Δείτε σε πρώτη προβολή, με ελληνικούς υπότιτλους, τα βίντεο του Γιουβάλ Νώε Χαράρι που εξασφάλισε κατ' αποκλειστικότητα το iefimerida.
Ο συγγραφέας-φαινόμενο εξηγεί πώς το διεθνές best seller Sapiens έγινε ένα απολαυστικό graphic novel.
Κάθε του κίνηση γίνεται viral. Τα άρθρα του συζητιούνται για μέρες. Οι συνεντεύξεις του τραβούν την προσοχή. Τα βιβλία του γίνονται διεθνώς εκδοτικό φαινόμενο. Οι διαλέξεις του είναι sold out.
O Ισραηλινός ιστορικός και καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, Γιουβάλ Νώε Χαράρι, είναι ένας αληθινός σούπερ σταρ της επιστήμης. Ένα λαμπρό πνεύμα που κατάφερε να βγάλει από το χρονοντούλαπο την πιο παλιά ιστορία του κόσμου, να τη φρεσκάρει με μια νέα, πρωτοποριακή ματιά και να αλλάξει για πάντα τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την επιστήμη. Τα βιβλία του «Sapiens: Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου» και «Homo Deus: Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος» έκαναν απόλαυση την Ιστορία.
Κανονικά, ο τρόπος με τον οποίο προσέγγισε ο Χαράρι τις ρίζες του ανθρώπου, θα έπρεπε να διδάσκεται στα πανεπιστήμια ως φαινόμενο του μάρκετινγκ. Διότι ο Χαράρι πήρε μια χιλιοειπωμένη αλήθεια και την αφηγήθηκε τόσο μα τόσο καταπληκτικά, που δεν χρειάστηκε καν το βιβλίο του να διαφημιστεί με οποιονδήποτε τρόπο. Καμπάνια του ήταν η αναγνωστική χαρά που προσέφερε με τα βιβλία του, τα οποία έγιναν πολύ γρήγορα δημοφιλή από στόμα σε στόμα, πουλώντας πάνω από 35.000.000 αντίτυπα σε 65 γλώσσες.
Μέσα στην πανδημία ο Χαράρι έκανε μια κίνηση ματ, κερδίζοντας ξανά τις εντυπώσεις και παίρνοντας την παρτίδα: αποφάσισε να μετατρέψει τα βιβλία του σε κόμικ, κάνοντας έτσι την επιστημονική του αφήγηση πιο προσιτή σε ένα ακόμα πιο μαζικό κοινό, μέσα από μια εντυπωσιακή, απλή και διασκεδαστική εικονογράφηση.
Στο έξυπνο αυτό πρότζεκτ τον βοήθησαν οι διάσημοι καλλιτέχνες κόμικς David Vandermeulen και Daniel Casanave. Μαζί δημιούργησαν τα graphic novels «Sapiens, μια εικονογραφημένη ιστορία» και τον δεύτερο τόμο της σειράς«Sapiens, μια εικονογραφημένη ιστορία: Τα θεμέλια του πολιτισμού».
Ξεφυλλίζοντας τα βιβλία, κάποιος μαθαίνει την Ιστορία της ανθρωπότητας, διασκεδαστικά και εύκολα, σαν να παρακολουθεί μια ταινία κινουμένων σχεδίων στο σινεμά, το Youtube ή την τηλεόραση.
O ίδιος ο Χαράρι γίνεται ήρωας κόμικ και πρωταγωνιστεί σε αυτή τη συναρπαστική εξιστόρηση που δείχνει πώς ο Homo Sapiens κατάφερε πριν διακόσιες χιλιάδες χρόνια να επιβληθεί έναντι όλων των άλλων έμβιων όντων και να κατακτήσει τον πλανήτη.
Στα βίντεο με ελληνικούς υπότιτλους που ακολουθούν, τα οποία μπορείτε να δείτε εδώ, στο iefimerida, σε πρώτη προβολή, ο Χαράρι εξηγεί πώς έγινε η μετατροπή των βιβλίων του graphic novels και πώς ο ίδιος αποφάσισε να εμφανιστεί ως ένας από τους κύριους ήρωες στην εικονογραφημένη σειρά.
