Την πλήρη αποκατάσταση του κτηρίου-μνημείου του Παλαιού Αρχαιολογικού Μουσείου Μυτιλήνης δρομολογεί το Υπουργείο Πολιτισμού.
Προκειμένου το κτήριο να διασωθεί και να επαναλειτουργήσει ως σύγχρονος μουσειακός χώρος. Οι απαραίτητες μελέτες -αρχιτεκτονική, στατική, γεωτεχνική, ηλεκτρομηχανολικών εγκαταστάσεων και συντήρησης- έλαβαν την ομόφωνη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων, οπότε πλέον δρομολογείται η ένταξη του έργου στο Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Βόρειο Αιγαίο»- ΕΣΠΑ 2021-2027.
To κτήριο στη Μυτιλήνη διαρθρώνεται σε δύο ορόφους
To κτήριο διαρθρώνεται σε δύο ορόφους, με διαφορετική διακόσμηση σε κάθε επίπεδο, που ξεχωρίζουν εξωτερικά από περιμετρικό γείσο. Ιδιαίτερα τονισμένη με επίπλαστα διακοσμητικά στοιχεία είναι η κεντρική ενότητα της πρόσοψης, που περιλαμβάνει την κεντρική είσοδο και τον εξώστη.
Οι εσωτερικοί χώροι ακολουθούν την τυπολογία των μεγαλοαστικών κατοικιών των αρχών του 20ου αι. Η κεντρική είσοδος οδηγεί μέσω προθαλάμου σε διάδρομο με επίσημους χώρους και χώρους διημέρευσης του ισογείου. Στο πίσω μέρος υπάρχει βοηθητική είσοδος και κλιμακοστάσιο προς το υπόγειο. Το κεντρικό κλιμακοστάσιο οδηγεί στον όροφο όπου αναπτύσσονται οι ιδιωτικοί χώροι και το λουτρό και συνεχίζει στη σοφίτα.
Η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε: «Το κτήριο του Παλαιού Μουσείου αποτελεί ιδιαίτερα αξιόλογο δείγμα αρχιτεκτονικής των τελευταίων χρόνων της οθωμανοκρατίας, ενταγμένο στον αστικό ιστό της Μυτιλήνης, που στο σύνολό του είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος. Το κτήριο ακολουθεί το πνεύμα του εκλεκτικιστικού νεοκλασικισμού. Το κτήριο περιλαμβάνει στοιχεία με έντονο διακοσμητικό χαρακτήρα και επιρροή, από το κίνημα του μοντερνισμού, που επικρατούσε στις ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις, ο οποίος αποδίδεται με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία στις ζωφόρους και στις οροφές των Α’ και Β’ ορόφων.
Σημαντικές είναι οι βλάβες σε δομικά στοιχεία της κατασκευής λόγω εκτεταμένων οικοδομικών αστοχιών, όπως εισροή υδάτων στη στέγη, ανερχόμενη υγρασία στη στάθμη του ισογείου, διάβρωση έως ρηγματώσεις επιχρισμάτων. Οι μελέτες, οι οποίες εκπονήθηκαν από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου, περιλαμβάνουν και το σχεδιασμό μιας νέας μόνιμης έκθεσης, που θα αφορά στην ιστορία της Λέσβου στη μεγάλη διαχρονία, καθώς και όλες τις απαραίτητες εργασίες για τον εκσυγχρονισμό της λειτουργίας του κτηρίου, ώστε να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις ενός σύγχρονου μουσείου, με τη διασφάλιση προσβασιμότητας σε ΑμεΑ στο κτήριο και στον περιβάλλοντα χώρο.
