Υλικό για κινηματογραφική ταινία προσφέρει η γοητευτική διαδικασία της συσκευασίας μεταφοράς και τοποθέτησης των 1.000 έργων που θα δώσουν υπόσταση στην Εθνική Πινακοθήκη. Η διαδικασία ξεκινά καθώς η ημερομηνία για τα θυρανοίξια στις 24 Μαρτίου παραμένει αμετακίνητη.
Ηταν στις 12.30 το μεσημέρι της περασμένη Πέμπτης, 21 Ιανουαρίου, όταν έκλεισε το τελευταίο κεφάλαιο που θα βάλει την οριστική και καθοριστική ψηφίδα στην Εθνική Πινακοθήκη. Ηταν η στιγμή του rien ne va plus, των τελευταίων προσφορών που έφτασαν σφραγισμένες από ενδιαφερόμενους για τη μεταφορά και τοποθέτηση των έργων Τέχνης.
Συγκεκριμένα, την ώρα αυτή έληξε ο ανοιχτός συνοπτικός διαγωνισμός για την επιλογή της εταιρείας που θα αναλάβει να συσκευάσει, μεταφέρει, παραδόσει, αποσυσκευάσει και τοποθετήσει 1.000 έργα της Εθνικής Πινακοθήκης στη νέα, οριστική τους θέση. Θέση που προβλέπεται με ακρίβεια στην -από το 2017- μουσειογραφική μελέτη που υπογράφει ο Γιώργος Παρμενίδης και η Christine Longuepee.
Μέσα σε 45 μέρες όλη η επιχείρηση
Σύμφωνα με την προκήρυξη, ο ανάδοχος που θα επιλεγεί πρέπει μέσα σε 45 μέρες να έχει ολοκληρώσει το έργο του, συνεπώς να είναι έτοιμοι οι εκθεσιακοί χώροι προκειμένου να δεχθούν το κοινό. Η αμοιβή δεν μπορεί να ξεπερνά τις 74.000 ευρώ (με ΦΠΑ) και το ποσό καλύπτεται από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Η διαδικασία μεταφοράς θα ξεκινήσει άμεσα προφανώς ώστε να επιτευχθεί το χρονοδιάγραμμα που έχουν θέσει ο Πρωθυπουργός και η υπουργός Πολιτισμού για τα θυρανοίξια: στις 24 Μαρτίου του 2021. Τότε ό,τι και αν γίνει, ακόμα και αν τα μουσεία δεν λειτουργούν ακόμα κανονικά εξαιτίας των πρωτοκόλλων ασφαλείας που επιβάλλει η πανδημία, η Πινακοθήκη θα εγκαινιαστεί έστω και συμβολικά. Και θα ανοίξει όχι μόνο με την μόνιμη συλλογή της, αλλά και με μια ειδική έκθεση αφιέρωμα στα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821.
Η εταιρεία που θα αναλάβει τις προσεχείς ημέρες την πρόκληση της μεταφοράς και τοποθέτησης πραγματικών θησαυρών όχι μόνο της ελληνικής, αλλά της παγκόσμιας Τέχνης, θα μεταφέρει συνολικά 1.000 έργα. Συγκεκριμένα, 750 έργα από το Κτίριο της Εθνικής Γλυπτοθήκης στο Γουδή και περίπου 50 από τις αποθήκες της Εθνικής Πινακοθήκης στη Μαγούλα Αττικής. Ολα τους βρίσκονται μέσα σε σακούλες αποντέμωσης κατασκευσμένες από ειδική μεβράνη. Η διαδικασία από τη συσκευασία ως την τοποθέτηση θα εποπτεύεται από μέλος των εργαστηρίων της Διεύθυνσης Συντήρησης.
Μνημειώδη έργα που κόβουν την ανάσα
Μεταξύ των 1.000 αυτών έργων βρίσκονται αριστουργήματα που απαιτούν ειδικό τρόπο μεταφοράς, καθώς αποκλείεται η χρήση ανελκυστήρα λόγο του μνημειώδους μέγεθους. Όπως το καθηλωτικό «Αποθέωση του Αθανασίου Διάκου» του Κωνσταντίνου Παρθένη, έργο του 1932 λάδι σε καμβά. Ένα μνημειακό έργο διαστάσεων 371 επί 380 εκατοστά που θα τοποθετηθεί στον δεύτερο όροφο του Β’ Κτιρίου και που αποτελεί ουσιαστικά μια αποθέωση της τέχνης του ίδιου του Παρθένη, αφού ενσωματώνει στην χρυσή του ωριμότητα όλες τις επιρροές που έχει δεχθεί (αρχαία Ελλάδα, Μποτιτσέλι, Ελ Γκρέκο) μέσα από την αυστηρά προσωπική του δημιουργική έκφραση.