Ο Γιουβάλ Νώε Χαράρι αναλαμβάνει το ρόλο του οδηγού, ο οποίος ταξιδεύει τον αναγνώστη σε ολόκληρη την ιστορία του ανθρώπινου είδους, συνοδευόμενος από μια σειρά φανταστικών χαρακτήρων σε μια απολαυστική περιήγηση στο χρόνο και το χώρο.
O Γιουβάλ Νώε Χαράρι αφηγείται την περιπέτειά του ως ήρωας σε graphic novel
Μπορείτε να παρουσιάσετε το δεύτερο τόμο της σειράς «Sapiens: Μια εικονογραφημένη ιστορία - Τα θεμέλια του πολιτισμού»;
Είχα το προνόμιο να διασκευάσω αυτό το κείμενο σε μια ενδιαφέρουσα και χιουμοριστική εικονογραφημένη σειρά σε συνεργασία με τους ταλαντούχους καλλιτέχνες Νταβίντ Βαντερμούλεν και Ντανιέλ Κασανάβ. Η σειρά μας ονομάζεται «Sapiens: Μια εικονογραφημένη ιστορία» και θα κυκλοφορήσει σε αρκετούς τόμους, καταγράφοντας την άνοδο του ανθρώπινου είδους από έναν ασήμαντο πίθηκο… σε κυρίαρχο του πλανήτη γη. Το 2020 κυκλοφόρησε ο πρώτος τόμος «Η γέννηση του ανθρώπου» και φέτος συνεχίζουμε με το δεύτερο τόμο «Τα θεμέλια του πολιτισμού». Το νέο βιβλίο μπορεί να διαβαστεί αυτόνομα ή σαν συνέχεια στο επικό ταξίδι του είδους μας.
Ο τόμος «Τα θεμέλια του πολιτισμού» μάς γυρίζει 12.000 χρόνια πίσω, στην Αγροτική Επανάσταση και διηγείται πώς οι άνθρωποι μεταμορφώθηκαν από νομάδες τροφοσυλλέκτες σε αγρότες και αστούς, και γιατί άρχισαν να δουλεύουν όλο και πιο πολύ, χωρίς στην πραγματικότητα να εξασφαλίζουν μια καλύτερη ζωή. Ενώ ο Τόμος 1 εστίαζε στη γέννηση των ανθρώπων και στη δύναμη που αποκτήσαμε καθώς εξαπλωνόμασταν στον κόσμο πριν από 70.000 χρόνια ο Τόμος 2 εξετάζει πώς επηρεάστηκε η ύπαρξή μας καθώς εμφανίστηκαν η γεωργία, η γραφή, η γραφειοκρατία και οι κοινωνικές ιεραρχίες: τα θεμέλια του πολιτισμού.
Εξετάζουμε αντικειμενικά τον τρόπο με τον οποίο η γεωργία άλλαξε το σώμα και το νου μας· πώς ο απίθανος γάμος ανάμεσα σε ένα θεό κι ένα γραφειοκράτη δημιούργησε τις πρώτες αυτοκρατορίες· και πώς ο πόλεμος, ο λιμός, οι ασθένειες και η ανισότητα έγιναν κομμάτι της ανθρώπινης κατάστασης.
