Τα φεστιβάλ την εποχή του κορωνοϊού και η τέχνη στο διαδίκτυο στο πλαίσιο των συζητήσεων που πραγματοποιούνται στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Στα Agora Talks του 62ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, πραγματοποιήθηκε στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης, η παρουσίαση της έρευνας με θέμα «Πανευρωπαϊκά Φεστιβάλ Κινηματογράφου σε Μετάβαση; Covid και όχι μόνο».
Τα φεστιβάλ στον κορωνοϊό στο πλαίσιο του ΦΚΘ
Η έρευνα εστιάζει την προσοχή της στο διάστημα Αύγουστος 2020-Ιούλιος 2021 και επικεντρώνεται στον τρόπο με τον οποίο τα φεστιβάλ αξιοποίησαν διαφορετικά μοντέλα θέασης: φυσικής παρουσίας, όπου τα φεστιβάλ λειτουργούν σε φυσικούς χώρους, υβριδικά, όπου τα φεστιβάλ συνδυάζουν τη φυσική παρουσία και τη διαδικτυακή θέαση, και online, όπου τα φεστιβάλ προέβαλαν ταινίες μόνο διαδικτυακά. Ο αριθμός των φεστιβάλ που συμμετείχαν στην έρευνα είναι 13, ενώ τα ερευνητικά δεδομένα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, 12 συνεντεύξεις με καλλιτεχνικούς διευθυντές, γενικούς διευθυντές και επικεφαλής προγράμματος.
Αναλυτικότερα, τα κινηματογραφικά φεστιβάλ που συμμετείχαν ήταν τα παρακάτω: Κάννες, Μπερλινάλε, Βενετία, Σαν Σεμπαστιάν, Ζυρίχη, Κάρλοβι Βάρι, BFI του Λονδίνου, Ρότερνταμ, Θεσσαλονίκη, Γκέτεμποργκ, Γάνδη, Les Arcs και Δουβλίνο. Την έρευνα υποστήριξε το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το ερευνητικό πρόγραμμα CONEX-Plus του Πανεπιστημίου Carlos III της Μαδρίτης, αλλά και η Γερουσία του Βερολίνου.
Την εκδήλωσε προλόγισε η γενική διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Ελίζ Ζαλαντό. «Η κατάσταση στην πανδημία ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για τα φεστιβάλ. Κάναμε αυτήν την έρευνα γιατί αισθανθήκαμε πως πρέπει να καταγράψουμε την κατάσταση αυτή με ένα συστηματικό τρόπο. Επιλέξαμε τα φεστιβάλ που λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο. Δεν επικεντρωθήκαμε στις αγορές, διότι είχαν τα δικά τους προβλήματα, αλλά στα ευρωπαϊκά φεστιβάλ διότι λειτουργούμε κάτω από παρόμοιο πλαίσιο. Η κατάσταση άλλαζε συνέχεια. Δεν υπήρχε άλλος τρόπος να μαζέψεις δεδομένα», σημείωσε σχετικά.
Οι τάσεις στην τέχνη στον κορωνοϊό μέσα απο την έρευνα που παρουσίασε το ΦΚΘ
Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσίασε ο Dr. Roderik Smits, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Carlos III της Μαδρίτης. Όπως ο εξήγησε, τα φεστιβάλ με το μεγαλύτερο διεθνές γόητρο, όπως της Βενετίας, των Καννών και του Βερολίνου, επέλεξαν να επιμένουν στο μοντέλο της φυσικής παρουσίας. Ο κ. Smit επισήμανε πως η τάση αυτή επεξηγείται μέσα από τις πρόσθετες λειτουργίες τους. «Είναι φεστιβάλ που φιλοξενούν τις μεγαλύτερες πρεμιέρες διεθνών και εθνικών ταινιών και ειδικά ταινιών υψηλού καλλιτεχνικού γοήτρου. Είναι επίσης φεστιβάλ που στηρίζονται πολύ στη εμπειρία της μεγάλης οθόνης. Επιπλέον, συμβάλλουν καθοριστικά στην οικονομία της έδρας τους ή της χώρας τους. Δεν μπορώ να φανταστώ τα φεστιβάλ αυτά να λειτουργούν μέσα από ένα διαφορετικό μοντέλο», επισήμανε.
Συνέχισε λέγοντας πως η εμπειρία της μεγάλης οθόνης είναι δύσκολο να αναπαραχθεί μέσα από online προβολές. «Η εμπειρία της μεγάλης οθόνης αφορά τη συλλογική παρακολούθηση ταινιών με χαρακτηριστικά υψηλής ποιότητας εικόνας και ήχου. Υπάρχουν, ωστόσο, πλεονεκτήματα που μπορεί να προσφέρει το υβριδικό μοντέλο, το οποίο, όπως αποκάλυψε η έρευνα, είναι εν τέλει αυτό που προτιμήθηκε ως εναλλακτική από τα περισσότερα φεστιβάλ. Διευκολύνονται διαδικασίες όπως η συνεργασία των κριτικών επιτροπών, η ένταξη κριτικών κινηματογράφου και άλλων μέσων επικοινωνίας που αυξάνουν την αναγνωρισιμότητα του φεστιβάλ και των ταινιών, η οργάνωση δραστηριοτήτων για την αύξηση του ενδιαφέροντος του κοινού όπως τα Q&A, ενώ δίνονται και επαυξημένες δυνατότητες δικτύωσης μεταξύ των διαφορετικών συντελεστών της βιομηχανίας του κινηματογράφου. Δίνεται επίσης ευελιξία στο κοινό, ενώ αυξάνεται η προσβασιμότητα και η συμμετοχικότητα», τόνισε.