Στην ίδια κατηγορία είναι και το εκπληκτικό -ως προς τη χρήση του χρωστήρα, το βάθος, το μέγεθος- έργο του Νικηφόρου Λύτρα «Προσωπογραφία κυρίας Σερπιέρη», έργο του 1869, λάδι σε μουσαμά διαστάσεων 248 επί 148 εκατοστά. Θα μας υποδέχεται στον πρώτο όροφο του Κτιρίου Β, στον χώρο που θα εκτίθενται τα έργα του 19ου αιώνα. Ο πλούτος της Εθνικής Πινακοθήκης αριθμεί 20.000 έργα, εκ των οποίων στη μόνιμη συλλογή που θα εκτίθεται θα δούμε τα 1.000 που παίρνουν τον δρόμο της συσκευασίας τις επόμενες μέρες. Στον διαγωνισμό ορίζεται με εξαντλητική ακρίβεια ο τρόπος τοποθέτησης από τα υλικά ως τη μέθοδο.
Σπάνια φυτά και γλυπτά στον κήπο
Θα δούμε όμως και επτά γλυπτά έκπληξη που θα τοποθετηθούν σε διάφορα σημεία του κήπου και γενικά του περιβάλλοντος χώρου του Μουσείου που έχει αναλάβει να σχεδιάσει και οργανώσει τη βλάστησή του το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο με εκπλήξεις ως προς την επιλογή των φυτών. Στόχος είναι η Πινακοθήκη να μην στέκει απλώς ως νησί στη Βασιλίσσης Σοφίας αλλά να νεύει στους πολίτες, στους διερχόμενους περαστικούς, όχι μόνο ως κτίριο αλλά και με τα ίδια τα έργα Τέχνης. Υπενθυμίζουμε ότι η επέκταση της Βιβλιοθήκης και αναβάθμιση των υποδομών έγινε εφικτή χάρη και στην δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος ύψους 13 εκατομμυρίων ευρώ.
Από αυτά τα 1.000 έργα που από τις 24 Μαρτίου και μετά θα βλέπουμε περπατώντας στις αίθουσες της νέας Πινακοθήκης που θα εκτίνεται σε 21.000 τ.μ., συνολικά τα 200 είναι σχέδια και χαρακτικά και τα 600 έργα ζωγραφικής σε μουσαμά, ξύλο, χαρτί, τρισδιάστατες κατασκευές και έργα που έχουν δημιουργηθεί με σύγχρονες τεχνικές. Στην προκήρυξη του ανοιχτού συνοπτικού διαγωνισμού είναι σαφής η καταγραφή. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα δέκα εξ αυτών έχουν διάσταση μεγαλύτερη των 3 μέτρων!
Αναμεσά τους φυσικά το περίφημο τρίπτυχο του Παναγιώτη Τέτση με τίτλο «Λαϊκή Αγορά», λάδι σε μουσαμά που αποτελείται από τρία μέρη διαστάσεων συνολικά 249 επί 1,215 εκατοστά. Θα είναι το πρώτο έργο που θα συναντά κανείς μπαίνοντας πλέον στην Πινακοθήκη και θα βρίσκεται μπροστά από τον χώρο του Πωλητηρίου.
Ζωγραφίζοντας τον Ομηρο και τον Ελ Γκρέκο ως Αγίους
H περιήγηση στους χώρους της Πινακοθήκης θα είναι μια γοητευτική νέα εμπειρία. Θα ανακαλύψουμε έργα που είχαμε δει στην Πινακοθήκη μέχρι και το 2011, αλλά και άλλα που αναδύονται από τα άδυτά της (αξίζει να προμηθευτεί κάποιος τον κατάλογο της έκθεσης «Στα άδυτα της Εθνικής Πινακοθήκης» του 2011 για να αποκτήσει μια γεύση). Εκτιμάται ότι σχεδόν τα μισά έργα που θα εκτεθούν θα ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία. Ανάμεσα στα αριστουργήματα που αναμένουμε να συναντήσουμε και συνομιλήσουμε μαζί τους είναι οπωσδήποτε η μνημειώδης τοιχογραφία με την οποία ο Φώτης Κόντογλου διακόσμησε το σπίτι του το 1932 έχοντας ως βοηθούς τον Γιάννη Τσαρούχη και τον Νίκο Εγγονόπουλο που ήταν μαθητές του.
Αντικρύζεις σχεδόν έναν μεταβυζαντινό ναό, έτσι όπως είναι όχι μόνο ζωγραφισμένος αλλά δομημένος ως προς τη σύνθεση της τελικής εικόνας. Ο τοίχος έχει χωρισθεί με κόκκινες ταινίες σε εικονογραφικές συνθέσεις και έχει συνολική διάσταση 336 x 646 εκατοστά. Στο πάνω λευκό τμήμα έχει ζωγραφίσει ξεχωριστά όσους τον καθόρισαν, από τον Ομηρο ως τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, με την μορφή Αγίων.