H CITRONNE Gallery μεταμορφώνεται με τη ζωγραφική και γλυπτική εγκατάσταση της Χριστίνας Μήτρεντσε σε ένα ιδιότυπο δασικό περιβάλλον, όπου οι επισκέπτες καλούνται να εισέλθουν.
Την Τετάρτη 2 Απριλίου 2025 στις 19:00 εγκαινιάζεται στην CITRONNE Gallery- Αθήνα, η ατομική έκθεση της Χριστίνας Μήτρεντσε "The Wood Wide Web”.
Η Χριστίνα Μήτρεντσε είναι δι-επιστημονική καλλιτέχνις που ενσωματώνει στην πρακτική της στοιχεία από την έρευνά της στον τομέα της δασολογίας και της μυκητολογίας.
«The Wood Wide Web» στη Citronne Gallery
Τα τελευταία χρόνια, η δουλειά της περιστρέφεται γύρω από τον φυσικό άξονα και την εννοιολογική αλυσίδα «Δάσος - Δένδρο – Κορμός - Χαρτί – Βιβλίο - Μύκητας - Μυκκόριζα - Αποσύνθεση – Αναγέννηση», που ξεκίνησε στο Λονδίνο το 2005.
Η έκθεση WOOD WIDE WEB ενσωματώνει όλες τις δημιουργικές εκφάνσεις αυτού του άξονα: το δάσος της Μήτρεντσε απαρτίζεται από ζωγραφικά έργα και γλυπτά κατασκευασμένα από παλαιούς τόμους, κολάζ με "αμφιλεγόμενα" βιβλία και, κατ' αναλογίαν, δηλητηριώδη μανιτάρια, καθίσματα- κορμούς δέντρων απ’ όπου «ξεφυτρώνουν» μανιτάρια φτιαγμένα από σελίδες βιβλίων. Στο πλαίσιο της καλλιτεχνικής έρευνας και πρακτικής της, καλλιεργεί επίσης σπόρους μανιταριών στα τετράδια που περιέχουν τις δασολογικές μελέτες του παππού της, συγκροτώντας ένα δια-γενεακό έργο εν εξελίξει.
Έχοντας εξερευνήσει με εμμονή τη σχέση της ασώματης γνώσης με την ενσαρκωμένη εμπειρία και την υλικότητα, η Μήτρεντσε εισάγει μια άλλη "γλώσσα" στην εικαστική δημιουργία. Η γλώσσα αυτή αποσκοπεί να αποδώσει την πορεία της φύσης μέσα από ένα οργανικό «διαδίκτυο», το οποίο εξηγεί την αέναη αδιαχώριστη σύνθεση της επιβίωσης, αποβίωσης, και αναβίωσης. Όπως σημειώνει και η ίδια η εικαστικός: «Τα μανιτάρια, όπως και τα βιβλία, είναι αποθήκες γνώσης και καταλύτες για μετασχηματισμό. Και τα δύο χρησιμεύουν ως ενδιάμεσοι χώροι μεταξύ του θανάτου και της ζωής. Υπό αυτό το πρίσμα, και τα δύο γίνονται αγωγοί συνέχειας, ενσωματώνοντας τη δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ θανάτου, καταστροφής και αναγέννησης, γνώσης και κατανόησης».
«Δάση-Δέντρα-Κορμοί-Χαρτί-Βιβλία-Μύκητες-Μυκόρριζα-Αποσύνθεση-Αναγέννηση»
Οπως αναφέρει η καλλιτέχνις, «Η έκθεση «The Wood Wide Web» ενθαρρύνει την ενεργή συμμετοχή των επισκεπτών, που συναντούν το δάσος μέσα στο διαμέρισμα/γκαλερί. Είναι μια έκθεση που απευθύνεται στην εποχή μας, η οποία χαρακτηρίζεται από τις οικολογικές διαταραχές και την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης συμβίωσης. Προσκαλώ τους επισκέπτες σε συζητήσεις που πραγματεύονται τη σημασία της μυκητολογίας και των δασών για την κοινωνία. Οι απίστευτες ιδιότητες των μυκήτων, η ιστορία τους, καθώς και οι αμέτρητες χρήσεις τους σε υλικά, ιατρική και οικολογία, έχουν θετικό αντίκτυπο στον πλανήτη.
