Από την Επίδαυρο και το πολύμηνο ταξίδι από το λιμάνι του Πειραιά ως το Χονγκ Κονγκ, η παράσταση «Ιππόλυτος» του Εθνικού Θεάτρου έφτασε πολύ μακριά. Η Κατερίνα Ευαγγελάτου μάς μιλά για τα παρασκήνια και την επόμενη ελληνική αποστολή: «Λυσιστράτη με Κινέζους ηθοποιούς.
Διαβάζω ένα άρθρο στους Financial Times σχετικά με το αίνιγμα που αποτελεί το Hong Kong σήμερα για τον κόσμο των τεχνών. Το παράδοξο του Χονγκ Κονγκ, όπως γράφει η εφημερίδα. Aυτό το ομιχλώδες αλλά γοητευτικό τοπίο που βρίσκεται στο μικροσκόπιο του πολιτιστικού τομέα παγκοσμίως, εμβολίστηκε από τον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία της Κατερίνας Ευαγγελάτου.
Παρουσιάστηκε σε δυο παραστάσεις στο πλαίσιο του 53ου Φεστιβάλ του Χονγκ Κονγκ, στο κατάμεστο Lyric Theatre, στην Ακαδημία του Χονγκ Κονγκ για τις Παραστατικές Τέχνες, των 1.200 θέσεων. Δύο βραδιές, σχεδόν 2.500 άτομα…
Η παράσταση, που ήταν η εναρκτήρια του Φεστιβάλ Επιδαύρου στις 7 Ιουλίου του 2023 για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου, περιόδευσε στην Ελλάδα και στην Κύπρο και αποθεώθηκε από τον Guardian, έφτασε έτσι στο Χονγκ Κονγκ, ανοίγοντας τον δρόμο για περαιτέρω διείσδυση του ελληνικού θεάτρου στην Ασία. Φέτος τον Ιούνιο θα παρουσιαστεί στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.
Ζητήσαμε από την Κατερίνα Ευαγγελάτου, σκηνοθέτιδα της παράστασης και καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου να μας αφηγηθεί πώς ξεκίνησαν όλα, καθώς και όσα διαδραματίστηκαν στο Χονγκ Κονγκ, πάνω αλλά και κάτω από σκηνή – μέχρι και έξω, στο πεζοδρόμιο όπου οι Έλληνες συντελεστές πολιορκήθηκαν για αυτόγραφα.
Από την Επίδαυρο στο Χονγκ Κονγκ, ενάμιση χρόνο μετά
Ήταν 7 Ιουλίου 2023 όταν ο «Ιππόλυτος» άνοιξε το Φεστιβάλ Επιδαύρου για λογαριασμό του Εθνικού Θεάτρου. Μετά την πρεμιέρα, περιοδεύσαμε σε όλη την Ελλάδα και την Κύπρο, επιστρέψαμε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο. Η παράσταση απέκτησε μια απροσδόκητη διεθνή δυναμική – ο Guardian την αποθέωσε, και κάπου εκεί άρχισαν να πυκνώνουν οι επαφές με το εξωτερικό. Κυρίως όμως, μετά το 2024, χάρη στη δημιουργία του GRAPE.
Με το GRAPE – την πλατφόρμα που δημιουργήσαμε ώστε να προσκαλούμε συστηματικά διεθνείς επαγγελματίες στο Ελληνικό Φεστιβάλ – άρχισε να χτίζεται ένα νέο οικοσύστημα. Σήμερα, πάνω από δεκαπέντε ελληνικές παραστάσεις έχουν ταξιδέψει στην Ευρώπη, ακόμα και στο Μόντρεαλ. Ο Ιππόλυτος, λόγω μεγέθους, δεν ανήκε στο πρόγραμμα GRAPE όπου εντάσσονται παραστάσεις που μπορούν εύκολα να μεταφερθούν στο εξωτερικό – αλλά κάπως αλλιώς βρήκε τον δρόμο του προς το Χονγκ Κονγκ.
Ο διευθυντής προγραμματισμού του Hong Kong Arts Festival, ο Kwok Wan είχε έρθει δύο φορές στο Φεστιβάλ, χωρίς να προλάβει να δει τον «Ιππόλυτο» ζωντανά. Είδε όμως το βίντεο της παράστασης και κάτι τον άγγιξε. Του άρεσε ο τρόπος που η αρχαία ιστορία διασταυρώνεται με μια πολύ σύγχρονη σκηνική γλώσσα — το «crossover» ανάμεσα στην αρχαα τραγωδία και την κινησιολογική, σχεδόν σωματική σκηνοθεσία μας, με βίντεο επί σκηνής, αντικομφορμιστικές ερμηνείες, μια ιδιαίτερη Αφροδίτη.
Τον Μάιο του 2024 συμφωνήσαμε. Τον Ιούλιο το φεστιβάλ του Χονγκ Κονγκ ανακοίνωσε την παράσταση στο πρόγραμμά του. Ήταν ήδη sold out ενάμιση μήνα πριν από την πρεμιέρα. Είχαν δει μόνο μερικές φωτογραφίες και το trailer.
