Tον ψυχολογικό ρεαλισμό και τα σκοτάδια, κυρίαρχα στοιχεία του έργου του Ίψεν «Έντα Γκάμπλερ», φέρνει στη σκηνή ο Δημήτρης Καραντζάς, ενώ η παράστασή του «Λεωφορείο ο Πόθος» εξακολουθεί να συναρπάζει το κοινό.
Θα είχε ενδιαφέρον ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο εργασίας «Στο μυαλό του Δημήτρη Καραντζά», αυτούς τους τελευταίους περίπου εννέα μήνες, που ο σκηνοθέτης «συζεί» με δυο ηρωίδες του θεάτρου, κολοσσιαίου εκτοπίσματος και ψυχισμού.
Την Μπλανς ντι Μπουά αρχικά, δημιούργημα του Τενεσί Ουίλιαμς, στο «Λεωφορείο ο Πόθος» των διαρκών sold outs που ήδη παρουσιάζεται στο Θέατρο Προσκήνιο. Και τώρα την Έντα Γκλάμπλερ του Ίψεν, καθώς οι πρόβες ξεκίνησαν για την πρεμιέρα που θα γίνει στο ίδιο θέατρο, στις 30 Ιανουαρίου. Μάλιστα, οι δύο παραστάσεις θα παίζονται εναλλάξ στην ίδια σκηνή.
Περίπου 55 χρόνια χωρίζουν ως προς την συγγραφή τους τα δύο έργα που έχουν πρωταγωνίστριες την Έντα και την Μπλανς, δυο γυναίκες με τόσα κοινά στοιχεία: νευρωτικές, ανικανοποίητες, με μυστικά, χειριστικές, αυτοκαταστροφικές. Και οι δύο χρίζουν ψυχαναλυτικής προσέγγισης και αν κρίνουμε από την Μπλανς που δημιούργησε ο Δημήτρης Καραντζάς με την Αλεξία Καλτσίκη, η Έντα, αν και πιο εσωτερικών δονήσεων, θα έχει ανάλογη προσέγγιση στην ερμηνεία της Ανθής Ευστρατιάδου.
Η φωτογραφία, το βίντεο από τις πρόβες, ήταν πάντα ένα βασικό σημείο της τελετουργίας του Καραντζά, εργαλείο και μαζί αποτύπωμα, μαρτυρία αυτού που ετοιμάζει. Η κόλλα που κρατά ενωμένες τις σελίδες. Κοιτάζοντας αυτές για την Έντα Γκάμπλερ, το σκοτεινό αλλά και μαζί σχεδόν άδειο βλέμμα της Έντας τραβά αυτομάτως την προσοχή. Όσο και αν ξέρεις τι θα συμβεί, δεν ξέρεις την ένταση, το σκοτάδι αυτού που θα δεις επί σκηνής.
Σαν να μην μπορεί να σταθεί, καθισμένη σε μια καρέκλα στις περισσότερες εικόνες, υπό το βλέμμα του Χρήστου Λούλη που ερμηνεύει τον αδίστακτο, εκβιαστή, σκληρό Δικαστή Μπρακ. Τα πάντα συμβαίνουν σε ένα αρχοντικό που βρίσκεται υπό ανακατασκευή, ίσως για να στεγάσει την Έντα και τον σύζυγο που δεν αγαπά, τον Τέσμαν, που έχουν γυρίσει μόλις από ένα μακρύ ταξίδι του μέλιτος.
«Ένας ρευστός τόπος, χωρίς ταυτότητα με όλες τις πιθανότητες ανοιχτές - ακριβώς όπως είναι η Έντα Γκάμπλερ», διαβάζουμε στην ανακοίνωση για την παράσταση. Το σπίτι αυτό, το δωμάτιο που διεξάγεται η δράση, έχει για την Έντα «μια οσμή θανάτου». Τα διάσπαρτα λουλούδια στη σκηνή θα μπορούσαν να παραπέμπουν σε ένα μνήμα, είναι η αλήθεια.
«Η Έντα (πρώην Γκάμπλερ, νυν Τέσμαν) προσπαθεί να βρει απάντηση και λόγο ύπαρξης σε ένα στείρο και αυστηρά δομημένο περιβάλλον, στο οποίο οι άνθρωποι -απονεκρωμένοι τυφλοί- ζουν μόνο για να εκπληρώνουν την αποστολή και την ταυτότητά τους. Η Έντα χωρίς αποστολή και χωρίς ταυτότητα, βαθιά χωμένη στο ρομαντισμό -που αποστρέφεται την πραγματικότητα και τη φθορά της- παλεύει να βρει πώς θα ενταχθεί στην τρέχουσα ζωή. Σε μια κοινωνία που ζητά από τις γυναίκες να είναι σύζυγοι, μητέρες, εξαρτημένες πάντα από έναν άνδρα, η Έντα θα δοκιμάσει ένα παιχνίδι ορίων και ακραίου ρομαντισμού, επιζητώντας και τελικά βρίσκοντας την απάντησή της για τη ζωή και την ασφυξία της. Η αυτοκτονία της στο τέλος είναι μια βαθιά πράξη αντίστασης, ανατίναξης του πουριτανισμού, της μικροαστικής αντίληψης και όλων των στερεοτύπων που επιφυλάσσει ακόμη και σήμερα η κοινωνία για τη γυναίκα».
Η Έντα Γκάμπλερ έχει θεωρηθεί από ορισμένους θεωρητικούς του θέατρου ως το πρότυπο της μοντέρνας γυναίκας που θα βλέπαμε να αναπτύσσεται στο θέατρο μετά το 1891, οπότε και έκανε πρεμιέρα η παράσταση, στο Μόναχο. Η αλήθεια είναι ότι σε εκείνα τα χρόνια, που κλείδωσαν το τέλος του 19ου αιώνα, έγινε ένας χαρακτήρας σχεδόν μισητός από το κοινό, δαιμονικός. Δεν αντιλαμβάνονταν ίσως ότι πίσω από αυτό το εμμονικό και καταστροφικό πλάσμα, πίσω από την απόφασή της να αυτοκτονήσει, υπήρχε μια επένδυση ρομαντισμού.
Θέατρο Προσκήνιο
Έντα Γκάμπλερ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καραντζάς
Σκηνικό: Μαρία Πανουργιά
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Κίνηση: Τάσος Καραχάλιος
Moυσική: Γιώργος Ραμαντάνης
Φωτισμοί: Δημήτρης Κασιμάτης
Βοηθός σκηνοθέτη: Παναγιώτης Γκιζώτης
Βοηθοί σκηνογράφου:
Σοφία Θεοδωράκη, Μαρία Σταθοπούλου
Artwork, Φωτογραφίες & Video:
Γκέλυ Καλαμπάκα
ΔΙΑΝΟΜΗ
Έντα Γκάμπλερ: Ανθή Ευστρατιάδου
Δικαστής Μπρακ: Χρήστος Λούλης
Άιλερτ Λεβμποργκ: Έκτορας Λιάτσος
Τέσμαν: Φιντέλ Ταλαμπούκας
Κυρία Έλβστεντ: Ιωάννα Δεμερτζίδου
Δεσποινίς Τέσμαν: Τζωρτζίνα Δαλιάνη