Η συγκίνηση συνεχίζεται: το iefimerida μπήκε πρώτο στον δεύτερο όροφο της Εθνικής Πινακοθήκης, που ως τώρα ήταν αθέατος, αφού στις 24 Μαρτίου άνοιξε μόνο ο πρώτος όροφος. Ανακαλύψαμε μνημειώδη έργα και μοναδικές, απρόβλεπτες ιστορίες από τους κορυφαίους του 20ου αιώνα.
Πηγαίνοντας από τον πρώτο -πολυφωτογραφημένο πλέον- όροφο της Εθνικής Πινακοθήκης στον δεύτερο, τον οποίο δεν έχουν δει ούτε τα μέσα ενημέρωσης ούτε οι υψηλοί προσκεκλημένοι της 24ης Μαρτίου, νιώθω σαν να αγγίζω την σπονδυλική στήλη της Πινακοθήκης, που την συγκροτεί και την δομεί ήδη από το πρώτο εκείνο κτίριο των Παύλου Μυλωνά και Δημήτρη Φατούρου που εγκαινιάστηκε το 1977. Μέσα στο ολοκαίνουριο κτίριο, η παλιά σκάλα, με την υπέροχη, περίτεχνη ξύλινη κουπαστή που θέλεις αυτομάτως να χαϊδέψεις, ανέγγιχτη σχεδόν στον χρόνο, οδηγεί από το πρώτο στον δεύτερο όροφο, εκεί όπου παρουσιάζονται τα έργα του 20ου αιώνα και ουσιαστικά στεγάζεται το φως και η εξωστρέφεια.
Και η άνοδος αυτής της σκάλας προκαλεί μια συγκίνηση, αναπόφευκτα: έχοντας διασχίσει τη γυάλινη γέφυρα που ενώνει το παλιό με το νέο κτίριο, σαν να περνάς τον ποταμό Ιλισό, με το κανάλι που αποτελεί υπόμνηση του να διατρέχει μέρος του κήπου με τα διάσπαρτα γλυπτά και τα μεσογειακά φυτά, η σκάλα αυτή είναι η υπόμνηση αυτού που προϋπήρχε. Δεν έχουν χαθεί τα ίχνη του. Ετσι, κάποια μέτρα παραπέρα από την εμβληματική ράμπα που ξεκινά από το δεύτερο υπόγειο και φτάνει μέχρι το εστιατόριο στον τρίτο όροφο -τόσο εμβληματική που έγινε και το σήμα της Εθνικής Πινακοθήκης- ανεβαίνει ξανά κανείς τα σκαλιά μέσω των οποίων γνώρισε την κιβωτό της ελληνικής Τέχνης.
Πρώτη φορά στο φως η χρυσή γενιά των Ελληνων χαρακτών
Μετά την πτέρυγα των ένδοξων έργων για την Επανάσταση του 1821 και την πυκνότητα των έργων του 19ου αιώνα στον πρώτο όροφο, η άνοδος στον δεύτερο όροφο προσφέρει μια νέα συνθήκη, είναι πραγματικά σαν άνοδος προς το φως. Αφού πρώτα όμως περάσει κανείς από τον ημιόροφο, εκεί όπου θα φιλοξενείται αφιέρωμα στις τεχνικές της χαρακτικής καθώς και ειδικές εκπαιδευτικές προβολές – η Συλλογή Χαρακτικής της Εθνικής Πινακοθήκης αποτελεί πραγματικό πλούτο. Φτάνοντας στον δεύτερο όροφο, λίγο πριν την «έξοδο» στο φως, περιμένει τον επισκέπτη μια ακόμα μικρή περιπλάνηση στο ημίφως. Μυσταγωγική όμως, αφού είναι το ημίφως αυτό που επιβάλλει ως συνθήκη η παρουσίαση των έργων χαρακτικής.
