Στρώνουμε τραπέζι με την Crini & Sophia για να μοιραστούμε τροφή και συναισθήματα με όσους αγαπάμε. Διαβάζουμε την κιβωτό σκέψης της σπουδαίας Σουζάνας Αντωνακάκη, που πορεύτηκε με την ποίηση να της ψιθυρίζει διαρκώς. Δονούμαστε με το έργο «The Hermit» στο ΕΜΣΤ. Γευόμαστε το ονειρικό γκιουζέλ. Οι επιλογές.
Η αρχιτεκτονική της Σουζάνας Αντωνακάκη, με χειροπιαστή την ποίηση -Ένα βιβλίο-κιβωτός
Παρέα με τους ποιητές, με την κριτική συχνά πληγωμένη ματιά της για τη σύγχρονη πραγματικότητα της αρχιτεκτονικής, με το όραμά της, τη σχέση με σπίτι-σώμα, η σπουδαία αρχιτέκτονας Σουζάνα Αντωνακάκη, όταν δεν έσκυβε στο σχεδιαστήριό της για να δημιουργήσει έναν χώρο με υπόσταση και αποστολή, έγραφε. Έγραφε για την αρχιτεκτονική, τους αρχιτέκτονες, την πόλη, τις απώλειες, τις προσδοκίες. Έγραφε σαν να συνομιλούσε με πολίτες και ποιητές.
Χρώματα στο ξενοδοχειακό συγκρότημα Luttos, όπως το επιμελήθηκε η Σουζάνα Αντωνακάκη το 1979 / Φωτογραφία του Αλέκου Πολυχρονιάδη
Αυτά τα κείμενα, άρθρα της, διαλέξεις, κάποια αδημοσίευτα, συγκροτούν έναν ιδιαίτερης αισθητικής μικρό τόμο, με πολλές φωτογραφίες, υπό τον τίτλο «Αρχιτεκτονική. Ποιητική», που κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Κείμενα από το 1959 (ήταν τότε 24 ετών), ως το 2019 - έναν χρόνο πριν φύγει από τη ζωή. Με γόνιμες, πληθωρικές αναφορές- αποσπάσματα από τον Αριστοτέλη, το Πόε, τον Καβάφη, τον Παζολίνι, τον Πικιώνη, τον Λε Κορμπιζιέ, τον Γιώργο Χειμωνά, τον Εξιπερί - με τον Καβάφη όμως να μοιάζει να επιστρέφει πιο συχνά από όλους.
«Η αρχιτεκτονική καλύπτει ένα πεδίο όπου η ποίηση είναι χειροπιαστή», λέει σε διάλεξή της στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) το 1993. «Στη θεωρία της λογοτεχνίας, της μουσικής και γενικότερα της τέχνης, χρησιμοποιούνται όροι που στην αρχιτεκτονική πέρα από τη συνολική έχουν πραγματική σημασία: θεμέλια, ανωδομή, στέγη, επιστέγαση, σκιερές και φωτεινές περιοχές, φανερά και κρυφά περάσματα, είσοδοι και έξοδοι, οδοί και πλατώματα, ξέφωτα και σκοτεινοί χώροι, εσωτερικοί και εξωτερικοί χώροι, δημόσιες και ιδιωτικές περιοχές […] Από την ιδέα στον σχεδιασμό και στην ανέγερση του κτιρίου το ίδιο το γεγονός της υλοποίησης της ιδέας με πραγματικά υλικά, με λάσπη, πέτρες, τούβλα, τσιμέντα, σίδερα, ξύλα, με μηχανές, με κινήσεις, με τα χέρια και τον ανθρώπινο μόχθο… Αυτό το ίδιο το γεγονός αποτελεί μια εξ επαφής ποιητική πράξη» συμπληρώνει η Σουζάνα Αντωνακάκη.
