«Τέχνη, installation, αηδία, χωρίς νόημα» λέει έξαλλη από το μικρόφωνο η Ειρήνη Μπούνταλη στον κήπο, λίγο πριν μπούμε στο Πολιτιστικό Κέντρο Λεωνίδας Κανελλόπουλος στην Ελευσίνα για να δούμε το ακατάτακτο έργο Κάμαρες του Ευριπίδη Λασκαρίδη.
Στα Ελευσίνια Μυστήρια, το μοναδικό γεγονός της αρχαιότητας που κανένας δεν έχει ακόμα αποκωδικοποιήσει, οι συμμετέχοντες έπιναν κυκεώνα και έμπαιναν σε μια σφαίρα οραμάτων, ψευδαισθήσεων, σε έναν κόσμο όπου νεκροί, ζωντανοί, άνθρωποι που δεν υπήρξαν ποτέ συναντιόντουσαν.
Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τι περιείχε ο κυκεώνας, αρχαιολόγοι και ερευνητές συνεχίζουν να προσπαθούν να βρουν τα συστατικά του -κυκεώνα με μια δική της προσθήκη λέγεται ότι έδωσε και η Κίρκη στον Οδυσσέα.
Εχοντας φτάσει στην Ελευσίνα, έξω από τη μονοκατοικία της δεκαετίας του ’30 που ανήκε στην οικογένεια Κανελλόπουλου, για να δω την περφόρμανς-εγκατάσταση-συναυλία-προβολή-επιθεώρηση του Ευριπίδη Λασκαρίδη και της ομάδας του Osmosis με τον τίτλο «Κάμαρες», ουσιαστικά ακολουθώ το πρώτο ίχνος της διοργάνωσης 2023 Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, που εκκινεί επισήμως με εντυπωσιακό τρόπο στις 4 και 5 Φεβρουαρίου, σε δύο εβδομάδες ακριβώς.
Αρχίζουμε σατιρίζοντας τον Μιχαήλ Μαρμαρινό
Από τη στιγμή που πάτησα το πόδι μου στην αυλή με τα λαμπιόνια και το παλιό περίπτερο και βρέθηκα στα χαρακώματα της επιθετικής, καυστικής επιθεώρησης που έστησε α λα Λένα Κιτσοπούλου η Ειρήνη Μπούνταλη, αποδομώντας πρώτον και κυρίως τον ίδιο τον Μιχαήλ Μαρμαρινό (γενικό καλλιτεχνικό διευθυντή της διοργάνωσης) μέχρι την έξοδο από το σπίτι και την παρακολούθηση της συναυλίας, ένιωθα πως κάτι το ψυχεδελικό, το ακατέργαστο με έχει διαπεράσει. Σαν ο κυκεώνας να επέστρεψε, οραματικά και παραισθητικά.
Συνεχίζομαι σατιρίζοντας τον Λασκαρίδη: πολύ μοντέρνο instaελέησον
Μέσα στο διώροφο σπίτι -το Πολιτιστικό Κέντρο Λεωνίδας Κανελλόπουλος- διαφορετικά χρώματα neon σε κάθε δωμάτιο, αραδιασμένα όλα τα εργαλεία και τα υλικά που χρησιμοποιεί ο Ευριπίδης Λασκαρίδης για τις μεταμορφώσεις του, μύτες τεράστιες, στήθη κρεμασμένα, μάσκες, εκπληκτικά παπούτσια πλατφόρμες σε ασημένιο χρώμα, φράσεις που περνάνε από ειδικές οθόνες αποδομώντας με σαρδόνιο τρόπο αυτό που βλέπεις: Εleusis jamais -κατά το Κορωπί ζαμαί. Πολύ μοντέρνο instaελέησον. Ενας σκύλος αλυχτά, περφόρμερ φυσικά της Οsmosis, το σπίτι μυρίζει σέλινο που βράζει -ένα κατσαρολάκι πάνω σε μικρό ηλεκτρικό μάτι ατμίζει πλάι στην φωτεινή επιγραφή «uploading to the cloud».
Περνάμε στον κήπο για τη συστάδα των οθονών
Τίποτα δεν θα μείνει όρθιο, όλα τα mainstream, τα πολιτικά ορθώς, τα της πεπατημένης, εδώ αντιστρέφονται μέσα από τους χαρακτήρες που έχουμε δει διαχρονικά στα έργα του Ευριπίδη Λασκαρίδη: Ρέλικ, Τιτάνες, Ελενίτ, Τουρνέ. Αυτοί κατοικούν σε κάθε δωμάτιο και ταυτόχρονα κυκλοφορούν σε όλους τους χώρους. Ένα σαν φτιαγμένο από λάσπη (είναι σκοτεινά) άγαλμα που απεικονίζει τον Κανελλόπουλο βρίσκεται στριμωγμένο σε μια εσοχή του τοίχου λίγο πριν την έξοδο στην αυλή, όπου περιμένει μια συστάδα οθονών όπου προβάλλονται βίντεο του Ευριπίδη Λασκαρίδη.
]Μια υπέροχη διαδοχή εικόνων και ιστοριών με τον τρόπο του δημιουργού, μέσα στον κήπο -θα άξιζε να τα δει κανείς με την ησυχία του μέσα σε μια αίθουσα τέχνης, μια τόσο ιδιαίτερη και κατά παράδοξο τρόπο τρυφερή πινακοθήκη (πείτε το διαστροφή, εγώ στα ΕΜΣΤ θα τα έβλεπα).