Οι σπουδαιότεροι Ελληνες χαράκτες βρίσκονται εδώ. «Εργα που θα δούμε για πρώτη φορά, αφού ως τώρα η Εθνική Πινακοθήκη δεν είχε βιτρίνες που απαιτούνται για την παρουσίαση αυτών των έργων», σημειώνει η Λίνα Μενδώνη. Πρόκειται για μια έκθεση συναρπαστική και σχεδόν ιστορική, με πρωταγωνιστή τον Γιάννη Κεφαλληνό χάρη στον οποίο ουσιαστικά επανιδρύθηκε το 1932 το εργαστήριο χαρακτικής στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, το οποίο είχε διακόψει την λειτουργία του το 1914 λόγω οικονομικών δυσκολιών. Η επιστροφή του Κεφαλληνού στην Αθήνα, μετά από μακρά παραμονή στο Παρίσι και την Αλεξάνδρεια όπου έκανε διεθνή καριέρα ως Jean Kefalinos, αλλά και η μεγάλη έκθεση που πραγματοποίησε στην Αθήνα ο Δημήτρης Γαλάνης, οδήγησε στην επανίδρυση του τμήματος όπου φοίτησαν οι κορυφαίοι Ελληνες χαράκτες. Η γενιά αυτή, παρουσιάζεται εδώ, σε αυτό το σημείο του δεύτερου ορόφου που χωρίζεται στα δύο και φιλοξενεί μια αίθουσα αφιερωμένη αποκλειστικά στον Νίκο Χατζηκυριάκο Γκίκα. Και κάπου εδώ αρχίζει το φως.
Ο θρίαμβος του Γκίκα, ο «διάλογος» με τον Πικάσο
Εισέρχεται ο επισκέπτης σε έναν χώρο που νιώθεις ότι διαρκώς βρίσκεται κάτω από το φως του ήλιου και βρίσκεται μέσα σε μια πραγματική χορογραφία χρωμάτων του Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα. Δεκάδες έργα του, από όλες τις εποχές του συνυπάρχουν, με το χρώμα πυρετωδώς να διατρέχει τους τοίχους. Και συστήνεται κανείς στην πορεία του σπουδαίου Ελληνα, όπου κυριαρχούν τα ζωγραφικά τοπία του και νεκρές φύσεις τις οποίες απέδωσε με έντονο μετακυβιστικό ύφος, με φως και χρώμα ελληνικό. Σημειώνουμε ότι το 1986 ο Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας δώρισε στην Εθνική τράπεζα 46 έργα του. Ανάμεσά στα έργα αυτά υπάρχει και το περίφημο «Εργαστήριο του Καλλιτέχνη» του 1960, όπου αναπόφευκτα βλέπεις κανείς τον διάλογο με τον Πικάσο.
Ζωγραφισμένος με τη γνωστή μετακυβιστική τεχνοτροπία του Γκίκα, μας εισάγει στον κόσμο του καλλιτέχνη, στο εργαστήριό του. Σύμφωνα με τη σημείωση της Εθνικής Πινακοθήκης: «αν προσέξουμε, θα αρχίσουμε να αναγνωρίζουμε μέσα σε αυτό το πυκνοδομημένο παζλ πολλά έπιπλα και αντικείμενα που μοιάζουν να χάνονται μέσα σε ένα καλειδοσκόπιο χρωμάτων. Δεν δυσκολευόμαστε να διακρίνουμε το πτυσσόμενο τραπεζάκι με τα πινέλα και τα άλλα σύνεργα της ζωγραφικής, τα καβαλέτα με τους χαρακτηριστικούς πίνακες ακουμπισμένους επάνω, την ψάθινη καρέκλα και την πολυθρόνα, ένα σκαμνί, όπου ξετυλίγεται ένα ειλητάριο σαν κινέζικη ζωγραφιά, ενώ στο βάθος ανοίγονται οξυκόρυφα παράθυρα. Δεν υπάρχει πουθενά κενό. Όλη η επιφάνεια είναι πυκνοϋφασμένη σαν τοιχοτάπητας. Κάθε ψηφίδα αυτού του χρωματικού παζλ δεν ζωγραφίζεται με ενιαίο πλακάτο χρώμα, αλλά πλάθεται με το σεζανικό σύστημα, δηλαδή με διαρκώς εναλλασσόμενους μετατονισμούς. Παρόλα αυτά, κάθε επιφάνεια έχει μια χρωματική δεσπόζουσα. Κυριαρχούν τα μαβιά, τα γαλάζια, τα πράσινα. Σε αυτή τη σειρά με τα "Εργαστήρια", ο Γκίκας εμπνέεται από μια ανάλογη ομάδα έργων που είχε φιλοτεχνήσει ο Πικάσο λίγα χρόνια πριν, όταν είχε αγοράσει τη Βίλα Καλιφόρνια στις Κάννες. Ονομάζονται και αυτοί οι πίνακες "Εργαστήρια"».