Μας αρέσει να ακούμε, μας χαϊδεύει την ύπαρξη, τη φράση του Άρη Κωνσταντινίδη, ότι το σπίτι πρέπει να είναι ένα δοχείο ζωής. Η πραγματικότητα απέχει και η Σουζάνα Αντωνακάκη το σχολιάζει σε εισήγησή της σε σεμινάριο στην Κρήτη το 1981. «Το σπίτι σας είναι το μεγάλο σώμα σας, λέει ο ποιητής. Ποια είναι και πώς κατοικούνται τα σπίτια στη σημερινή πόλη; Στην πόλη που δεν εξασφαλίζει πια την απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξή της, όπως είχε τεθεί ήδη από τον Αριστοτέλη, την ευτυχία των κατοίκων της: γινομένη μεν του ζην ένεκεν, ούσα δε του ευ ζην. Οι κάτοικοι της σημερινής πόλης είναι οι καθημερινοί άνθρωποι της εποχής μας που καταναλώνουν το σπίτι τους όπως το απορρυπαντικό».
Την επιμέλεια και την εισαγωγή του βιβλίου έκανε ο Στέλιος Γιαμαρέλος, το επίμετρο είναι των Μπούκη Μπαμπάλου-Νουκάκη και Ξένιας Τσιώνη, ενώ το πρώτο κείμενο του βιβλίου ανήκει στον σύντροφο, συνεργάτη, συνοδοιπόρο της Σουζάνας, τον Δημήτρη Αντωνακάκη. «Όσοι σε γνώρισαν θα ανοίξουν πάλι διάλογο μαζί σου, διαβάζοντας όσα προσεκτικά και με ειλικρινή γενναιοδωρία τα χαρίζεις πάλι σε όλους. Όσοι, πάλι, δεν ήταν τυχεροί να σε γνωρίσουν θα πάρουν μια ιδέα, διαβάζοντας τα κείμενά σου, για μια σπάνια γυναίκα που πέρασε από τη ζωή μας και έφυγε πριν χρόνια σαν ένα ζωογόνο φωτεινό πρωινό».
Crini & Sophia, η ευζωία του «μοιράζομαι»
Μια πολύχρωμη, σιδερένια, ζούγκλα, σαν κομμάτι από τον Αμαζόνιο, σε συνοδεύει καθώς ανεβαίνεις τα σκαλιά. Σταματάς κοιτώντας το πόμολο, βαρύ, ένα τετράγωνο μπρούτζου με σκαλισμένο επάνω ένα μέρος προσώπου με το μάτι κυρίαρχο. Περπατάς στα σύνορα του κόσμου που δημιούργησε η Μάγια Ζαφειροπούλου-Μαρτίνου για να στεγάσει το απολύτως προσωπικό της brand, Crini & Sophia.
Κρουστά λινά τραπεζομάντηλα που φτάνουν από τη Γαλλία με μοναδικά χρώματα και σχέδια που επιμελείται το Crini & Sophia. Πετσέτες, runners, sous-plats στα ίδια χρώματα και υλικά. Κεραμικά φτιαγμένα στο χέρι που απηχούν σύμβολα και αισθήσεις της φύσης, οργανικών μορφών (μεταξύ άλλων έργα του ArchAthens και της εγκατεστημένης στη Νέα Υόρκη Lana Kova). Κρυστάλλινα ποτήρια κατευθείαν από τη Laguna B στη Βενετία, σχεδιασμένα μόνο για το brand. Υπέροχες δημιουργίες με νήματα από την ιστορική υφαντουργεία Μεντής, που ανήκει πλέον στο Μουσείο Μπενάκη. Ο κόσμος της ζεστής ευζωίας, όπως εκφράζεται γύρω από ένα τραπέζι, τόπο καταφυγής της μοιρασιάς και του νοιαξίματος του σύγχρονου ανθρώπου.
Μπορεί το Crini & Sophia (έχει τα ονόματα των τριών θυγατέρων της Μάγιας Ζαφειροπούλου- Μαρτίνου) να συστήθηκε πριν από τουλάχιστον τρία χρόνια, τώρα όμως απέκτησε και τον φυσικό του χώρο. Οι προθέσεις της δημιουργού γίνονται σαφείς ήδη από τις επιλογές των καλλιτεχνών που δημιούργησαν έργα ειδικά για τον χώρο αυτόν. Η σπουδαία Ελένη Βερναδάκη έφτιαξε τον μεγάλο μαύρο μεταλλικό πάγκο σε σχήμα Π που κυριαρχεί στον χώρο, πάνω στο δάπεδο από πράσινο μάρμαρο Tήνου και ένα κόκκινο, σαν νούφαρο, μάρμαρο Ριτσώνας.