Ο τίτλος «The Wood Wide Web » αναφέρεται σε μια επιστημονική θεωρία της καθηγήτριας Suzanne Simard του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας, που έχει αιχμαλωτίσει τη λαϊκή φαντασία. Η έκρηξη του ενδιαφέροντος δεν προέρχεται από ένα ακαταλόγιστο πάθος για τα δίκτυα μυκήτων, αλλά από αυτό που υπονοεί η θεωρία: ότι ο φυσικός κόσμος δεν είναι στατικός και σκληρός, αλλά μάλλον μια ζωντανή κοινότητα που διέπεται από τις ίδιες ηθικές αρχές με τις δικές μας.
Το δίκτυο «Δάση-Δέντρα-Κορμοί-Χαρτί-Βιβλία-Μύκητες-Μυκόρριζα-Αποσύνθεση-Αναγέννηση» αποτελεί μια εννοιολογική και οργανική αλυσίδα στην καλλιτεχνική μου πρακτική. H έρευνα αυτή ξεκίνησε στο Λονδίνο κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του «The Secret School» (2005), μιας επιτόπιας εγκατάσταση/έκθεσης, σε ένα πολεμικό καταφύγιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στο πίσω μέρος του σπιτιού μου στο Islington. Ήταν ένα αμάλγαμα διαφορετικών ειδών τέχνης, που άνοιξε στο καλλιτεχνικό κοινό τρεις μέρες μετά το τρομοκρατικό χτύπημα. Ο κήπος μου βρίσκονταν επάνω από το καταφύγιο που μετατράπηκε σε στούντιο για έναν χρόνο. Μετέφερα τους κορμούς δέντρων, τα πρώτα μου «wood logs», χρηστικά καθίσματα-γλυπτά, όπου χάραξα επάνω λέξεις και φράσεις για τη σχέση φύσης, τέχνης και επιστήμης και άκουγα John Cage για να φτιάξω το δικό μου sound piece. Εκεί ανέπτυξα τους πρώτους σπόρους μανιταριών, καθώς και τα «growing crystals», που έγιναν μέρος των γλυπτών μου. Διάβαζα βιβλία για τα δάση, την αποψίλωση των δασών και τα μανιτάρια. Πήγαινα πολύ συχνά σε ημερήσιους οργανωμένους, ομαδικούς περιπάτους για την έρευνα και ανεύρεση μανιταριών στις περιοχές Epping Forest, όπου και δίδασκα, στο High Gate Wood, στο Hampstead Heath και στα υπέροχα δάση του Νότιου Λονδίνου, στο Dulwich Park, στο Richmond Park και στο South Norwood Country Park.
Στην έκθεση «The Wood Wide Web» παρουσιάζω έξι αναγνωρίσιμα δέντρα που συμβιώνουν με μανιτάρια ζωγραφισμένα σε μεγάλες διαστάσεις 180 x 85 εκ. σε χρωματιστό χαρτί φτιαγμένο από σελίδες βιβλίων. Το καθένα έχει ξεχωριστές υφολογικές ιδιομορφίες, και όλα μαζί ενσαρκώνουν προσωπικότητες με ανθρωπομορφικά χαρακτηριστικά. Ο Δαρβίνος υποστηρίζε ότι η ζωή είναι σαν ένα δέντρο στο οποίο, καθώς οι ρίζες του αναπτύσσονται, σχηματίζονται διαφορετικά κλαδιά, τα είδη, τα οποία, με το πέρασμα του χρόνου, συνεχίζουν να διαφοροποιούνται, οδηγώντας στη δημιουργία νέων ειδών.