Η προσεχής ενεργοποίηση νέων και προαιώνιων διαλόγων
Στη συνέχεια, στην διαδρομή μέσα στον δεύτερο όροφο, που σε κάνει να αισθάνεσαι ότι περπατάς σε ένα βουλεβάρτο, θα συναντήσουμε και άλλους συνομιλητές, αλλά και δασκάλους του Γκίκα, όπως φυσικά ο Παρθένης. Αλλωστε εδώ κυριαρχούν οι πρώτοι Ελληνες μοντερνιστές της Γενιάς του ΄30 (Παρθένης, Παπαλουκάς, Τσαρούχης, Μόραλης κ.ά), που συνδέονται με την εισαγωγή των πρωτοποριακών ρευμάτων στην Ελλάδα και τη συνειδητή προσπάθειά τους να τους αποδώσουν ελληνική ιθαγένεια. Φεύγοντας από την αίθουσα του Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα πριν συνεχίσει ο επισκέπτης θα διασχίσει ξανά τον θάλαμο των χαρακτικών. Εκεί, στα τελευταία έργα της προθήκης, λίγο πριν την επιστροφή στο φως, δεν μπορείς να μην σαστίσεις από τα μοναδικά χαρακτικά του Γιάννη Κεφαλληνού, από την σειρά «Λευκή Λήκυθος του Μουσείου Αθηνών» (1953-1956). Για τη δημιουργία αυτής της σειράς, ο Κεφαλληνός και οι φοιτητές του στην ΑΣΚΤ Λουΐζα Μοντεσάντου, Γιώργος Βαρλάμος και Νίκος Δαμιανάκης πέρασαν μήνες μέσα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αντιγράφοντας δέκα αττικές ληκύθους. Επέλεξε τις ομορφότερες, κάποιες μάλιστα τις βρήκε κρυμμένες μέσα στα κιβώτια όπου είχαν παραμείνει από τον πόλεμο, όταν έγινε η μεγάλη επιχείρηση προστασίας των αρχαιοτήτων από τα χέρια των ναζιστικών στρατευμάτων.
Αυτά τα γοητευτικά έργα, αναμένεται να οδηγήσουν σε νέους διαλόγους στον δεύτερο όροφο, αφού γέννησαν μία ιδέα στην υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. «Θα είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον στο μέλλον να φέρουμε δυο λευκές ληκύθους για να εκτεθούν πλάι στα σχέδια, όπως και κάποια επιτύμβια ανάγλυφα για να παρουσιαστούν πλάι στα επιτύμβια του Μόραλη στην επόμενη αίθουσα. Μια έκθεση που θα κάνει τους επισκέπτες να κατανοήσουν πώς οι ζωγράφοι και οι γλύπτες μας αφομοιώνουν στο έργο της την αρχαιότητα».
Ο Γιάννης Μόραλης στην επικράτεια Ερωτα και Θανάτου
Είσοδος ξανά στο φως. Μπαίνοντας στην επόμενη αίθουσα, σε υποδέχεται ένα αριστουργηματικό έργο του Γιάννη Μόραλη από τη σειρά «Ερωτικό» -είναι μάλιστα η μοναδική αφαιρετική σύνθεση του εικαστικού που συναντάμε στην Εθνική Πινακοθήκη. Υπενθυμίζουμε ότι το 1988 ο σπουδαίος Μόραλης δώρισε στην Εθνική Πινακοθήκη 113 έργα του. Το Ερωτικό συνομιλεί δεξιά με έργα της σειράς «Σίφνος» του Παναγιώτη Τέτση και αριστερά με τις περίφημες απεικονίσεις του καφενείου ΝΕΟΝ του Γιάννη Τσαρούχη.