Ο Σωκράτης Σωκράτους έφτιαξε τις δύο ζούγκλες που δεσπόζουν, η μία πλάι στη βιτρίνα που ακολουθεί τη σκάλα, η άλλη στον μεγάλο τοίχο του καταστήματος. Ο Μιχάλης Αναστασιάδης έφτιαξε τα φωτιστικά του χώρου που θυμίζουν κινητικά γλυπτά. Λιτότητα, μέτρο, αισθητική, τέχνη, ανάγκη για ομορφιά συνδέουν τα πάντα στον ημιώροφο του αριθμού 9 στη Χάριτος. Την αρχιτεκτονική επιμέλεια του χώρου έχει το γραφείο En route architecture.
Πλήθος συλλογών υπάρχουν στο κατάστημα, αλλά και στο e-shοp του καταστήματος, ενώ από την άνοιξη έρχονται και σπουδαίες διεθνείς συνεργασίες.
To κουκούλι γαλήνης, διαλογισμού και εγρήγορσης που δημιούργησε το ΕΜΣΤ -Μέσα στο «The Hermit»
Πού η ντίσκο συναντά τον διαλογισμό, την ήρεμη ηχώ των θιβετιανών singing balls, την τέχνη, τη μνήμη; Στον τρίτο όροφο του ΕΜΣΤ, στο Project Room, με το έντονο κόκκινο φως που σε έλκει όπως ανεβαίνεις με την κυλιόμενη σκάλα. Εισέρχεσαι στον χώρο όπου βρίσκεται η εμβυθιστική εγκατάσταση «Τhe Hermit», που δημιούργησε ειδικά για το ΕΜΣΤ και ως ωδή στον Ιάννη Ξενάκη ο Viron Erol Vert, καλλιτέχνης που διερευνά ζητήματα θρησκευτικών συστημάτων, γλώσσας, πολιτιστικών περιβάλλοντων.
Τα πάντα σχεδόν είναι βαθυκόκκινα, με μικρά ρυάκια πράσινου και κίτρινου. Τα εντυπωσιακά παράθυρα με τη θέα προς την πόλη -από τα πιο όμορφα παράθυρα της Αθήνας-, καλυμμένα με κόκκινες ζελατίνες, σε κάνουν να νιώθεις ότι είσαι σε μια ντίσκο και ταυτόχρονα έξω συναντάς μια σχεδόν δυστοπική μορφή της Αθήνας, μια σπλατερική εκδοχή.
Σηκώνεις ένα από τα ξύλινα «σφυριά» και χτυπάς τους μεταλλικούς αυλούς των τεράστιων μελωδών που είναι τοποθετημένοι στον χώρο. Για την ακρίβεια, το χέρι σου οδηγεί σε μια χορογραφία το ξύλινο σφυρί και γεννάς ήχους που νομίζεις ότι σε δονούν. Σε γαληνεύουν. Σε κάνουν να κατεβάσεις σφυγμούς, να αφεθείς. Μαγικό έργο που κινείται χάρη στον θεατή του, ηλεκτροδοτείται από αυτόν.
O ερημίτης προέκυψε από τη μεγάλη έρευνα που έχει κάνει ο Vert στα έργα του Ιάννη Ξενάκη, κυρίως στα πρώιμα έργα του. Ένα από αυτά ήταν το «Έξι τραγούδια για πιάνο» (1950-51). Ο Ξενάκης εκείνη την εποχή έκανε μια τρόπον τινά ανασκαφή στις πολιτισμικές του ρίζες: «Προσπαθούσα να βρω την ταυτότητά μου κι αίφνης έγινε σημαντική για μένα η ελληνική μου καταγωγή […] Ο Mussorgsky και ο Bartók μού θύμισαν πως όφειλα να καταλάβω και να αγαπήσω την ελληνική δημοτική μουσική».
Το έργο αυτό (σε επιμέλεια της Ιόλης Τζανετάκη) είναι από μόνο του λόγος να επισκέπτεσαι ξανά και ξανά το ΕΜΣΤ, μια εμπειρία που τροφοδοτεί τη σχέση με το σώμα σου, τον εαυτό σου, τον χώρο και τον χρόνο. Αριστούργημα.