Η καταστροφή οδηγεί στην αναγέννηση. Χρησιμοποιώ την καταστροφή και την ανακύκλωση ως σύστημα για την παραγωγή έργων (βλέπε καταστροφή βιβλίων). Τι συμβαίνει όταν ένα βιβλίο «αποτρέπει την αναγνωσιμότητα» ή γίνεται δυσανάγνωστο; Πρέπει να γίνει αισθητό! Πρέπει να απορροφηθεί και να ενεργοποιηθεί. Τα μανιτάρια, όπως και τα βιβλία, είναι αποθήκες γνώσης και καταλύτες για μετασχηματισμό. Και τα δύο χρησιμεύουν ως ενδιάμεσοι χώροι μεταξύ του θανάτου και της ζωής. Υπό αυτό το πρίσμα, και τα δύο γίνονται αγωγοί συνέχειας, ενσωματώνοντας τη δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ θανάτου, καταστροφής και αναγέννησης, γνώσης και κατανόησης. Και εδώ χρησιμοποιώ τον όρο «Funga», που στις βιοεπιστήμες είναι ένας αναγνωρισμένος όρος στο βασίλειο των μυκήτων (της δεκαετίας του 2000), παρόμοιος με τη μακροχρόνια πανίδα για τα ζώα και τη χλωρίδα για τα φυτά. Ακριβώς όπως οι μύκητες αποσυντίθενται και ανασυνθέτουν την οργανική ύλη, μετατρέποντας τη φθορά σε νέα ανάπτυξη, διευκολύνοντας την αναγέννηση του φυσικού κόσμου, τα βιβλία συλλέγουν και διαδίδουν την ανθρώπινη σκέψη σε γενιές, δίνοντας ζωή σε αδρανείς ιδέες, διασφαλίζοντας ότι η σοφία επανερμηνεύεται για να τροφοδοτήσει το μέλλον.
Με στοχαστική ματιά θίγω τις διαχρονικές έννοιες, αφενός των βιβλίων και αφετέρου των αρχετύπων της γνώσης συνδιάζοντας τις λέξεις με τις εικόνες και την οργανική ύλη, τη σχέση της ασώματης γνώσης με την ενσαρκωμένη εμπειρία και την υλικότητα.
H σχέση του ανθρώπου με τη φύση, τη θρησκεία, τη γνώση
Τα έργα με τίτλο «The Wood Wide Wood», «Mycolatry», και «The True Future is Fun-Fungal», από τη σειρά «Bookscapes» δημιουργούν «μωσαϊκά» από σκληρόδετα εξώφυλλα βιβλίων, όπως η Larousse και το Βυζάντιο, ή text-based paintings που διαπραγματεύονται τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, τη θρησκεία και τη γνώση.
Τα «Fungi Logs–Nugrybauti» είναι χειροποίητα ξυλόγλυπτα σκαμπό από κορμούς δέντρων που βρήκα και επεξεργάστηκα. Τα βιβλία κόπηκαν, τρίφτηκαν και εμφυτεύτηκαν μέσα στους κορμούς, ώστε να ξεπροβάλλουν πλέον σε διαφορετικά σχήματα και είδη μανιταριών. Η λέξη Nugrybauti είναι χαραγμένη με χρυσό. Στη Λιθουανία, όπου ο κόσμος έχει εμμονή με τα μανιτάρια, φτάνει κανείς σε κατάσταση «nugrybauti», που είναι μια συνηθισμένη εμπειρία, όταν παραστρατήσει σε ένα δάσος ενώ μαζεύει φαγώσιμα μανιτάρια, και τριγυρνά άσκοπα πάνω από βρύα, κλαδιά και γύρω από τις φούστες των ερυθρελάτων.
Στα χειροποίητα γλυπτικά έργα με τίτλο «Fungi/Μushrooms» (2010-) εξερευνώ με εμμονή την κοσμική ομοιότητα των βραγχίων των μυκήτων με τις σελίδες των βιβλίων, μεταξύ άλλων. Τα μανιτάρια, οι άνθρωποι και τα βιβλία σχετίζονται μεταξύ τους, καθώς στην ευρύτερη κατηγορία του καθενός υπάρχουν επίσης απαγορευμένες ουσίες. O απαγορευμένος καρπός της γνώσης, τα απαγορευμένα βιβλία από ολοκληρωτικά καθεστώτα ή ακόμα και τα θανατηφόρα ή τοξικά μανιτάρια που τρώγονται μόνο μία φορά. Ο Terence McKenna πρότεινε ότι το απαγορευμένο φρούτο ήταν μια αναφορά σε ψυχοτρόπα φυτά και μύκητες, συγκεκριμένα μανιτάρια ψιλοκυβίνης, τα οποία θεωρούσε ότι έπαιξαν κεντρικό ρόλο στην εξέλιξη του ανθρώπινου εγκεφάλου. Πρόσφατα, ομάδα ερευνητών του Imperial College εφαρμόζει θεραπευτική αγωγή μανιταριών με θετικά αποτελέσματα σε ασθενείς με μακροxρόνια κατάθλιψη.