Πίσω από το μεγάλο διαχωριστικό όπου εκτίθεται το «Ερωτικό», ακολουθεί μια ωδή στον Γιάννη Μόραλη, σαν μια ειδική διαδρομή στα έργα του. Οι αποκαλυπτικές, καθοριστικές για το έργο του «Επιτύμβιες Συνθέσεις» κυριαρχούν. Στην «Επιτύμβια σύνθεση Γ» βλέπουμε μια κοπέλα γυμνή, νεκρή ή ετοιμοθάνατη, «ξαπλωμένη στη στάση της Δανάης, όπως την έχουν απεικονίσει ζωγράφοι της Αναγέννησης, όπως ο Τιτσιάνο. Ένας άγγελος με μαύρα φτερά ετοιμάζεται να την καλύψει με ένα λευκό σεντόνι-σάβανο. Και εδώ ο αβαθής χώρος ορίζεται από κάθετες και οριζόντιες. Όλα τα στοιχεία της σύνθεσης οργανώνονται σε γεωμετρικά σχήματα. Το πλάσιμο ακολουθεί και πάλι τη βυζαντινή συνταγή. Σκούροι προπλασμοί, ανοίγματα και φώτα. Κυριαρχούν τα καφετιά, οι σιένες, οι ώχρες, τα λευκά. Κλασικό αίσθημα, συναισθηματική απόσταση –δηλαδή ο ζωγράφος δεν εκφράζει τα συναισθήματά του–, μνημειακότητα, σιωπή, νηφάλια θλίψη, στοχασμός πάνω στον έρωτα και το θάνατο, συνθέτουν το χαρακτήρα ενός αυθεντικού αριστουργήματος». Η περιγραφή της Εθνικής Πινακοθήκης σε κάνει να καθηλωθείς ακόμα περισσότερα μπροστά στο έργο σε μια σε βάθος ανάγνωση που πραγματικά σαγηνεύει.
Η Ντόροθι Λάτση και όσα την συνδέουν με τον Μόραλη
Ενας ψηλός λευκός τοίχος, με δυο προσωπογραφίες που υπογράφει ο Μόραλης, φέρει ψηλά, με ασημένια γράμματα την επιγραφή «Αίθουσα Μαρία Ρουσσέν Baddeley». Μετά την αίθουσα Κουτλίδη στον πρώτο όροφο, την αίθουσα Νίκου Χατζηκυριάκου Γκίκα, είναι ουσιαστικά η δεύτερη σήμανση που συναντάμε μέσα την Πινακοθήκη. Και κρύβει μία ιστορία, μια ακόμα αφήγηση που συνδέει τη ζωή με την Τέχνη. Η αίθουσα αυτή με τα έργα του Μόραλη, πήρε το όνομά της από την πρώτη του σύζυγο την Μαρία Ρουσσέν, που στη συνέχεια παντρεύτηκε τον βρετανό διπλωμάτη Halkett Baddeley. Το όνομα αυτής της γοητευτικής αστής των Αθηνών δόθηκε στην αίθουσα κατόπιν δωρεάς που έκανε η θυγατέρα της, Ντόροθι Λάτση. Είναι η σύζυγος του Σπύρου Λάτση που σύμφωνα με πληροφορίες του iefimerida προσέφερε δωρεά ύψους 1 εκατομμυρίου ευρώ για τις ανάγκες επανέκθεσης της Εθνικής Πινακοθήκης και με τον τρόπο αυτό τιμάται και η μητέρα της. Στον τοίχο με την επιγραφή, τοποθετούνται η υπέροχη προσωπογραφία της από τον Μόραλη αλλά και ένα πορτρέτο που απεικονίζεται μαζί το ζευγάρι -με τον Μόραλη να δεσπόζει σε πρώτο πλάνο.