Οι προτάσεις συντήρησης αφορούν στα επιχρίσματα, στο ζωγραφικό και ανάγλυφο διάκοσμο (περίτεχνες γύψινες διακοσμήσεις, οροφογραφίες), σε ξύλινα στοιχεία, σε λίθινα στοιχεία, σε δάπεδα με τσιμεντοπλακίδια, μωσαϊκά δάπεδα, μεταλλικά στοιχεία. Στόχος μας είναι το κτήριο να αποκατασταθεί διατηρώντας όλα τα μνημειακά χαρακτηριστικά της αρχικής του μορφής, να αναδειχθεί η ιστορική του αξία και να επαναχρησιμοποιηθεί ως αρχαιολογικό μουσείο. Ως προς την κατάσταση διατήρησης, το κτήριο βρίσκεται σε μάλλον κακή κατάσταση. Παρότι η κατασκευή χαρακτηρίζεται στιβαρή, παρουσιάζει σοβαρά προβλήματα με κύριο παράγοντα φθοράς την υγρασία και την επίδραση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Η νέα έκθεση στο Παλαιό Μουσείο θα έρθει να συμπληρώσει το εκθεσιακό πρόγραμμα του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου, το οποίο βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο επισκέπτης θα μπορεί να αποκομίσει μια ολοκληρωμένη εμπειρία της ζωής στην αρχαία Λέσβο, από τα νεολιθικά μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια, αλλά και να αντιληφθεί το σημαντικότατο ρόλο, που διαδραμάτισε το νησί στη Μεσόγειο και τον αρχαίο κόσμο».
Τα εσωτερικά πατώματα της κατασκευής είναι σε ικανοποιητική κατάσταση. Παρατηρούνται εκτεταμένες βλάβες σε ορισμένους χώρους στον όροφο και στο υπόγειο, σε δάπεδα και τοίχους. Οι προτάσεις συντήρησης αφορούν στα επιχρίσματα, στο ζωγραφικό και ανάγλυφο διάκοσμο (περίτεχνες γύψινες διακοσμήσεις, οροφογραφίες), σε ξύλινα στοιχεία, σε λίθινα στοιχεία, σε δάπεδα με τσιμεντοπλακίδια, μωσαϊκά δάπεδα, μεταλλικά στοιχεία.
Οι κύριοι μηχανολογικοί χώροι χωροθετούνται στο ισόγειο του κτηρίου. Για την πυροπροστασία του κτηρίου, εγκαθίστανται συστήματα πυροπροστασίας, πυρανίχνευσης, συναγερμού, μεγαφωνικής εγκατάστασης, φωτισμού: Εσωτερικού φωτισμού, εξωτερικού φωτισμού που θα περιλαμβάνει το φωτισμό του περιβάλλοντα χώρου του κτηρίου, των οδεύσεων του κοινού, ενώ προβλέπεται και αρχιτεκτονικός φωτισμός ανάδειξης σε επιλεγμένα σημεία.
Το κτήριο του Παλαιού Αρχαιολογικού Μουσείου Μυτιλήνης στην περιοχή «Κιόσκι», κατασκευασμένο το 1912, φιλοξένησε αρχικά την οικογένεια Βουρνάζου. Πρόκειται για τριώροφο κτήριο στη συμβολή των σημερινών οδών Αργύρη Εφταλιώτη και 8ης Νοεμβρίου, με έκταση 1834 τ.μ. Πρόκειται για ένα μνημειακό κτήριο, ακαδημαϊκής αρχιτεκτονικής που εντάσσεται στον εκλεκτικισμό με επιρροές του Second Empire της Beaux Art. Το κτήριο από το 1912 έως το 1965 ήταν κατοικία της οικογένειας Βουρνάζου. Από το 1967 έως το 1985 λειτούργησε ως Μουσείο και γραφεία του Υπουργείου Πολιτισμού και για την επόμενη πενταετία λειτούργησε ως γραφεία του Υπουργείου Αιγαίου. Το 1990 το κτήριο επέστρεψε στο Υπουργείο Πολιτισμού και λειτούργησε ως Μουσείο. Το 2014 τελικά ανεστάλη η λειτουργία του λόγω σοβαρών φθορών.