Συναντάμε ξανά τους κύριους χαρακτήρες από το πρώτο βιβλίο της σειράς – όπως η Δρ Φαντασία και η καθηγήτρια Σαρασβάτι– με γκεστ σταρ όπως ο Κομφούκιος, ο Τόμας Τζέφερσον, η Σκάρλετ Ο' Χάρα, ο Φραντς Κάφκα και η Μάργκαρετ Θάτσερ. Μαζί τους ταξιδεύουμε στο χώρο και στο χρόνο, με οδηγό μας το ερώτημα: Μήπως πριν από 12.000 χρόνια εμείς οι άνθρωποι πέσαμε σε μια παγίδα από την οποία δεν ξεφύγαμε ποτέ;
Ποια είναι η διαδικασία διασκευής του πρωτότυπου βιβλίου σε εικονογραφημένη μορφή; Πώς συνεργάζεστε με τους άλλους δύο συν-συγγραφείς και ποιοι άλλοι συμμετέχουν;
Οι δύο καλλιτέχνες με τους οποίους διασκευάζω το βιβλίο είναι σπουδαίοι κομίστες: Ο Νταβίντ Βαντερμούλεν είναι ο συν-συγγραφέας και ο Ντανιέλ Κασανάβ είναι ο εικονογράφος. Από την αρχή αποφασίσαμε ότι κάθε μέρος του αρχικού βιβλίου θα αποτελούσε μια αυτόνομη εικονογραφημένη ιστορία. Έτσι ο πρώτος τόμος της σειράς καλύπτει τη Γνωσιακή Επανάσταση, ο δεύτερος την Αγροτική, κ.ο.κ. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι η ιδέα πίσω από τη διασκευή του βιβλίου σε εικονογραφημένες ιστορίες δεν ήταν απλώς να έχουμε το Sapiens με εικόνες.Θέλαμε να ξαναδουλέψουμε ριζικά το πρωτότυπο: να προσθέσουμε πολλές νέες σκηνές και ιστορίες, να βάλουμε πολύ περισσότερο χιούμορ, και να πειραματιστούμε με απεικονίσεις πολιτισμικών αναφορών που οι αναγνώστες θα μπορούν να αναγνωρίσουν και να συνδεθούν μαζί τους.
Για παράδειγμα, στον πρώτο τόμο υπάρχει ένα ριάλιτι σόου που ονομάζεται «Εξέλιξη», όπου διαφορετικά ανθρώπινα είδη συναγωνίζονται για την επιβίωση σε μια σεζόν που διαρκεί εκατομμύρια χρόνια. Στο δεύτερο τόμο, εξηγούμε την προέλευση της γεωργίας μέσα από ένα θεατρικό έργο, παρακολουθούμε την εξημέρωση των ζώων μέσα από τις στήλες του Ημερήσιου Επιχειρηματία, και η ιστορία της αστικοποίησης παρουσιάζεται σαν ένα ταξιδιωτικό φυλλάδιο. Επίσης, και στα δύο βιβλία έχουμε μια αστυνομικό σενάριο, όπου η αστυνόμος Λόπες ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο για να ερευνήσει τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία, όπως η εξαφάνιση των μαμούθ και η γέννηση της κοινωνικής ανισότητας.
Η δημιουργική διαδικασία αρχίζει συνήθως με μια ανταλλαγή ιδεών και αλλεπάλληλα email για τη θεματική σχετικά με τις σκηνές κάθε κεφαλαίου. Προσπαθούμε να μετατρέψουμε αφηρημένες ιδέες και θεωρίες σε αφηγήσεις με φανταστικούς χαρακτήρες και σκεφτόμαστε ποιο είναι το καλύτερο πλαίσιο για να τοποθετήσουμε την κάθε ιστορία. Για παράδειγμα, ποια χρονική περίοδο και ποια τοποθεσία να επιλέξουμε για να μελετήσουμε το φαινόμενο του ρατσισμού; Είναι μια διαδικασία δραματοποίησης που μοιάζει περισσότερο με συγγραφή σεναρίου παρά βιβλίου.
Έπειτα ο Νταβίντ αρχίζει να γράφει πρόχειρα τους διαλόγους, εγώ κάνω διορθώσεις και προσθήκες, και ο Ντανιέλ αρχίζει να σχεδιάζει τα σκίτσα ασπρόμαυρα. Επειδή ο Νταβίντ και ο Ντανιέλ δεν μιλάνε αγγλικά, έχουμε δύο ομάδες επιμελητών που συντονίζουν την αλληλογραφία, και έναν μεταφραστή που φροντίζει οι πολιτιστικές μας αναφορές να είναι όσο πιο οικουμενικές γίνεται.
Έχουμε επίσης ερευνητές και συμβούλους διαφορετικότητας, που συμμετέχουν σε όλη τη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας, βοηθώντας μας να αντιμετωπίσουμε εξαιρετικά σημαντικά ζητήματα σχετικά με την οπτική αναπαράσταση και την επιστημονική ακρίβεια. Προσπαθούμε να διατηρούμε μια παγκόσμια οπτική και να διασφαλίζουμε ότι οι ιδέες μας θα είναι προσιτές για αναγνώστες σε όλο τον κόσμο.