Η Μαρία, κόρη του ναυάρχου Ρουσσέν, ασχολήθηκε με την ζωγραφική και η ίδια, ενώ σε ηλικία 20 ετών πόζαρε σε ζωγράφους της εποχής, όπως ο Γιάννης Τσαρούχης αλλά και ο Γιάννης Μόραλης, μετέπειτα σύζυγός της, αφού παντρεύτηκαν το 1941 όταν ο Μόραλης ασχολείτο εντατικά με την προσωπογραφία και χώρισαν το 1945. Η Ρουσσέν ήταν μια πραγματική αστή -αν και η οικογένειά της έπεσε σε δίνη και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις σπουδές της και να εργαστεί- και φημιζόταν για την εξωτική της ομορφιά, αν και ο πατέρας της για την πειράξει, του άρεσε να την φωνάζει με ένα ανδρικό όνομα, Μάριο.
Οι δωρέες έκπληξη και τα... όμβρια
Οσον αφορά στις δωρεές για την ολοκλήρωση του έργου, αξίζει να σημειώσουμε ότι αυτές ανήλθαν σε 17 εκατομμύρια: 13 εκατομμύρια από το Ιδρυμα Νιάρχος, 1 εκατομμύριο από την Ντόροθι Λάτση, ενώ το Ιδρυμα Ωνάση έκανε δωρεά για την δημιουργία του αμφιθεάτρου στο πρώτο υπόγειο. Στον κατάλογο με τους μεγάλους δωρητές για την Επέκταση και τον Εκσυγχρονισμό της Εθνικής Πινακοθήκης συναντάμε επίσης τον Θόδωρο και την Εμμανουέλα Βασιλάκη, τον Βασίλη και την Μαρίνα Θεοχαράκη. Το Ιδρυμα Αντώνιος Ε. Κομνηνός, το Ιδρυμα Ευρυπίδη Κουτλίδη και τους Παναγιώτη και Ειρήνη Τσάκου. Στους δωρητές συναντάμε το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ανέλαβε τον σχεδιασμό και τη φύτευση του κήπου), καθώς και τον Νικόλαο Δ. Πατέρα.
Το έργο στοίχησε 60 εκατομμύρια ευρώ και τα υπόλοιπα 43 εκατομμύρια προήλθαν από τα ΕΣΠΑ 2007-2013 και 2014-20121 και από εθνικούς πόρους του προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του ΥΠΠΟ. Όπως μάλιστα σημειώνει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, «από τον Αύγουστο του 2019 ως σήμερα έχουν διατεθεί αρκετά χρήματα από εθνικούς πόρους και με έκτακτες επιχορηγήσεις, διότι πολλές εργασίες δεν είχαν προβλεφθεί στις αρχικές συμβάσεις». Για παράδειγμα η Εθνική Πινακοθήκη δεν ήταν συνδεδεμένη με τα όμβρια της πόλης. «Οι μελέτες έγιναν τους τελευταίους μήνες! Θα μπορούσε να έχει πλημμυρίσει! Πάρθηκαν όλες οι εγκρίσεις και αυτή τη στιγμή το Υπουργείου Πολιτισμού εκτελεί και το έργο σύνδεσης ομβρίων, που έχει ολοκληρωθεί σε μεγάλο μέρος του»
Μια ολόκληρη τοιχογραφία από το σπίτι του Φώτη Κόντογλου
Επιστρέφοντας στην ξενάγηση στον δεύτερο όροφο, συναντά ο επισκέπτης ένα έργο που μοιάζει να συμπυκνώνει και να τιμά όλη τη γενιά του Μεσοπολέμου. Το έργο «Ομαδική Προσωπογραφία« (1984-1989) διαστάσεων 2 επί 3,35 μέτρων, όπου ο Κωνσταντίνος Μάλαμας έχει απεικονίσει μεταξύ άλλων τις μεγαλύτερες μορφές των ελληνικών γραμμάτων και τεχνών όπως ο Σικελιανός, ο Μόραλης, ο Τσαρούχης και άλλοι. «Είναι εξαιρετική και σχεδόν τρομακτική σε όγκο και μόχθο η δουλειά που έχουν κάνει οι συντηρητές της Εθνικής Πινακοθήκης» λέει η Λίνα Μενδώνη καθώς οδεύουμε προς ένα από τα διαμάντια στο στέμμα της Εθνικής Πινακοθήκης: την τοιχογραφία που είχε στο σπίτι του ο Φώτης Κόντογλου και που μεταφέρθηκε ολόκληρη στον δεύτερο όροφο, μαζί με τις πόρτες του σπιτιού.
