«Είναι μια ιστορία αγάπης». Η φράση που αντιλαλούσε, ξανά και ξανά κάτω από την πυραμίδα του Λούβρου. Από το στόμα του Μακρόν μέχρι και των πρώτων επισκεπτών. Η ιστορία Ελλάδας και Γαλλίας όπως την αφηγείται η έκθεση «Αθήνα-Παρίσι. Η γέννηση της σύγχρονης Ελλάδας».
Εξω πλήθη που στέκουν για να κοιτάξουν εκστατικά την πλατεία, και να φωτογραφηθούν πλάι στην πυραμίδα. Μέσα, κατεβαίνοντας κανείς την κυκλική, περιστρεφόμενη σκάλα που λούζεται από το φως, φτάνει στο χώρο των περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου του Λούβρου. Φτάνει για να διερευνήσει άγνωστες πτυχές της σχέσης της Ελλάδας με τη Γαλλία, να αποκαλύψει πληροφορίες -συχνά με συναισθηματικές φορτίσεις- για την πορεία διαμόρφωσης του ελληνικού κράτους μέσα από τον αγώνα για την ανεξαρτησία του 1821. Για την έκθεση «Αθήνα- Παρίσι. Η γέννηση της σύγχρονης Ελλάδας» με ταυτότητα τον πίνακα του Ιάκωβου Ρίζου «Αθηναϊκή νύχτα» που κυριαρχεί στα μπάνερ πέριξ του Λούβρου.
Και τι είναι το πρώτο που συναντάς μπαίνοντας στην αίθουσα; Αντικρύζεις μια παρέλαση επιτύμβιων στηλών. Αρχίζεις με την ιστορία του θανάτου, ή μάλλον με την ιστορία της αέναης αρχής, έχοντας στο βάθος, σχεδόν ως κάδρο αυτής της επιτύμβιας αφήγησης έναν πίνακα μεγαλειώδους κλίμακας (2,60 Χ 5,20) και πληθωρικής απόδοσης: είναι το έργο του Ζακ Κάρεϊ που ιστορεί την υποδοχή της γαλλικής αντιπροσωπείας από τον Τούρκο τοποτηρητή της Αθήνας, στις παρυφές του Λυκαβηττού.
Σε δεύτερο πλάνο με απόλυτο ρεαλισμό παρουσιάζονται τα μνημεία γύρω από την Ακρόπολη (τους Στύλους του Ολυμπιείου, την Πύλη του Αδριανού, ακόμα και τη σωζόμενη Ρώσικη εκκλησία) τον εκτός, εντός των τειχών της Ακρόπολης και επί του ιερού βράχου οικισμό, το φυσικό αρκαδικό περιβάλλον, καθώς και τα νησιά του Σαρωνικού. Αποτελεί το έργο αυτό που ταξίδεψε από το Μουσείο της πόλης των Αθηνών, το μοναδικό ντοκουμέντο για το πώς πραγματικά ήταν η Αθήνα το 1674. Η ιδανική εκκίνηση αφού, η εποχή μελέτης της έκθεσης εκτείνεται από το 1675 ως το 1919.
Κάπως έτσι η έκθεση, από την πρώτη στιγμή αρπάζει κυριολεκτικά τον θεατή και τον θαμπώνει με πλήθος αφηγήσεων, συμβολισμών και βέβαια με την επιβολή της εικόνας, μέσα από τις μεγάλες κλίμακες ή την υπόμνηση της διαρκούς επιρροής της αρχαίας Ελλάδας στον κόσμο ως σήμερα. Οι εκθεσιακές ενότητες ξεκινούν από την «Ανακάλυψη της Ελλάδας, 1780-1821» και συνεχίζονται με την ενότητα «Ο πόλεμος για την ελευθερία και ο φιλελληνισμός, 1821-1830». Ακολουθεί «Η Αθήνα καινούργια πρωτεύουσα, 1834-1878», «Η Ελλάδα μέσα από τη λογοτεχνία και τη φωτογραφία», «Οι απαρχές της αρχαιολογίας στην Ελλάδα», «Η ανακάλυψη της αρχαίας Ελλάδας» και τέλος η «Αθήνα, το τέλος του αιώνα και η μοντέρνα τέχνη». Σε αυτή την ενότητα, ο επισκέπτης θα ανακαλύψει τις δημιουργίες των Ελλήνων καλλιτεχνών στο Παρίσι και στις διεθνείς εκθέσεις. Εργα κοσμήματα στο στέμμα της Εθνικής Πινακοθήκης, όπως η περίφημη Αράχνη του Γύζη, ή το Φίλημα του Λύτρα.