Κάνουμε πολλές συζητήσεις, διορθώσεις και προσαρμογές και το τελικό στάδιο είναι ο επιχρωματισμός των σκίτσων, που γίνεται από επαγγελματία κολορίστα. Πρόκειται για μια μεγάλη παραγωγή που γίνεται με ομαδική προσπάθεια και η συνεργασία των συγγραφέων βασίζεται στην υποστήριξη των ομάδων παραγωγής από τη Sapienship και την Albin Michel.
Σε ποιον απευθύνεται αυτό το βιβλίο και γιατί είναι σημαντική η προσέγγιση του συγκεκριμένου αναγνωστικού κοινού;
Το «Sapiens: Μια εικονογραφημένη ιστορία» δημιουργήθηκε για κάθε ενήλικο και έφηβο που ενδιαφέρεται για την ιστορία της ανθρωπότητας και για τις σχέσεις ανάμεσα στη ζωή μας σήμερα, το ταξίδι που έκαναν οι πρόγονοί μας μέσα σε δεκάδες χιλιάδες χρόνια και το συλλογικό μας μέλλον ως είδος. Δεν χρειάζεται να έχετε κόλλημα με την επιστήμη ή την ιστορία για να σας κινήσουν το ενδιαφέρον αυτά τα βιβλία. Θα ήθελα να συμμετάσχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι στη συζήτηση σχετικά με το μέλλον και το παρελθόν του είδους μας.
Όπου κι αν ζούμε στον κόσμο, υπάρχουν κάποια πράγματα που συνήθως τα θεωρούμε δεδομένα, όπως το ψωμί, οι γραφειοκράτες και οι μεγάλοι ηγέτες με τα μεγάλα εγώ. Όμως τα πάντα θα μπορούσαν να είχαν εξελιχθεί εντελώς διαφορετικά αν μια χούφτα χόμο σάπιενς είχαν κάνει διαφορετικές επιλογές πριν από 12.000 χρόνια. Αυτή η συνειδητοποίηση μπορεί να μας βοηθήσει να αμφισβητήσουμε κάποιους από τους κανόνες και τους θεσμούς μας, και να μας δώσει την ευκαιρία να σκεφτούμε αν στο μέλλον θα θέλαμε να ζούμε διαφορετικά.
Το βιβλίο είναι επίσης για εκείνους που αγαπούν την τέχνη και τα πνευματώδη αστεία. Προσφέρει μια εντελώς διαφορετική αναγνωστική εμπειρία από το πρωτότυπο Sapiens. Το βιβλίο εξετάζει μεγάλες ιδέες μέσα από γλαφυρές εικόνες, ενδιαφέροντες χαρακτήρες και αναφορές στη λαϊκή κουλτούρα και υιοθετεί την κωμωδία ακόμα κι όταν καταπιάνεται με σκοτεινά θέματα.
Ποια είναι η πιο σημαντική πρόκληση και ποια η μεγαλύτερη ανταμοιβή γύρω από τη δημιουργία μιας εικονογραφημένης ιστορίας;
Οι εικονογραφημένες ιστορίες, τα κόμικ και τα καρτούν προσφέρουν καταπληκτικά εργαλεία στους αφηγητές και μια μοναδική εμπειρία στους αναγνώστες. Θυμάμαι μικρός που έβλεπα την σειρά κινουμένων σχεδίων «Μια φορά κι έναν καιρό»… πόσο μου άρεσε ο τρόπος με τον οποίο έκανε την ιστορία και την επιστήμη διασκεδαστικές για το ευρύ κοινό.