Την τοιχογραφία δημιούργησε στο σπίτι του το 1932 με τη βοήθεια των μαθητών του Γιάννη Τσαρούχη και Νίκου Εγγονόπουλου, σε διαστάσεις 3,36 επί 6,46 μέτρα. Αποτοιχίστηκε με χορηγία των Βασίλη και Νίκου Γουλανδρή στη μνήμη του αδελφού τους Κωνσταντίνου. Το έργο έχει χαρακτηριστεί ως μια εξομολόγηση, μια συνομιλία του Κόντογλου με τον ίδιο του τον εαυτό.
«Ο τοίχος έχει χωριστεί με κόκκινες ταινίες, αρχιτεκτονικά οργανωμένες, σε εικονογραφικές ζώνες και πίνακες. Κάθε χώρος περιέχει άλλη σκηνή» διαβάζουμε στην περιγραφή της Εθνικής Πινακοθήκης. «Αυτή τη διάταξη την είχε μελετήσει στη διακόσμηση των μεταβυζαντινών ναών. Εξάλλου ο Κόντογλου ήταν και σημαντικός εικονογράφος ναών. Στο κάτω μέρος ζωγραφίζει ένα λευκό πτυχωμένο παραπέτασμα, όπως ακριβώς έκαναν συχνά και οι βυζαντινοί στις εκκλησιές τους. Στην επάνω ζώνη, μέσα σε στρογγυλά μετάλλια, τοποθετεί το πάνθεόν του: όλους δηλαδή τους συγγραφείς και ζωγράφους που θαύμαζε, ξεκινώντας από τον Όμηρο, τον Πυθαγόρα, τον Ηρόδοτο και τον Πλούταρχο, παρεμβάλλοντας τους βυζαντινούς ζωγράφους Πανσέληνο και Θεοφάνη, ως τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο. Όλοι έχουν απεικονιστεί σαν βυζαντινοί ασκητικοί άγιοι. Τα μετάλλια είναι δεκατέσσερα και αξίζει να διαβάσει κανείς τις υπογραφές που συνοδεύουν κάθε μορφή, για να δει ποια ήταν τα πρότυπα των δημιουργών που θαύμαζε ο Κόντογλου. Στο υπέρθυρο είχε απεικονίσει, πάντα με τη βυζαντινή τεχνοτροπία, την οικογένειά του: τον εαυτό του, τη γυναίκα του Μαρία και τη μοναχοκόρη του Δεσπούλα. Δεξιά και αριστερά έχει ζωγραφίσει τον ήλιο και τη σελήνη, όπως έκαναν οι βυζαντινοί αγιογράφοι».
Η συνομιλία του Παρθένη με το Βυζάντιο, τον Ελ Γκρέκο, την αρχαιότητα
Στην ίδια αίθουσα, συναντάμε μνημειώδη έργα του Παρθένη, δασκάλου μιας ολόκληρης γενιάς ζωγράφων που καθόρισαν την μοντέρνα Τέχνη στην Ελλάδα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του μνημειώδους έργου του «Αποθέωση του Αθανασίου Διάκου» διαστάσεων 3,71 επί 3,80 μέτρα. Διαβάζεις σε αυτό το έργο, εκ των κορυφαίων της νεότερης ελληνικής Τέχνης, από αφηγήσεις ιστορικές, ως αναφορές στον Ελ Γκρέκο και τη βυζαντινή Τέχνη.