Κάθε ένας χώρος -κεντρικά τετράγωνα με μικρές παρεμβάσεις από παραλληλόγραμμους χώρους που αντιστοιχούν σε ενότητες- κατορθώνει να δημιουργήσει διαλόγους με μικρές εκπλήξεις και διαδραστικότητα. Δεν πρόκειται δηλαδή για μια απλή παράθεση εκθεμάτων. Επιδιώκεται κάτι πιο βαθύ που θα μπορέσει να διεγείρει συναισθηματικά τον θεατή και να τον κάνει, ακόμα και φαντασιακά, να ακούσει συνομιλίες μεταξύ των έργων, των εποχών, των δυο λαών. Εξαιρετικής σημασίας είναι ότι κάθε τόσο, σε διαφορετικά σημεία της έκθεσης, η παρουσία ή τα ίχνη της γυναίκας, ηρωϊκά, μεγαλοπρεπώς αλλά και αισθαντικά συναντούν τον επισκέπτη.
Αυτό το βαθύ συναίσθημα, μεγαλειώδες, και με έμφαση στη γυναίκα ακολουθεί στην πορεία αφού περάσουμε την πρώτη εικόνα με τις επιτύμβιες στήλες και την τεράστια ελαιογραφία, την μικρή αίθουσα με τα βυζαντινά και χαρακτηριστικές ενδυμασίες. Θα δούμε λοιπόν τον περίφημο πίνακα του Ντελακρουά «Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου» αυτή την περήφανη, ψηλή, επιβλητική γυναίκα που σε καθηλώνει με τη δύναμή της, να κοιτάζει σχεδόν στο βάθος, ένα μικρό κορίτσι. Ένα μικρό γυμνό έφηβο κορίτσι, καμωμένο από μάρμαρο, που με τα δάχτυλά της συλλαβίζει κάθε γράμμα από το όνομα του Μάρκου Μπότσαρη, ξαπλωμένη σχεδόν πάνω στην πλάκα του μνήματός του. Είναι η δημιουργία του Jean David d’Angers με την ονομασία «Παιδούλα». Το βαθύ βλέμμα του καμβά του Ντελακρουά, πάνω στην απώλεια της αθωότητας του πάνλευκου του d’Angers σχεδόν σου κόβει την ανάσα.
Και αν προσπαθήσεις να βγεις από την ένταση αυτής της συνομιλίας και στρέψει το βλέμμα αριστερά, οι παλμοί θα ανέβουν ακόμα περισσότερο. Το μεγάλης κλίμακας έργο «Οι Σουλιώτισσες» του Arry Scheffer (1827) με τις πεσμένες στο χώμα γυναίκες, ρούχα σκισμένα, χέρια υψωμένα σαν σε προσευχή, παιδιά σπαρμένα πάνω τους συγκλονίζει. Το έργο αυτό από τη συλλογή του Μουσείου του Λούβρου, στέκει δίπλα στην «Εξοδο του Μεσολογγίου» εμβληματικού έργου του ορφανού του πολέμου Θεόδωρου Βρυζάκη, έργου που έφτασε στο Παρίσι από την Εθνική Πινακοθήκη.
Όμως η έκθεση αυτή, που ουσιαστικά τιμά τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, έχει στην καρδιά της και μια άλλη επέτειο. Ακριβώς 200 χρόνια έφτασε και βρήκε τη μόνιμη θέση της η περίφημη Αφροδίτη της Μήλου, ένα από τα έργα που έχει γίνει έμβλημα του Μουσείου της Λούβρου, πλάι στη Νίκη της Σαμοθράκης και στη Μόνα Λίζα (η δύναμη της γυναικείας μορφής). Η Αφροδίτη εντοπίστηκε από έναν Ελληνα χωρικό το 1820. Οι ιστορίες για την ομορφιά της άρχισαν να διαδίδονται παντού και ο μαρκήσιος του Ριβιέρ, πρέσβης της Γαλλίας στην Κωνσταντινούπολη, την αγόρασε για να την μεταφέρει στο Παρίσι, στο Βασιλικό Μουσείο που σήμερα γνωρίζουμε όλοι ως Μουσείο του Λούβρου.