Έτσι προκύπτει η σειρά έργων με τίτλο «Forbidden ISBN with Fungi», δώδεκα νεκρές φύσεις μικρής κλίμακας σε χαρτί (μολύβι, κολάζ και χειροποίητη μεταξοτυπία), όπου τα ISBN απαγορευμένων βιβλίων (βλέπε την τετράωρη περφόρμανς μου στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος τον Ιούλιο του 2024 σε επιμέλεια Ν. Π. Παΐσιου) συνυπάρχουν στην σύνθεση με απαγορευμένα μανιτάρια βγαλμένα από την εγκυκλοπαίδεια Larousse.
Σε μεγαλύτερα μεγέθη, στις νεκρές φύσεις, ενσωματώνονται και πρόσφατες εκδόσεις περί μυκήτων, όπως η «Let’s Become Fungal! (2023)» της Yasmine Ostendorf-Rodriguez και το «The Mushroom at the End of the World: On the Possibility of Life in Capitalist Ruins» (2015) της Κινεζοαμερικανίδας ανθρωπολόγου Anna Tsing, που περιγράφει και αναλύει τις παγκοσμιοποιημένες αλυσίδες εμπορευμάτων των μανιταριών matsutake. Και το «Unruly Edges: Mushrooms as companion Species», όπως θα έλεγε η Donna Haraway, μιλάει για την ανθρώπινη φύση ως μια διαειδική σχέση. Μέσα από την αναζήτηση και συλλογή μανιταριών μπορούμε να φτάσουμε στα απείθαρχα άκρα της αυτοκρατορίας μας, όπου οι αλληλεξαρτήσεις μεταξύ των ειδών που κάνουν δυνατή τη ζωή στη γη δεν μπορούν να αγνοηθούν.
Σπόροι σιτάκε αναπτύσσονται στο βιβλίο-γλυπτό «ISBN with Shiitake», βασισμένο στο βιβλίο «Το βάρος της πεταλούδας» του Erri De Luca, που επιλέχθηκε από τον επιμελητή Σταμάτη Σχιζάκη για την πρόσφατη συνεργασία μας στην «Πρώτη, Τελευταία και Παντοτινή Μπιενάλε του Ψηλορείτη». Ομοίως, το μυκήλιο πλευρώτους καταλαμβάνει τις δασοκομικές μελέτες του παππού μου, τις οποίες ανακάλυψα στο αρχείο της μητέρας μου και περιλαμβάνουν τεκμήρια μοναστηριών του Αγίου Όρους και του Σέιχ Σου. Τα γράμματα -οι λέξεις, το κείμενο, η γνώση- καταλαμβάνονται από το μυκήλιο-μυκόρριζα, ένα υπόγειο Network, το οποίο βοηθάει στην αναβίωση των δέντρων από όπου προέρχεται το χαρτί και κατασκευάζεται το βιβλίο που φέρει το κείμενο και ούτω καθεξής… ως μέρος μιας συνεχιζόμενης διαδικασίας οργανικού μετασχηματισμού ή οργανικής διείσδυσης. The Wood Wide Web» καταλήγει για την έκθεσή της η Χριστίνα Μήτρεντσε
Ο συνοδευτικός δίγλωσσος κατάλογος περιέχει αναλυτικά κείμενα του Πάνου Γιαννικόπουλου, της Χριστίνας Μήτρεντσε και του Νίκου Π. Παΐσιου, καθώς και ένα εισαγωγικό σημείωμα από την Τατιάνα Σπινάρη - Πολλάλη, διευθύντρια της CITRONNE Gallery.
Η έκθεση WOOD WIDE WEB είναι η έναρξη της συνεργασίας της CITRONNE Gallery με την εικαστικό Χριστίνα Μήτρεντσε.
CITRONNE Gallery - Αθήνα
Πατριάρχου Ιωακείμ 19, 10675, Αθήνα | 4ος όροφος
Τηλέφωνο: (+30) 210 7235 226
Email: info@citronne.com
Ώρες λειτουργίας: Τρ, Πεμ, Παρ: 11:00 - 20:00 / Τετ, Σαβ: 11:00 - 16:00