Η επιτυχία του on line Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης
Τη θέση αυτή υποστήριξε και η Ελίζ Ζαλαντό, η οποία εξήγησε πως το Φεστιβάλ αγκάλιασε το υβριδικό μοτίβο, λαμβάνοντας σημαντικά οφέλη. «Στην αρχή υπήρχε αβεβαιότητα. Τα φεστιβάλ φοβόντουσαν ότι θα χάσουν την ταυτότητά τους. Δεν ξέραμε αν ο κόσμος θα αγόραζε τα εισιτήρια για τις ηλεκτρονικές προβολές και φοβηθήκαμε ότι ίσως για το κοινό να μην έβγαζε νόημα. Είχε όμως μεγάλη απήχηση τελικά και μέσα από αυτή τη διαδικασία διευρύναμε το κοινό μας. Ειδικά όσον αφορά το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ, παρατηρήσαμε ότι το 40% του κοινού που αγόραζε τα εισιτήρια για τις διαδικτυακές προβολές δεν είχε έρθει ποτέ στο φεστιβάλ. Οπότε, με αυτό το μοντέλο μπορέσαμε να προσεγγίσουμε περισσότερους πολίτες», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Σε σχετική ερώτηση του κοινού για το μέλλον των φεστιβάλ και τη σύνδεσή του με το μέλλον οπτικοακουστικής αγοράς, η κ. Ζαλαντό υποστήριξε πως το υβριδικό μοντέλο θα κυριαρχήσει. «Πρέπει να είμαστε υβριδικοί. Και οι αγορές θα γίνουν υβριδικές. Το μέλλον των φεστιβάλ είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το μέλλον των αγορών. Δεν είμαστε ο μόνος παίκτης στη βιομηχανία αυτή. Μην ξεχνάμε, επίσης ότι πολλά φεστιβάλ είναι και αγορές την ίδια στιγμή. Δεν ανησυχώ για τα φεστιβάλ βραχυπρόθεσμα. Έχουμε αυξήσει το κοινό μας τα τελευταία πέντε χρόνια. Σκεφτείτε ότι πλατφόρμες streaming όπως το Netflix διοργανώνουν φεστιβάλ ταινιών. Μεγαλύτερη ανησυχία έχω για τους διανομείς. Θα είναι πιο δύσκολα τα πράγματα για αυτούς», δήλωσε χαρακτηριστικά. Από τη μεριά του ο κ. Smit, δήλωσε επιφυλακτικός. «Εγώ βλέπω τις πλατφόρμες ως έναν κίνδυνο. Πρέπει να δώσουμε να δώσουμε ακόμα περισσότερα στο κοινό, απ’ ότι ήδη δίνουμε», σημείωσε.
Η κ. Ζαλαντό επισήμανε ακολούθως την ανάγκη να στηριχθεί η κουλτούρα της αίθουσας. «Πρέπει να στηρίξουμε τις αίθουσες, να τις προστατέψουμε. Τα αποκλειστικά διαδικτυακό μοντέλο δεν μπορεί να δουλέψει. Τα φεστιβάλ είναι εκδηλώσεις κοινότητας. Δεν είμαστε streamers, αυτό το κάνουν οι πλατφόρμες και μάλιστα πολύ καλά», είπε η κ. Ζαλαντό.
Όπως εξήγησε, μάλιστα, στο τέλος της παρουσίασης, ο καλύτερος τρόπος να στηριχθεί η αίθουσα είναι μέσω της διαρκούς δραστηριοποίησης. Τα φεστιβάλ πρέπει να δηλώνουν συνεχώς την παρουσία τους και να δίνουν κάτι ξεχωριστό στο κοινό. «Εάν θέλεις ο κόσμος να σηκωθεί από το καναπέ του και να έρθει στο φεστιβάλ πρέπει να του δώσεις κίνητρο. Το να έχεις παρουσία όλο το έτος μέσα από δράσεις και εκδηλώσεις βοηθάει πολύ. Όπως και το να βρίσκεσαι σε επαφή με τοπικούς οργανισμούς, φορείς, ενώσεις, μουσεία. Πρέπει, επίσης, να τους δίνεις το αίσθημα της αποκλειστικής στιγμής. Ότι, δηλαδή, αν δεν έρθουν στην αίθουσα θα χάσουν κάτι μοναδικό που δεν θα επαναληφθεί», κατέληξε σχετικά.