Η μεγαλύτερη πρόκληση που παρουσιάζει το «Sapiens: Μια εικονογραφημένη ιστορία» είναι το οπτικό μέσο: να δίνεις ένα συγκεκριμένο πρόσωπο στους διάφορους χαρακτήρες στην ιστορία της ανθρωπότητας, πέρα από τα ζώα, τα φανταστικά πρόσωπα και τους υπερήρωες. Ενώ οι λέξεις μπορούν να είναι αφηρημένες, οι εικόνες πρέπει να είναι συγκεκριμένες. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι κάποιοι αρχαίοι σάπιενς είχαν σεξουαλικές σχέσεις με νεάντερταλ. Όταν το γράφεις αυτό με λέξεις, παραμένει αφηρημένο: «Οι σάπιενς είχαν σεξουαλικές σχέσεις με νεάντερταλ». Αλλά όταν θέλεις να το σχεδιάσεις, πρέπει να είσαι συγκεκριμένος. Σχεδιάζεις έναν σάπιενς να κάνει σεξ με μία νεάντερταλ; Μία σάπιενς με έναν νεάντερταλ; Μήπως ένα γκέι ζευγάρι; Και ποιο είναι το χρώμα του δέρματός τους; Οι σάπιενς προέρχονταν από την Αφρική, ενώ οι νεάντερταλ από την Ευρώπη. Σημαίνει άραγε αυτό ότι οι σάπιενς είχαν σκούρο δέρμα και οι νεάντερταλ ανοιχτόχρωμο; Σε ένα κανονικό βιβλίο ιστορίας, αν δεν θέλεις να καταπιαστείς με αυτά τα δύσκολα ερωτήματα, απλώς τα αποφεύγεις. Σε μια εικονογραφημένη ιστορία, πρέπει να τα απαντήσεις ευθέως.
Η μεγαλύτερη επιβράβευση στη δημιουργία αυτών των βιβλίων είναι ότι αγγίζουμε ένα νέο κοινό, που μπορεί διαφορετικά να μην επέλεγε ένα βιβλίο ιστορίας, και ότι ενθαρρύνουμε περισσότερους ανθρώπους να σκεφτούν την πραγματικότητά μας κριτικά και σε παγκόσμια διάσταση. Επίσης, ποτέ δεν έχω διασκεδάσει τόσο δουλεύοντας πάνω σε ένα ακαδημαϊκό έργο. Η συνεργασία με τον Νταβίντ και τον Ντανιέλ είναι απόλαυση: με προκαλεί να είμαι πιο δημιουργικός, και φέρνει ιδέες που δεν περίμενα ποτέ ότι θα τις πρότεινα – όπως μια σκηνή με μια γάτα που κάνει ζάπινγκ για να αποτυπώσουμε την έννοια των φυλετικών διακρίσεων.
Η αριστοτεχνία του Ντανιέλ και του Νταβίντ στις εικονογραφημένες ιστορίες και η αίσθηση του χιούμορ τους ανοίγουν εντελώς νέους τρόπους έκφρασης, και συχνά βάζω τα γέλια όταν διαβάζω τα προσχέδια και τις σημειώσεις τους. Επειδή δεν μιλάνε αγγλικά κι εγώ δεν μιλάω γαλλικά, έτυχε ένα περιστατικό που συνδεθήκαμε όλοι σε μια συνάντηση στο zoom πριν το μεταφραστή κι αρχίσαμε να επικοινωνούμε με χειρονομίες.
Πώς είναι να εμφανίζεστε ως ένας από τους κύριους ήρωες στην εικονογραφημένη σειρά; Και ποιο είναι οι αγαπημένοι σας χαρακτήρες στο βιβλίο;
Στις αρχικές μας συζητήσεις με τον Ντανιέλ και τον Νταβίντ για τη συνδημιουργία αυτής της σειράς, ένα από τα πρώτα πράγματα που πρότειναν ήταν ο δικός μου χαρακτήρας να πρωταγωνιστεί στα βιβλία. Αρχικά διαφώνησα με αυτή την ιδέα, επειδή συνήθως προτιμάω να μένω έξω από τα βιβλία μου, και στην εικονογραφημένη ιστορία, σίγουρα δεν ήθελα να εμφανίζομαι σαν ένας σοφός παντογνώστης που εξηγεί τα πάντα. Στο τέλος συμφώνησα να εμφανίζομαι σαν χαρακτήρας, αλλά μόνο με τον όρο ότι δεν θα ήμουν ο μόνος επιστήμονας. Έτσι, βάλαμε μερικούς επιστήμονες ακόμα. Κάποιοι είναι πραγματικοί άνθρωποι, όπως ο καθ. Ρόμπιν Ντάνμπαρ. Άλλοι είναι φανταστικοί, όπως η καθ. Σαρασβάτι. Το να προσθέσουμε κι άλλους επιστήμονες ήταν πολύ σημαντικό, γιατί η επιστήμη δεν είναι ποτέ έργο ενός και μόνο ατόμου. Είναι πάντα μια συλλογική προσπάθεια.