Από τον Πειραιά στο Χονγκ Κονγκ: Το σκηνικό ταξίδι
Το σκηνικό της παράστασης που δημιούργησε η Εύα Μανιδάκη. ξεκίνησε με πλοίο από τον Πειραιά στις 20 Δεκεμβρίου 2024. Δύο κοντέινερ. Καθυστέρησε όμως πολύ! Το παρακολουθούσαμε αγχωμένοι σε εφαρμογές πλοίων, μας έπαιρναν τηλέφωνο τρομοκρατημένοι οι άνθρωποι του φεστιβάλ. Φοβηθήκαμε ότι δεν θα προλάβαινε να φτάσει. Ευτυχώς, έφτασε εγκαίρως. Πρέπει να πω ότι όλο αυτό το γοητευτικό ταξίδι του "Ιππόλυτου", που ήταν συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου, του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και του πολιτιστικού οργανισμού ΛΥΚΟΦΩΣ του Γιώργου Λυκιαρδόπουλου, έγινε εφικτό χάρη στην υποστήριξη της Τράπεζας Πειραιώς, του ΕΟΤ και του ΑΔΜΗΕ.
Η Ακαδημία Παραστατικών Τεχνών του Χονγκ Κονγκ – το Lyric Theatre – είναι ένας υπέροχος, αμφιθεατρικός χώρος. Η κλίση του θεάτρου ανέδειξε μοναδικά το σκηνικό μας: ένα ζωγραφισμένο γλυπτό, με λόφους, ποτάμια, πανίδα. Ο συνθέτης μας Αλέξανδρος-Δράκος Κτιστάκηςξαναέγραψε τη μουσική για έναν μόνο περφόρμερ επί σκηνής. Οι καπνοί δεν έφευγαν όπως σε ανοιχτό θέατρο, έμεναν πάνω στη σκηνή, υποβλητικοί. Τα φώτα, οι μικροκινήσεις, όλα απέκτησαν νέα διάσταση.
Το κοινό δεν ήξερε ελληνικά. Υπήρχαν υπέρτιτλοι στα αγγλικά και τα κινέζικα. Και παρ’ όλα αυτά, υπήρχε απόλυτη προσήλωση. Απόλυτη ακινησία. Αν και η γλώσσα που ακουγόταν ήταν εντελώς ξένη, αντιλαμβάνονταν τα πάντα, ακόμα και το υποδόριο χιούμορ. Άκουγα τα γέλια των θεατών στον μονόλογο για τις γυναίκες – πώς οι άντρες θα προτιμούσαν να αγοράζουν παιδιά ανάλογα με την οικονομική τους δυνατότητα. Άλλος πολιτισμός, και όμως – τόσος κοινός τόπος.
Εγώ δεν καθόταν μέσα στην αίθουσα, τουλάχιστον όχι σε σημείο που θα με εντόπιζε εύκολα κανείς. Ήμουν κρυμμένη. Δεν ήθελα να είμαι μέσα στην αίθουσα, και έτσι ανέβηκα σε ένα σημείο που κανονικά δεν επιτρέπεται να βρίσκεσαι σε ένα μικρό μπαλκονάκι ψηλά στο θέατρο, σχεδόν σαν θεωρείο, όπου βρίσκονται τα φώτα. Είχα ανοίξει ένα πορτάκι που επικοινωνεί άμεσα με τα καμαρίνια, και καθόμουν και έβλεπα.
Κι από εκεί, από αυτό το μικρό αυτοσχέδιο παρατηρητήριο, μπορούσα να παρακολουθώ και ταυτόχρονα να αφουγκράζομαι. Ήταν φοβερό διπλό παρατηρητήριο: κοίταζα πρώτα αν πηγαίνουν όλα καλά στη σκηνή, αλλά παρακολουθούσα πολύ και τις αντιδράσεις των θεατών. Απόλυτη ησυχία, προσήλωση. Πολύ νέος κόσμος — αυτό με χαροποίησε ιδιαίτερα. Ηλικίες 20-25 ετών. Γραπώνονταν από αυτό που έβλεπαν. Ήταν συγκινητικό το πώς οι άνθρωποι συνδέθηκαν.
Και μετά ήρθε η στιγμή του χειροκροτήματος. Εκεί η κουλτούρα είναι διαφορετική δεν σταματούν να χειροκροτούν μέχρι να φύγουν οι ηθοποιοί από την σκηνή. Εμείς φεύγουμε και κατά το δυτικό πρότυπο επιστρέφουμε. Ξαφνιάζονται! Πέντε, έξι φορές, δεν σταματούσαν να χειροκροτούν!
Μετά μας περίμεναν έξω από το θέατρο, να υπογράψουμε τα προγράμματα ή τα εισιτήρια. Νέα παιδιά, φοιτητές θεάτρου, σπουδαστές, ήθελαν να βγάλουμε μαζί φωτογραφίες. Μία κοπέλα που είχε δει πέρυσι στην Κίνα μια περφόρμανς που είχαμε κάνει εμπνευσμένη από τον Ιππόλυτο, ήρθε στο Χονγκ Κονγκ με μια αγκαλιά λουλούδια. Ήταν πολύ συγκινητικά. Υπήρξαν και κάποιοι που ήρθαν και τις δυο βραδιές, για να δουν επί 85 λεπτά μια παράσταση στα ελληνικά, χωρίς να κουραστούν.