Ο Ευριπίδης Λασκαρίδης έγινε μουσείο
Κυκλοφορούμε με ποτήρια με ζεστό κρασί στα χέρια -σκέφτομαι ότι δεν είναι δυνατόν ο Μιχαήλ Μαρμαρινός να μην μας φιλέψει κάτι, η έννοια της φιλοξενίας που έχει ξεπερνά την ιδιότητά του, είναι βαθιά προσωπική, ταυτοτική. Οι Κάμαρες είναι σαν να έγινε μουσείο ο ίδιος ο Λασκαρίδης. Ολο το έργο του, οι χαρακτήρες, οι εσωτερικές δονήσεις που δεν μπορείς να αποκωδικοποιήσεις, η αφήγηση, είναι σαν να οικοδόμησαν ένα κτίριο που τον περιέχει και φέρει το όνομά του.
Για όσους αγαπάμε το έργο, το παρακολουθούμε, κρατάμε το νήμα της συνέχειας και εξέλιξής του, ήταν κάτι σχεδόν συγκινητικό.
Δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ, βέβαια, πώς προσέλαβε όλη αυτή την τόσο πολύ μελετημένη και συγκροτημένη του δουλειά, το αρχείο της δημιουργίας του, κάποιος που δεν γνωρίζει το έργο του. Πώς ένιωσε. Θα είχε ενδιαφέρον μια τέτοια μικρή έρευνα, γιατί η μετωπική σύγκρουση με το σύμπαν του δεν είναι απλή υπόθεση. Θραύσμα από τις Κάμαρες θα δούμε και στην τελετή έναρξης στις 5 Φεβρουαρίου.
Ξεκαρδιστικό (inside) joke
Ωραία αρχίσαμε. Αρκεί όλο αυτό να μην γίνεται αντιληπτό μόνο από τους μυημένους. Ας πούμε, ξεκαρδίστηκα στα γέλια με την περφόρμανς-stand up της Ειρήνης Μπουντάλη. Ξεκαρδίστηκα, αλήθεια. Πόσοι όμως πιάνουν τα αστεία για τις μπότες του Μιχαήλ Μαρμαρινού, το Μόμπι Ντικ, το γεύμα με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου που έτρωγε λαίμαργα χταπόδια και μετά έκανε το Ink, το ρεμπέτικο της Κιτσοπούλου, το όλο μαρμάρινο δάπεδο που ζήτησε «ο ξέρετε ποιος». Ένα inside joke απολύτως επιτυχημένο, απολαυστικό. Όμως πώς μπαίνουν σε αυτό όσοι δεν είναι μυημένοι; Δεν ανήκουν στον χώρο, δεν είναι δημοσιογράφοι, δεν διαβάζουν εντατικά τα καλλιτεχνικά σχόλια;
Εφυγα ευτυχής. Στρίβοντας στη γωνία, ακούω τη συναυλία και διαβάζω στον τοίχο του απέναντι σπιτιού «Σκέψου επαναστατικά, πράξε επιθετικά».
Η Ελευσίνα είναι η πόλη-αιχμή του εργατικού κινήματος, είναι γνωστό αυτό, οι λέξεις στους τοίχους βασίζονται σε βιωμένες πράξεις. Θα μπορούσε να την είχε πει η Ειρήνη Μπουντάλη πριν στην αυλή «τέχνη, installation, αηδία χωρίς νόημα».
Eίσαι νινί ακόμα
Kαθώς ο ήχος της συναυλίας σβήνει και πλησιάζω στο αυτοκίνητό μου, από το ανοιχτό παράθυρο ενός σπιτιού, δυνατά ακούγεται «είσαι νινί ακόμα, είσαι νινί ακόμα, δεν ξέρεις πώς χαϊδεύουνε και πώς φιλούν στο στόμα».
Από τον Λασκαρίδη στο νινί. Θα περάσουμε αξέχαστα στην Ελευσίνα φέτος.
*Στοιχεία του Μυστηρίου 108
Συντελεστές
Σύλληψη - Σκηνοθεσία: Ευριπίδης Λασκαρίδης
Σε Συνεργασία με τους: [μέσα στο σπίτι] Χρήστο Δεληδήμο (εικαστικός-σκηνογράφος), Ναυσικά Κεκέ (εικαστικός), Παύλο Λυκούδη (χορευτής), Δημήτρη Ματσούκα (ερμηνευτής), Σπύρο Ντόγκα (ερμηνευτής), Ηλία Σκουρλά (εικαστικός), Γιώργο Στενό (μουσικός-σχεδιαστής ήχου), Χρυσάνθη Φύτιζα (ερμηνεύτρια), Κωνσταντίνο Χαλδαίο (εικαστικός-σκηνογράφος) [προαύλιος χώρος] Ειρήνη Μπούνταλη (ηθοποιός) και μουσικό ensemble που αποτελείται από τους: Σίλια Τσιούφη / Colorgraphs, Θάνο λόst / Lost Bodies, Kristof & Κωνσταντίνο Γεωργόπουλο, Γιώργο Στενό & Γιώργο Σταυρίδη