολο να χαρακτηρίσω τον εαυτό μου. Πολλές φορές βρίσκομαι δίπλα του ως βοηθός σκηνοθέτη, συχνά στη δραματουργία, έχουμε τη σταθερή συνεργασία με τις φωτογραφίες τα βίντεο, τις αφίσες. Είναι μια σχέση που εξελίσσεται μέσα στα χρόνια. Ο ένας συμβουλεύεται τον άλλο για όλα τα θέματα της παράστασης σχεδόν. Δεν θα κάνω ποτέ φωτογραφίες ή βίντεο χωρίς την απόλυτη συμμετοχή του Δημήτρη οπότε κάπως πορευόμαστε μαζί σε όλα».
Στο «Σπίτι» που παρουσιάζεται ακόμα στη Στέγη (έως και τις 19 Νοεμβρίου), έχοντας εισπράξει θερμή υποδοχή από το κοινό, η Γκέλυ Καλαμπάκα δημιούργησε το βίντεο που παρουσιάζεται κατά τη διάρκεια της παράστασης: ένα παράθυρο του διαμερίσματος με εικόνες στον δρόμο που σταδιακά γίνεται το παράθυρο στον κόσμο, στον τυφώνα βίας, απόγνωσης, φυσικών καταστροφών που μας έχουν στο κέντρο, γυρίζουν γύρω μας ζαλιστικά, σαν να είμαστε μέσα στον κάδο ενός πλυντηρίου εν λειτουργία. Μου θύμισε, τηρουμένων των αναλογιών, αυτό που ήταν η Γκερνίκα του Πικάσο για την εποχή της.
Τώρα, στον Γλάρο, συνεργάζεται πάλι με τον Δημήτρη Καραντζά σε μια κρίσιμη στιγμή για τον ίδιο. «Αποφάσισε με αυτή την παράσταση κάπως να ξεγυμνωθεί το θέατρο, να δούμε τα υλικά του, το ψέμα, την απόλυτη κατασκευή. Οπότε σε αυτή την προσέγγιση, σε αυτή τη ματιά του Δημήτρη για τον “Γλάρο” του Τσέχωφ, έχει ιδιαίτερη σημασία να δείξουμε τον κόσμο της πρόβας, το άγριο πρωταρχικό υλικό. Μέσα στα βίντεο που παρουσιάζουμε σήμερα «υπάρχουν και στοιχεία που θα δούμε στη σκηνή. Τα φώτα που κινούνται στα χέρια των ηθοποιών, τα άβαφα τελάρα στο πάτωμα. Είμαστε στο μεταίχμιο μεταξύ φόρμας και απογύμνωσης».
Βλέπω τα βίντεο. Κολλάει το μάτι μου στον σπασμό στην πλάτη του γιατρού που ερμηνεύει ο Φιντέλ Ταλαμπούκας, όταν τον αγκαλιάζει ασφυκτικά ο απεγνωσμένος Τρέπλιεφ (τον ερμηνεύει ο Αινείας Τσαμάτη) μετά την αποτυχημένη του παράσταση. Τον τρόπο που προσπαθεί να αποτινάξει το χέρι του από πάνω του. Η λεπτομέρεια που γίνεται ο μεγεθυντικός φακός της στιγμής.
Καταλαβαίνω απολύτως τη εννοεί η Γκέλυ Καλαμπάκα. Ποια σκηνή, στιγμή, λεπτομέρεια ανυπομονεί να αποτυπώσει; «Θα ακουστεί κλισέ, αλλά είναι η σκηνή ανάμεσα στη Νίνα (Δήμητρα Βλαγκοπούλου) και τον Τρέπλιεφ που της δίνει τον γλάρο. Υπάρχει μια πλατφόρμα στη σκηνή, πάνω σε ρόδες. Την φέρνει ο Τρέπλιεφ. Εχει πάνω της κατεστραμμένα λουλούδια. Τα τακτοποιεί, βάζει πάνω τη Νίνα και φέρνει όλη την πλατφόρμα κάτω από το φως. Είναι η στιγμή πριν αποθέσει στα χέρια της τον γλάρο. Αυτή τη στιγμή δεν έχω κατορθώσει να την αποτυπώσω ακόμα».
Στην παράσταση, οι ήρωες του Τσέχοφ στέκονται «εγκλωβισμένοι» σε μια σκηνή θεάτρου, δοκιμάζουν να σπάσουν τα όρια της ζωής και της τέχνης, να αντισταθούν στο τέλμα, να βρουν νέες φόρμες θεάτρου και επικοινωνίας. «Η πληγή του καλλιτέχνη συνδέεται, στην παράσταση, με το ανεκπλήρωτο της ανθρώπινης ύπαρξης, που παλεύει να βρει έναν τρόπο να ανήκει και να ακολουθήσει έναν προορισμό» διαβάζω στο ενημερωτικό κείμενο για την παράσταση..
Εγκλωβισμοί που αποτυπώνονται -σαν ντοκιμαντέρ, σαν μαρτυρία ότι υπήρξαν- στην κάμερα της Γκέλυ Καλαμπάκα. Από παιδί του δημοτικού έπαιρνε την Zenith του πατέρα της (ακόμα την έχει και την χρησιμοποιεί) και έβγαζε φωτογραφίες που δεν είχαν μέσα τους τίποτα το στημένο. Αιφνιδίαζε την οικογένεια, πεταγόταν από κάποια γωνία και τους φωτογράφιζε, παρά τη δυσαρέσκειά τους. Αποφεύγοντας τη σκηνοθεσία της στιγμής.
Info: «Ο Γλάρος» του Άντον Τσέχωφ
Μια επίσκεψη στα σωθικά του θεάτρου.
Θέατρο Προσκήνιο
από 15 Δεκεμβρίου
Συντελεστές
Μετάφραση: Ξένια Καλογεροπούλου
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς
Συνεργασία στη σύνθεση - Κίνηση: Τάσος Καραχάλιος
Σκηνικό: Κωνσταντίνος Σκουρλέτης
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης
Βοηθός σκηνοθέτη: Παναγιώτης Γκιζώτης
Διανομή
Θεοδώρα Τζήμου - Αρκάντινα
Μανώλης Μαυροματάκης - Τριγκόριν
Αινείας Τσαμάτης - Τρέπλιεφ
Δήμητρα Βλαγκοπούλου - Νίνα
Νατάσα Εξηνταβελώνη - Μάσα
Φιντέλ Ταλαμπούκας - Ντόρν
Δρόσος Σκώτης - Σόριν
Μαρία Φιλίνη - Πωλίνα
Γιώργος Ζυγούρης - Μεντβεντένκο