Το επόμενο κεφάλαιο: «Λυσιστράτη» στη Σαγκάη
Και τώρα, η «Λυσιστράτη». Για πρώτη φορά σε κινεζική επαγγελματική σκηνή. Συμπαραγωγή με το Shanghai Dramatic Arts Center, πρεμιέρα στο Hong Kong Arts Festival τον Μάρτιο του 2026, και μετά μπαίνει στο ρεπερτόριο του κρατικού θεάτρου της Σαγκάης. Θα δουλέψουμε με Κινέζους ηθοποιούς – μέσα από ακροάσεις – και με Έλληνες συνεργάτες. Αρχίζουμε πρόβες τον Ιανουάριο.
Γιατί η «Λυσιστράτη»;Το χιούμορ του Αριστοφάνη, το θέμα της γυναικείας ενδυνάμωσης, ο πόλεμος – όλα είναι τόσο επίκαιρα. Αλλά και όλα απαιτούν διασκευή. Τι μπορείς να πεις και τι όχι. Τι θα φανεί αναγνωρίσιμο. Με απασχολεί να καταλάβω την κινεζική κουλτούρα, τι συγκινεί, τι φέρνει γέλιο, τι προκαλεί. Η γλώσσα της σκηνής, όμως, είναι παγκόσμια.
Στην Κίνα υπάρχει μια άλλη σχέση με το συλλογικό και το ιδιωτικό. Με ενδιαφέρει να βρω πώς φιλτράρεται η αντίσταση, το σώμα, το θηλυκό, μέσα από ένα διαφορετικό πρίσμα. Δεν θέλω να πάμε να «παίξουμε ελληνικά» σε άλλο έδαφος. Θέλω να δημιουργήσουμε μια «Λυσιστράτη που να έχει αλήθεια εκεί».
Αυτό που φέρνει η Ευαγγελάτου δεν είναι απλώς παραστάσεις στο εξωτερικό, αλλά ένας τρόπος συνάντησης πολιτισμών. Ένας τρόπος να πεις ιστορίες σε ανθρώπους που δεν μιλούν τη γλώσσα σου, αλλά καταλαβαίνουν το βλέμμα, τη σιωπή, την ειρωνεία, την ανάγκη. Και κάπου εκεί, στα μικρά μπαλκονάκια των θεάτρων, πίσω από τους προβολείς, γεννιέται ένα νέο, παγκόσμιο κοινό για το ελληνικό θέατρο
Info:
Στο Χονγκ Κονγκ η παράσταση παρουσιάστηκε ως συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου, του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου και του πολιτιστικού οργανισμού ΛΥΚΟΦΩΣ του Γιώργου Λυκιαρδόπουλου.
Συντελεστές
Μετάφραση Κώστας Τοπούζης
Δραματουργική επεξεργασία-Διασκευή-Σκηνοθεσία Κατερίνα Ευαγγελάτου
Σκηνικά Εύα Μανιδάκη
Μουσική σύνθεση-Ενορχήστρωση Αλέξανδρος-Δράκος Κτιστάκης
Σχεδιασμός βίντεο Παντελής Μάκκας
Χορογραφία Αλέξανδρος Σταυρόπουλος
Κοστούμια Εύα Γουλάκου
Φωτισμός
Ελίζα Αλεξανδροπούλου
Ηχητικός σχεδιασμός Ηλίας Φλάμμος
Βοηθός σκηνοθέτιδας-Φωτογραφίες Γιώργος Μπραουδάκης
Βοηθός σκηνογράφου Κατερίνα Βλάχμπεη
Βοηθός ενδυματολόγου Αλεξάνδρα-Αναστασία Φτούλη
Σχεδιασμός κομμώσεων Κωνσταντίνος Κολιούσης
Σχεδιασμός μακιγιάζ Olga Faleichyk
Διανομή (αλφαβητικά)
Στεφανία
Γουλιώτη: Φαίδρα, Χριστίνα Μαξούρη: Τροφός, Δημήτρης Παπανικολάου:
Αγγελιαφόρος, Έλενα Τοπαλίδου: Αφροδίτη/Άρτεμις, Γιάννης Τσορτέκης: Θησέας, Ορέστης
Χαλκιάς: Ιππόλυτος
Χορός γυναικών Δάφνη Κιουρκτσόγλου, Αναστασία-Ραφαέλα Κονίδη,
Αμαλία Νίνου, Μελίνα Πολυζώνη
Χορός κυνηγών Γεώργιος Βασιλόπουλος, Κωνσταντίνος Γεωργαλής, Νίκος
Γονίδης, Χρήστος Διαμαντούδης, Ηρακλής Κωστάκης, Αλέξανδρος Πιεχόβιακ, Μάριος
Χατζηαντώνη, Νικόλας Χατζηβασιλιάδης
Ζωντανή ερμηνεία μουσικής Αλέξανδρος-Δράκος Κτιστάκης