Τα περισσότερα πράγματα που γνωρίζω σχετικά με την αρχαιολογία, τη γενετική και την ιστορία βασίζονται στη δουλειά πολλών συναδέλφων μου. Για παράδειγμα, πώς ξέρω ότι πριν από 50.000 κάποιοι χόμο σάπιενς είχαν σεξουαλικές σχέσεις με νεάντερταλ; Ποτέ δεν έχω κάνει αρχαιολογική ανασκαφή, και δεν μπορώ να χρονολογήσω αρχαία οστά ή να χαρτογραφήσω αρχαίο DNA. Αλλά έχω διαβάσει έργα αρχαιολόγων και γενετιστών που αποδεικνύουν χωρίς αμφιβολία ότι ναι, πριν από 50.000 χρόνια, κάποιοι τουλάχιστον σάπιενς είχαν σεξουαλικές σχέσεις με κάποιους νεάντερταλ. Έτσι, στην εικονογραφημένη ιστορία, το άτομο που εξηγεί όσα γνωρίζουμε για το σεξ στη Λίθινη Εποχή δεν είμαι εγώ, αλλά η καθηγήτρια Σαρασβάτι.
Είναι πραγματικά αστεία εμπειρία να βλέπω τον εαυτό μου σαν καρτούν: ο φανταστικός Γιουβάλ είναι βασισμένος σε μένα, αλλά κάνει τα δικά του -ντύνεται με κάθε λογής παλαβές στολές και παραφέρεται όπως σπανίως θα το έκανα εγώ.
Από τους βασικούς χαρακτήρες που εμφανίζονται και στους δύο πρώτους τόμους της σειράς, ο αγαπημένος μου είναι η Δρ Φαντασία. Η Δρ Φαντασία είναι μια υπερηρωίδα που παίζει κεντρικό ρόλο στα βιβλία, επειδή αντιπροσωπεύει την ανθρώπινη υπερδύναμη που επέτρεψε στο είδος μας να κατακτήσει τον πλανήτη.
Οι άνθρωποι ελέγχουμε τον κόσμο επειδή είμαστε το μόνο θηλαστικό που μπορεί να συνεργάζεται σε πολύ μεγάλες ομάδες του είδους του. Κι αυτό μπορούμε να το κάνουμε επειδή μπορούμε να επινοούμε και να πιστεύουμε φανταστικές ιστορίες. Όλη η μεγάλης κλίμακας ανθρώπινη συνεργασία βασίζεται σε φανταστικές ιστορίες. Οι θρησκείες βασίζονται σε μυθολογικές ιστορίες. Τα έθνη και τα κράτη είναι επίσης ιστορίες που υπάρχουν μόνο στη συλλογική μας φαντασία. Οι εταιρείες είναι αυτό που οι δικηγόροι αποκαλούν «νομικά πρόσωπα». Το χρήμα είναι κι αυτό απλώς μια ιστορία. Πάρτε, ας πούμε, ένα δολάριο. Δεν έχει καμία αξία από μόνο του. Δεν μπορείς να το φας, να το πιεις ή να το φορέσεις. Η αξία του δολαρίου προέρχεται μόνο από τις ιστορίες που μας λένε οι τραπεζίτες -και που τις πιστεύουμε όλοι μας.
Πώς μπορείς να μεταφέρεις αυτή την καταλυτική ιδέα σε μια εικονογραφημένη ιστορία; Κάναμε ένα σωρό προτάσεις. Το συζητήσαμε, γράψαμε email, κάναμε τηλεφωνήματα, κι απορρίπταμε τη μια ιδέα μετά την άλλη. Τελικά, εμπνευστήκαμε από το κλασικό είδος των κόμικ και δημιουργήσαμε μια νέα υπερηρωίδα: τη Δρα Φαντασία. Πετάει φορώντας την μπέρτα της, όπως στα παραδοσιακά κόμικ με τους υπερήρωες, και είναι η προσωποποίηση της ανθρώπινης υπερδύναμης που επινοεί και πιστεύει φανταστικές ιστορίες. Από πολλές απόψεις, είναι ο πιο σημαντικός χαρακτήρας ολόκληρου του βιβλίου.