«Ο ζωγράφος ταυτίζει την ανάσταση και ανάληψη του ήρωα με την Ανάσταση του Χριστού, καθώς και τα δύο γεγονότα συμβαίνουν την άνοιξη, περίπου τον ίδιο μήνα, τον Απρίλιο. Αριστερά, μια μορφή με φωτοστέφανο, ένας Άγγελος ή μια από τις μυροφόρες, ανακαλύπτει με έκπληξη τον κενό τάφο του αναστάντος ήρωα. Στη μέση ένας άλλος άγγελος με περικεφαλαία, δόρυ και ασπίδα, σαν μια χριστιανική Αθηνά παραστέκεται στο θαύμα. Ο Αθανάσιος Διάκος, ντυμένος με αρχαίο χιτώνα, ανυψώνεται στον ουρανό, όπου τον περιμένουν μουσικοί άγγελοι, όπως ακριβώς στους πίνακες του Γκρέκο, και άλλοι πάλι που φέρνουν στέφανα δάφνης για να τον στέψουν. Μια κόρη, βγαλμένη λες από την "Άνοιξη" του Μποτιτσέλι, ραίνει με τα άνθη που έχει στην ποδιά της τον ήρωα. Ένα αρχαίο ψηλό θυμιατήριο δίπλα της καίει θυμίαμα. Ο πίνακας εξυψώνει την Ελληνική Επανάσταση στη σφαίρα του ιδανικού κόσμου των ιδεών. Η εξιδανίκευση της ιστορίας επιτυγχάνεται και με τα σύμβολα, αλλά και με την ίδια την πνευματική μορφολογία του έργου».
Πότε θα ανοίξει για το κοινό η Πινακοθήκη;
Στον χώρο αυτό του δεύτερου ορόφου, συναντάμε μεταξύ άλλων για πρώτη φορά και μια βιτρίνα για αμφιπρόσωπα έργα. «Η νέα Εθνική Πινακοθήκη συνδέεται με την Ελλάδα του φωτός και της εξωστρέφειας. Τη νέα Ελλάδα. Παντού υπάρχει φως, το κτίριο είναι φιλικό, εξωστρεφές, αγκαλιάζει τα πάντα. Και βλέπεις την πόλη από παντού» λέει η Λίνα Μενδώνη. Επισημαίνει επίσης ότι όταν ανοίξουν όλα τα μουσεία, τότε θα ανοίξει μαζί για το κοινό και η Εθνική Πινακοθήκη, φυσικά με τα μέτρα που επιβάλλει το πρωτόκολλο υγειονομικής ασφάλειας για την πανδημία. Τα επίσημα εγκαίνια θα γίνουν, αν το επιτρέπει η πανδημία, προς το τέλος Ιουνίου.
Εντωμεταξύ, καθώς υπερδιπλασιάστηκε ο χώρος και τα λειτουργικά έξοδα, η υπουργός Πολιτισμού αποφάσισε να επιστρέψει η χρηματοδότηση στα προ κρίσης ποσά, δηλαδή στα 2,5 εκατομμύρια ετησίως. Το ποσό αυτό σίγουρα θα αυξηθεί. Πόσο; «Θα το δούμε στη λειτουργία. Το δεύτερο εξάμηνο του ΄21, η Πινακοθήκη θα λειτουργήσει πιλοτικά, για να δούμε τις πραγματικές ανάγκες και να βγάλουμε το τελικό κόστος», λέει η Λίνα Μενδώνη. Οσο για τις ανάγκες σε προσωπικό, μόλις καθοριστεί στο αμέσως προσεχές διάστημα το οργανόγραμμα θα προχωρήσουν οι σχετικές προσλήψεις, ενώ μέχρι τότε οι ανάγκες θα καλυφθούν με εποχικό προσωπικό και αναθέσεις.