Παρίσι-Κερατέα και οι υπόλοιπες διαδρομές του (τσοκ) γκιουζέλ
«Λοιπόν, αξίζει το γκιουζέλ;» με ρώτησαν φίλοι που γνώριζαν ότι οδήγησα μία ώρα για να πάω στην Κερατέα, σε ένα ζαχαροπλαστείο, όπου στο πάρκινγκ του βρίσκεις αυτοκίνητα από κάθε γωνιά της Αττικής. Η απάντηση είναι ότι αυτή η μία ώρα δεν είναι αρκετή για να μας χωρίσει από τη γευστική εμπειρία του γκιουζέλ και του τσοκ γκιουζέλ που παρασκευάζεται μόνο εκεί, στο Θ.Ε.Κ.Α. στην Κερατέα.
Φανταστείτε ένα εκμέκ κανταΐφι και μετά σκεφτείτε ένα γαλλικό γλυκό με φίνα αέρινη κρέμα. Αυτές οι ποιότητες ενώνονται και συναντιούνται στα διαφανή ταψάκια του γκιουζέλ και του τσοκ γκιουζέλ. Στο ένα βάση κανταΐφι, στο άλλο ένα ανάλαφρο ελαφρά σιροπιαστό τσουρέκι, τόσο απαλό που νομίζεις ότι είναι κρεμώδες. Πάνω κρέμα υπόλευκη που αναβλύζει άρωμα βανίλιας, δεν είναι συμπαγής αλλά αέρινη, σαν μους. Στην κορυφή, ελαφριά σαντιγί και κανέλλα πασπαλισμένη. Ένα ποίημα που θα συγκινήσει όχι μόνο όσους αγαπούν τα τούρκικα γλυκά, αλλά και τα γαλλικά.
Το γκιουζέλ και το τσοκ γκιουζέλ είναι έμπνευση του Θεμιστοκλή Ζαϊμίδη, μάλιστα ένα πείραμα τον οδήγησε σε αυτές τις δύο συνταγές. Το Θ.Ε.Κ.Α. είναι μια επιχείρηση οικογενειακή και φέρει τα αρχικά των ονομάτων των μελών της οικογένειας: Θεμιστοκλής, Κατερίνα η σύζυγος, Αλεξάνδρα και Εβελίνα οι κόρες. Το γκιουζέλ είναι αποκλειστικά δική τους δημιουργία και τα βρίσκει κανείς μόνο στην Κερατέα, ενώ διατίθεται και σε παγωτό. Υπάρχει και ένα ειδικό φορτηγό-ψυγείο που τα φέρνει στο σπίτι κάθε Σάββατο, εφόσον έχει γίνει μέσα στην εβδομάδα που προηγείται παραγγελία.
Η ιστορία του Θ.Ε.Κ.Α. ξεκίνησε πριν από 19 χρόνια. Ο Θεμιστοκλής Ζαϊμίδης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γαλλία, έμαθε εκεί τις βασικές αρχές της ζαχαροπλαστικής, ήρθε στην Ελλάδα, εργάστηκε για δύο χρόνια στην κουζίνα του Χίλτον και μετά άνοιξε ένα εργαστήριο ζαχαροπλαστικής με πελάτες ζαχαροπλαστεία και εργοστάσια. Όμως, τα γλυκά του έγιναν θέμα συζήτησης και σύντομα αποφάσισε να δημιουργήσει το ζαχαροπλαστείο. Το γκιουζέλ μάλιστα προέκυψε αρκετά χρόνια μετά.
Με τη συμβολή των θυγατέρων του, κάθε τόσο εμφανίζονται νέα γλυκίσματα στις βιτρίνες. Το όνομά του είναι Speculoos, έχει τραγανή βάση, μους, κρεμέ speculoos και crumble... Το Speculoos είναι ένα μπισκότο με μπαχαρικά (κανέλα, τζίντζερ, γαρύφαλλο, κάρδαμο και μοσχοκάρυδο) το οποίο συναντάμε κατά κύριο λόγο τα Χριστούγεννα και κοντά στη γιορτή του Αγίου Νικολάου. Αρκετά διάσημο σε άλλες χώρες, όπως Ολλανδία, Βέλγιο και Γερμανία.
Θ.Ε.Κ.Α. Γρηγορίου Ε’ 12Α, Κερατέα / Τηλέφωνο για παραγγελίες: 2299-063377