Η έκθεση αποτελείται από 380 αντικείμενα (πίνακες, γλυπτά, έγγραφα, βυζαντινές εικόνες, ενδυμασίες, φωτογραφίες, πολεοδομικά σχέδια κλπ) πολλά από τα οποία ταξίδεψαν από το Μουσείο Μπενάκη, γαλλικά μουσεία και τη Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Κατορθώνουν να αναδείξουν μέσα από ντοκουμέντα της Τέχνης κυρίως τον τρόπο με τον οποίο αρθρώθηκε και παγιώθηκε η ελληνική ταυτότητα αυτή την μεταβατική εποχή από την οθωμανική κυριαρχία στην Ελευθερία. Μια μετάβαση που καθόρισε εν τέλει και την ταυτότητα της Ευρώπης που έκθαμβη παρατηρούσε τον αγώνα της χώρας μας και εμπνεόταν από αυτήν. Μια αντίδραση που επίσης διαπερνά την έκθεση στο Μουσείο του Λούβρου, είτε πρόκειται για αποτυπώσεις περιηγητών, είτε σπουδαίων καλλιτεχνών.
Φυσικά, οφείλουμε να παραδεχτούμε, ότι οι επισκέπτες της έκθεσης που είναι υποψιασμένοι, δεν μπορούν να μην την δουν υπό το φως και κυρίως το βάρος των τεκτονικών εξελίξεων που λαμβάνουν χώρα με τον επαναπροσδιορισμό της θέσης της Ευρώπης στον κόσμο. Τα εγκαίνια παρουσία του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν και του Ελληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, λίγες ώρες πριν την υπογραφή της αμυντικής συμφωνίας, έμοιαζαν σαν τον προβολέα που πέφτει πάνω σε αυτή τη νέα εποχή. Eποχή που μοιάζει να βρίσκει την Αθήνα και το Παρίσι δίπλα δίπλα, ξανά, αυτή τη φορά για τη συγκρότηση της νέας συμμαχίας, για τον νέο στόχο: τη καθαρή, διαυγή διατύπωση της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Αν αναζητεί κανείς τη χρήση και την κυτταρική έννοια της πολιτιστικής διπλωματίας, θα τη συναντήσει στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων του μουσείου του Λούβρου, από τις 30 Σεπτεμβρίου ως τις 7 Φεβρουαρίου.
Εχει ξεχωριστό ενδιαφέρον να σημειώσουμε το μεγάλο ενδιαφέρον που έδειξαν κυρίως οι ξένοι επισκέπτες για τις αναφορές στους Δελφούς λίγο πριν το τέλος της αίθουσας, είτε με το τεράστιο αντίγραφο της Σφίγγας, είτε με το τέμπλο από το μοναστήρι που γκρεμίστηκε για να γίνουν οι ανασκαφές των Δελφών, το οποίο μεταφέρθηκε στο Παρίσι. Εκεί στάθηκε για ώρα ο Εμαννουέλ Μακρόν με τον δήμαρχο Αθηναίων, με τον υφυπουργό Πολιτισμού Νικόλα Γιατρομανωλάκη να τους εξηγεί την ιστορία.
Αλλά είναι και ένα από τα σημεία της έκθεσης που περισσότερο «άγγιξαν» τον σπουδαίο σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά όπως ο ίδιος είπε στο iefimerida. Είπε ότι ακόμα και ο ίδιος εντόπισε πληροφορίες και ιστορίες μέσα στην έκθεση που του ήταν άγνωστες και του άρεσαν ιδιαιτέρως οι διάσπαρτες συστάδες αγαλμάτων μέσα στην έκθεση.
Την επιμέλεια της έκθεσης υπογράφουν ο ως προ λίγων ημερών πρόεδρος και διευθυντής του μουσείου Ζαν Λικ Μαρτινέζ (είναι η έκθεσή αυτή ο αποχαιρετισμός του στο μουσείο), η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, η διευθύντρια αρχαιολογικών Μουσείων, εκθέσεων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων του ΥΠΠΟΑ Αναστασία Λαζαρίδου.