Προορισμός για κάθε εποχή του χρόνου, πλάι στα τρεχούμενα νερά του Λούσιου το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης άνοιξε για το κοινό το καλοκαίρι του 1997 και δέχεται κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες.
Το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, βρίσκεται στη Δημητσάνα της Αρκαδίας, και έχει αποκαταστήσει παραδοσιακές εγκαταστάσεις και υδροκίνητους μηχανισμούς. Τα εργαστήρια περιβάλλονται από πυκνή βλάστηση και άφθονα τρεχούμενα νερά, όπου μπορεί να περιηγηθεί ο επισκέπτης. Μάλιστα στο μουσείο εγκαινιάζεται και μία νέα έκθεση αφιερωμένη στην διαδικασία της βυρσοδεψίας.
Η καθημερινότητα άλλης εποχής σε ένα μουσείο στη φύση
Το πρώτο κτήριο του Μουσείου στη Δημητσάνα στεγάζει νεροτριβή και αλευρόμυλο με οριζόντια φτερωτή. Στο διπλανό δωματιάκι με το τζάκι ζούσε ο μυλωνάς με την οικογένειά του, κατά κανόνα πολυμελή.
Έξω από τον μύλο θα δείτε ρακοκάζανο, που στηνόταν στην ύπαιθρο μετά τον τρύγο, για την παραγωγή τσίπουρου από τα στέμφυλα.
Ακριβώς απέναντι, διώροφο κτήριο στέγαζε την κατοικία του βυρσοδέψη πάνω και το βυρσοδεψείο κάτω. Το εσωτερικό του εργαστηρίου είναι χωρισμένο σε ζώνες που αντιστοιχούν στα διάφορα στάδια επεξεργασίας των δερμάτων.
Το λιθόστρωτο οδηγεί σε πλάτωμα, όπου διαμορφώνεται φυσική δεξαμενή, και καταλήγει στον μπαρουτόμυλο.
Το μπαρούτι, ισχυρό στοιχείο της πολιτισμικής ταυτότητας της περιοχής, διατηρείται ζωντανό στη μνήμη και τις αφηγήσεις των κατοίκων της. Κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, οι Δημητσανίτες τροφοδοτούσαν τον αγώνα με το απαραίτητο αυτό πολεμικό υλικό.
Ο Κολοκοτρώνης γράφει χαρακτηριστικά: «Μπαρούτι είχαμε, έκαμνε η Δημιτζάνα». Εδώ μπορείτε να δείτε τον κινούμενο μηχανισμό ενός μπαρουτόμυλου με κοπάνια, που είχε εξαφανιστεί στην Ευρώπη ήδη από τον 18ο αιώνα, ενώ στη Δημητσάνα χρησιμοποιήθηκε κατά την Επανάσταση, αλλά και έως τις αρχές του 20ού αιώνα.
Το Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς (ΠΙΟΠ) και η Α.Μ.Κ.Ε. «Πεδίον για την τέχνη και τον πολιτισμό» παρουσιάζουν, από τη Δευτέρα 9 Οκτωβρίου την περιοδική έκθεση «Sarca II», της Θάλειας Κερούλη, στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, στη Δημητσάνα.
Με σημείο αναφοράς τα αποκατεστημένα εργαστήρια και τις προβιομηχανικές διαδικασίες της βυρσοδεψίας, όπως αυτά παρουσιάζονται στο Μουσείο, τα γλυπτά από χαρτί της Κερούλη, που παραπέμπουν άμεσα σε σάρκες, σφάγια και δέρματα, βρίσκονται σε άμεσο διάλογο με τη μόνιμη έκθεση.
Τα έργα, από την εν εξελίξει δουλειά της καλλιτέχνιδας, με τίτλο «Sarca» (2020-), αρμονικά ενσωματωμένα σε χώρους του Μουσείου, αναδεικνύουν καίρια ζητήματα, όπως η ευθραυστότητα της ανθρώπινης φύσης, η ανθεκτικότητα και η φροντίδα. Παράλληλα αντικατοπτρίζουν την άρρηκτη σχέση ύλης-πνεύματος και τη σημασία της φυσικής και ψυχικής υγείας έναντι της φθοράς.
Ο Στρατής Πανταζής, ιστορικός τέχνης και επιμελητής της έκθεσης, σημειώνει: Η Κερούλη επεξεργάζεται παλιά χρησιμοποιημένα χαρτιά με διάφορα υλικά όπως βερνίκια, κόλλες και σκόνες, δημιουργώντας μια μεμβράνη, «πατίνα», για την αντοχή των χαρτιών στο χρόνο.
Η διαδικασία που ακολουθεί έχει πολλά κοινά σημεία με αυτήν που ακολουθούσαν παραδοσιακά οι βυρσοδέψες, όπως το μαλάκωμα, το καθάρισμα, η δέψη, το τέντωμα, το λάδωμα, το «σκέφισμα», το βάψιμο και το γυάλισμα των δερμάτων. Η πρακτική της καλλιτέχνιδος είναι επίπονη τόσο σε σωματικό όσο και σε ψυχικό επίπεδο. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και αντιφατική, καθώς συνθέτει «σάρκες» σε αποσύνθεση. Είναι μια διέξοδος, το αποτύπωμα έντονων συναισθημάτων, τα οποία καταγράφονται, ενσωματώνονται στο δέρμα μας.
Διάρκεια έκθεσης: 9 Οκτωβρίου 2023-31 Ιανουαρίου 2024
Ώρες λειτουργίας: Καθημερινά, εκτός Τρίτης, 10:00-18:00 (έως 15/10), 10:00-17:00 (από 16/10) / Κλειστά: 25-26 Δεκεμβρίου, 1η Ιανουαρίου
Η Θάλεια Κερούλη σπούδασε ζωγραφική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Νάπολης. Το 2010, το έργο της επιλέχτηκε στον εθνικό διαγωνισμό Premio Nazionale delle Arti και την ίδια χρονιά στο Φεστιβάλ Creativita της Φλωρεντίας. Έχει πραγματοποιήσει ατομικές εκθέσεις στην Ιταλία και στην Ελλάδα, μεταξύ αυτών την Hartigrafia στο Palazzo delle Arti στη Νάπολη (2019), έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις και έχει συνεργαστεί με διεθνώς γνωστούς καλλιτέχνες, όπως τους Thomas Kilpper, Peter Lodato, Γιώργο Σαπουντζή.
Εκδρομή στη Δημητσάνα στο μουσείο του ΠΙΟΠ
Οι μικροί επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να ρίξουν σπόρους καλαμποκιού στη σκαφίδα του αλευρόμυλου και να παρακολουθήσουν πώς ο καρπός αλέθεται από τις μυλόπετρες και πέφτει στην αλευροδόχη. Μπορούν, επίσης, να παρακολουθήσουν τη ρυθμική κίνηση του μπαρουτόμυλου. Ακόμα, χάρη στις ενδιαφέρουσες οπτικοακουστικές παραγωγές, μαθαίνουν πώς εκατοντάδες εργαστήρια λειτουργούσαν με τη δύναμη του νερού στην κοιλάδα του Λούσιου ποταμού.
Το Μουσείο Υδροκίνησης οργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα με παιχνίδια και δραστηριότητες, για σχολεία και ομαδικές επισκέψεις, όπως το πρόγραμμα «Με τη δύναμη του νερού».
Μετά την επίσκεψή σας συνεχίστε την περιδιάβασή σας στο φαράγγι του Λούσιου.
ΠΙΟΠ | Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης, Κεφαλάρι Αϊ-Γιάννη, Δημητσάνα 220 07